پیشینه
پیوند اندوتلیال قرنیه (corneal endothelial transplantation) به یک استاندارد طلایی برای درمان اختلالات اندوتلیال قرنیه تبدیل شده و جایگزین پیوند تمامضخامت (full thickness) است که با عنوان کراتوپلاستی نفوذکننده شناخته میشود. پیوند اندوتلیال قرنیه با استفاده از دو تکنیک مختلف توصیف شده: کراتوپلاستی اندوتلیال غشای دسمه (DMEK ؛Descemet’s membrane endothelial keratoplasty) و کراتوپلاستی اندوتلیال دسمه به روش تراش اتوماتیک (DSAEK ؛Descemet’s stripping automated endothelial keratoplasty). هر دو روش هنوز در سراسر جهان اجرا میشوند.
اهداف
مقایسه اثربخشی و ایمنی کراتوپلاستی اندوتلیال غشای دسمه (DMEK) و کراتوپلاستی اندوتلیال دسمه به روش تراش اتوماتیک (DSAEK) برای درمان نارسایی اندوتلیال قرنیه در افراد مبتلا به دیستروفی اندوتلیال Fuch و کراتوپاتی بولوس سودوفاکیک (PBK ؛pseudophakic bullous keratopathy).
روش های جستجو
ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials) (که شامل ثبت کارآزماییهای گروه چشم و بینایی در کاکرین (Cochrane Eyes and Vision Group) است) (2017، شماره 7)؛ MEDLINE Ovid؛ LILACS BIREME؛ the ISRCTN registry؛ ClinicalTrials.gov و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (ICTRP ؛WHO International Clinical Trials Registry Platform) را جستوجو کردیم. تاریخ جستوجو 11 آگوست 2017 بود.
معیارهای انتخاب
ما مطالعات تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs ؛randomised controlled trails) و مطالعات زوجی غیرتصادفی و contralateral‐eye را در هر شرایطی که در آنها DMEK با DSAEK برای درمان افراد مبتلا به نارسایی اندوتلیال قرنیه مقایسه شد، انتخاب کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری به طور جداگانه، با استفاده از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار کاکرین، نتایج جستوجو را غربالگری، کیفیت کارآزمایی را بررسی و دادهها را استخراج کردند. پیامد اصلی بهترین دید اصلاحشده (BCVA ؛best corrected visual acuity) بود که به صورت لگاریتم حداقل زاویه رزولوشن (logMAR ؛Minimum Angle of Resolution) اندازهگیری شد. پیامد ثانویه تعداد سلول اندوتلیال، رد پیوند، شکست اولیه پیوند و جابهجایی پیوند بود. ما خطر سوگیری (Bias) مطالعات غیرتصادفی (NRS) را با استفاده از ROBINS-I ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی
ما هیچ RCT را شناسایی نکردیم اما چهار مطالعه غیرتصادفیسازیشده (NRS) را شامل 72 نفر (144 چشم)، که در چشم اول DSAEK و در چشم دیگر DMEK دریافت کرده بودند، یافتیم. همه مطالعات شامل شرکتکنندگان بزرگسالی بود که شواهدی از FED و نارسایی اندوتلیال نیازمند پیوند قرنیه برای درمان اختلال بینایی داشتند. ما هیچ مطالعهای را که شامل PBK بود، پیدا نکردیم. این کارآزماییها بین سالهای 2011 تا 2015 منتشر شده و از آنجایی که در همه شرکتکنندگان DSAEK قبل از DMEK انجام شد، به دلیل عوامل مخدوشگر بالقوه نامعلوم، ما آنها را در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی کردیم.
دو مطالعه نتایج را در 12 ماه، یک مطالعه در 6 ماه و یک مطالعه بین 6 تا 24 ماه گزارش کردند. در یک سال، در مقایسه با DSAEK، استفاده از DMEK در موارد نارسایی اندوتلیال ممکن است باعث بهبود BCVA (میانگین تفاوت (MD): 0.14-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.18- تا 0.10- logMAR؛ 4 مطالعه؛ 140 چشم؛ شواهد با قطعیت پایین). هیچکدام از شرکتکنندگان دچار از دست دادن بینایی شدید نشدند (BCVA از 1.0 logMAR یا بیشتر؛ شواهد با قطعیت بسیار کم). با توجه به دادههای شمارش سلولهای اندوتلیال (4 مطالعه؛ 134 چشم) به دست آوردن هرگونه نتیجهگیری دشوار است، زیرا دو مطالعه نشان دادند که هیچ تفاوتی وجود ندارد و دو مطالعه دیگر گزارش دادند که DMEK، در یک سال، چگالی سلولی بالاتری را فراهم میکند (شواهد با قطعیت بسیار کم). در چهار مطالعه (144 چشم)، هیچ شکست اولیه پیوند مشاهده نشد و فقط یک رد پیوند ثبت شد (شواهد با قطعیت بسیار کم). شایعترین عوارض گزارش شده، جابهجایی پیوندی بود که در یک یا دو نفر از 100 شرکتکننده دریافتکننده DSAEK ثبت شد اما در استفاده از DMEK شایعتر بود، اگرچه این تفاوت را نمیتوان دقیق برآورد کرد (خطر نسبی (RR): 5.40؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.51 تا 19.3؛ 4 مطالعه؛ 144 چشم؛ شواهد با قطعیت بسیار کم).
