لنز داخل چشمی ‌(IOL) یک لنز مصنوعی است که با کمک جراحی بعد از برداشتن عدسی چشم (Crystalline Lens)، طی عمل جراحی کاتاراکت، در داخل چشم تعبیه می‌شود. در حالی که تمام IOL های مدرن، انتقال نور فرابنفش (UV) را کاهش می‌دهند، برخی از IOL ها، که IOLهای فیلتر کننده نور آبی (Blue‐Light Filtering) یا مسدود کننده آبی (Blue‐Blocking) نامیده می‌شوند، موجب کاهش انتقال نور مرئی با طول موج کوتاه می‌شوند. منطق فیلترینگ نور آبی IOLها عمدتا از کشت سلولی و مطالعات حیوانی حاصل می‌شود که نشان می‌دهد نور مرئی با طول موج کوتاه، می‌تواند سبب ایجاد فوتوکسیسیتی (Photoxicity) شبکیه ‌شود. IOLهای فیلترینگ نور آبی رنگ برای حفاظت شبکیه پیشنهاد شده‌اند و به طور بالقوه از پیشرفت و توسعه دژنراسیون ماکولا (AMD) مرتبط با سن جلوگیری می‌کنند. ما به دنبال بررسی شواهد مربوط به این مزایای پیشنهاد شده IOLهای فیلترینگ نور آبی و بررسی هرگونه عوارض جانبی بالقوه، بودیم.

ارزیابی اثرات فیلترینگ نور آبی IOL در مقایسه با IOLهای بدون فیلترینگ نور آبی با توجه به ایجاد حفاظت برای سلامت و عملکرد ماکولا.

ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (2017؛ شماره 9) را (که شامل مرکز ثبت کارآزمایی‌های گروه چشم و بینایی در کاکرین (Cochrane Eyes and Vision Trials Register) بود)؛ MEDLINE Ovid؛ Ovid Embase ؛ LILACS؛ the ISRCTN registry ؛ ClinicalTrials.gov و ICTRP را جست‌وجو کردیم. تاریخ جست‌وجو 25 اکتبر 2017 بود.

ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (RCTs ؛randomised controlled trails) را شامل شرکت‌کنندگان بزرگسال که تحت عمل خارج کردن کاتاراکت قرار داشتند، انتخاب کردیم به طوری که در آن‌ها IOL فیلترینگ نور آبی با یک IOL معادل اما بدون فیلترینگ نور آبی مقایسه شد.

پیامد اصلی از پیش تعیین شده، تغییر در بهترین حدت بینایی تصحیح‌شده دور (BCVA)، به عنوان یک پیامد پیوسته، بین شروع و 12 ماه پیگیری بود. پیامد ثانویه از پیش تعیین شده، شامل حساسیت کنتراست پس از عمل (postoperative contrast sensitivity)، تمایز رنگ‌ها، تراکم نوری رنگدانه ماکولا (MPOD ؛macular pigment optical density)، نسبت چشم‌ها با یافته‌های پاتولوژیک در ماکولا (دربرگیرنده اما محدود نشده به ایجاد یا پیشرفت AMD یا هر دو)، هوشیاری روزانه، زمان واکنش و رضایت بیمار بود. ما یافته‌های مربوط به چشم (ocular) و عوارض جانبی سیستمیک را ارزیابی کردیم.
دو نویسنده مرور، به طور جداگانه چکیده‌ها و متن کامل مقالات را بازبینی کردند و داده‌های مربوط به RCTهای مناسب را استخراج و خطر سوگیری (bias) را با استفاده از ابزار کاکرین مورد بررسی قرار دادند. ما در مورد اختلاف‌نظرها با کمک بحث به توافق رسیدیم. در صورت لزوم، ما داده‌های مربوط به پیامدها را ترکیب کردیم و از مدل‌های اثر ثابت یا اثر تصادفی برای متاآنالیزها (Meta‐analyses) استفاده کردیم. ما اطمینان کلی شواهد را با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجه‌بندی کیفیت شواهد و قدرت توصیه‌ها) خلاصه کردیم.

ما 51 RCT را از 17 کشور مختلف انتخاب کردیم، اگر چه اکثر مطالعات یا پیامدهای مربوطه را گزارش ندادند، یا داده‌ها را در قالب‌هایی ارائه دادند که قابل استخراج نبودند. در کل، مطالعات انتخاب شده، پیامد ایمپلنت IOL را در بیش از 5000 چشم مورد بررسی قرار دادند. تعداد شرکت‌کنندگان از 13 تا 300 بیمار و دوره پیگیری آن‌ها از یک ماه تا پنج سال متغیر بود. فقط دو مورد از این مطالعات، یک رکورد ثبت کارآزمایی‌ داشتند و هیچ مطالعه‌ای به پروتکل منتشر شده‌ای استناد نکرد. هیچ یک از مطالعات در 7 حوزه مورد نظر در معرض خطر پایین سوگیری قرار نداشتند. تقریبا دو سوم مطالعات، در حوزه‌های مربوط به «کورسازی شرکت‌کنندگان و پرسنل» (سوگیری عملکرد) و «کورسازی ارزیابی پیامد» (سوگیری تشخیص)، در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند.
ما با اطمینان متوسط، دریافتیم که فاصله BCVA با یک IOL فیلترینگ نور آبی، در شش ماه تا 18 ماه پس از عمل و در مقیاس logMAR، به طور مشخص، متفاوت از فاصله BCVA با IOL بدون فیلترینگ آبی نبود (میانگین تفاوت (MD): logMAR - 0.01؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.03- تا 0.02؛ P = 0.48؛ 2 مطالعه؛ 131 چشم).
شواهدی با اطمینان بسیار ضعیف در مورد هرگونه تفاوت بالقوه بین مداخلات برای نسبت چشم‌هایی که در آن‌ها AMD مرحله پایانی در سه سال پیگیری یا هر مرحله‌ای از AMD در یک سال پیگیری، پیشرفت کرد، وجود داشت زیرا داده‌ها به ترتیب از یک کارآزمایی و دو کارآزمایی به‌دست آمده بودند و در هیچ یک از گروه‌های مداخله IOL هیچ رویدادی برای هیچ یک از پیامدها وجود نداشت. شواهدی با اطمینان بسیار ضعیف برای پیامد میزان شرکت‌کنندگانی که طی شش ماه پیگیری، 15 حرف یا بیش‌تر از فاصله BCVA را از دست دادند، وجود داشت؛ دو کارآزمایی که63 چشم را در نظر گرفته بودند، هیچ رویدادی را در گروه مداخله IOL گزارش نکردند.
هیچ اطلاعات مرتبط و قابل ترکیبی در مورد پیامدهای مرتبط با تاثیر روی حساسیت کنتراست در شش ماه، نسبت چشم‌ها با کاهش قابل اندازه‌گیری تمایز رنگ از ابتدای مطالعه در شش ماه یا نسبت شرکت‌کنندگان با عوارض جانبی با علت احتمالی مرتبط با مداخلات مورد مطالعه بعد از شش ماه وجود نداشت.
ما نتوانستیم نتایج قابل اطمینانی را در مورد یکسان بودن یا برتری نسبی IOL های فیلترینگ نور آبی روشن در مقایسه با IOLهای بدون فیلترینگ نور آبی در ارتباط با اثرات بلندمدت بر سلامت ماکولا بدست آوریم. ما هم‌چنین نتوانستیم با اطمینان مشخص کنیم که آیا IOLهای فیلترینگ نور آبی دارای تاثیرات مهمی ‌بر MPOD، حساسیت کنتراست، تمایز رنگ، هوشیاری روزانه، زمان واکنش یا رضایت بیمار نسبت به IOLهای بدون فیلترینگ نور آبی دارند یا خیر.

مرور سیستماتیک فعلی با اطمینان متوسط نشان می‌دهد که هیچ تفاوت معنی‌داری از نظر بالینی در BCVA کوتاه‌مدت با دو نوع IOL وجود ندارد. علاوه‌براین، بر اساس داده‌های موجود، این یافته‌ها نشان می‌دهد که تفاوت معنی‌داری از نظر بالینی بین حساسیت کنتراست کوتاه‌مدت بین دو مداخله وجود ندارد، اگر چه به دلیل تعداد کم مطالعات انتخاب شده و خطر سوگیری ذاتی آن‌ها، سطح اطمینان کمی ‌برای این پیامد وجود دارد. در حال حاضر بر اساس بهترین شواهد تحقیقات موجود، مشخص نیست که آیاIOL های فیلترینگ نور آبی باعث حفظ سلامت ماکولا می‌شود یا خطرات ناشی از توسعه و پیشرفت AMD یا هر دوی آن‌ها را تغییر می‌دهد. تحقیقات بیش‌تری لازم است تا اثرات IOLهای فیلترینگ نور آبی برای فراهم آوردن حفاظت از سلامت و عملکرد ماکولا به طور کامل درک شود.