نتیجهگیریهای نویسندگان
این مطالعه مروری شامل مطالعات انجام شده در افراد مبتلا به نارسایی اندوتلیوم قرنیه به علت FED بود که بتوان برای این بیماران، هر یک از روشهای DMEK و DSAEK را در نظر گرفت و شواهدی با قطعیت کم یافتیم که نشان داد، DMEK از نظر BCVA، منافعی دارد اما در مقابل، جابهجایی بیشتر پیوند نیاز مجدد به re‐bubbling دارد (شواهد با قطعیت بالا).
خلاصه به زبان ساده
دو روش جراحی برای پیوند قرنیه (جایگزین قسمت شفاف چشم با بافت اهداکننده)
هدف این مطالعه مروری چیست؟
هدف از این مطالعه مروری کاکرین، مقایسه دو روش مختلف انجام جراحی پیوند قرنیه بود: کراتوپلاستی اندوتلیال غشاء دسمه (DMEK) و کراتوپلاستی اندوتلیال به روش تراش اتوماتیک (DSAEK). نویسندگان مطالعه مروری کاکرین، تمام مطالعات مربوط به پاسخ به این سوال را گردآوری و تجزیهوتحلیل کردند و در این زمینه چهار مطالعه را یافتند.
پیامهای کلیدی
DMEK ممکن است بینایی بهتری نسبت به DSAEKایجاد کند. DMEK ممکن است با عوارض بیشتری همراه باشد، اما این عوارض اغلب اتفاق نمیافتند و میتوانند بدون جراحی بعدی مدیریت شوند.
چه موضوعی در این مرور بررسی شد؟
قرنیه قسمت شفاف جلوی چشم است. در برخی از شرایط، به عنوان مثال، دیستروفی اندوتلیال Fuch، سلولهایی که درون قرنیه (اندوتلیوم) قرار دارند، به خوبی کار نمیکنند. این موضوع میتواند منجر به تاریدید شود. پزشکان میتوانند با پیوند قرنیه، بینایی را بازگردانده و بدین ترتیب بافت قرنیه را با بافت اهدا کننده جایگزین کنند. هنگامیکه فقط اندوتلیوم جایگزین میشود، با عنوان «کراتوپلاستی اندوتلیال غشاء دسمه» یا DMEK شناخته میشود. یک جایگزین پیوند قرنیه، جایگزینی اندوتلیوم و لایه بعدی بافت در قرنیه است. این روش با عنوان «کراتوپلاستی اندوتلیال به روش تراش اتوماتیک» یا DSAEK شناخته میشود.
هدف نویسندگان مطالعه مروری کاکرین پی بردن به این نکته بود که دید بیمار پس از کدامیک از دو روش DMEK یا DSAEK بهتر است و اینکه تکنیکها با توجه به عوارض جراحی، چگونه مقایسه میشوند.
نتایج اصلیمطالعه مروری چه هستند؟
نویسندگان مرور کاکرین، چهار مطالعه را یافتند. این مطالعات شامل افرادی بود که در اولین چشم آنها برای دریافت پیوند قرنیه از DSAEK و به دنبال آن در چشم دوم آنها برای پیوند از DMEK استفاده شد. این مطالعات از کانادا، آلمان، هند و ایالات متحده آمریکا بود. هیچیک از مطالعات توسط حامیان مالی با علاقه تجاری مورد حمایت قرار نگرفت. نویسندگان مرور کاکرین معتقدند که شواهد دارای قطعیت پایین یا بسیار پایین است، زیرا ممکن است تفاوتهایی بین عمل جراحی چشم اول و دوم (به غیراز DMEK یا DSAEK) وجود داشته باشد و در برخی موارد دادهها محدود یا ناسازگار بودند.
نتایج به صورت زیر بود:
• DMEK ممکن است نسبت به DSAEK بینایی بهتری ایجاد کند (شواهد با قطعیت کم). این تفاوت معادل خواندن یک یا دو خط بیشتر در نمودار دید است.
• هیچکدام از افرادی که در این مطالعات شرکت کردند، پس از جراحی، از دست رفتن شدید بینایی نداشتند. از دست دادن شدید بینایی به عنوان دید کمتر از 6/60 یا 20/200 تعریف شد. در این مطالعات، برای اندازهگیری این پیامد غیرشایع به طور قابل اطمینان، تعداد افراد کافی بهکار گرفته نشده بود (شواهد با قطعیت بسیار کم).
• مطالعات تعداد سلولها را در اندوتلیوم پس از جراحی اندازهگیری کردند اما نتایج متناقض بود (شواهد با قطعیت بسیار کم).
• تقریبا همه کسانی که در این مطالعات حضور داشتند، دارای بقای پیوندی خوب بودند، به طوری که میزان رد پیوند اندک و شکست پیوند مشاهده نشد. در این مطالعات، برای اندازهگیری این پیامد غیرشایع به طور قابل اطمینان، تعداد افراد کافی بهکار گرفته نشده بود (شواهد با قطعیت بسیار کم).
• DMEK ممکن است با عوارض زودهنگام جراحی همراه باشد. ممکن است در یک یا دو نفر از 100 نفر که توسط DSAEK درمان شدهاند، جابهجایی پیوند اتفاق بیافتد و این جابهجایی در روش DMEK حدود پنج برابر بیشتر است. این تفاوت به طور قابل اطمینان اندازهگیری نشده و میتواند کوچکتر یا بسیار بزرگتر باشد (شواهد با اطمینان بسیار ضعیف). جابهجایی پیوند در عرض چند روز یا چند هفته پس از جراحی اتفاق میافتد و معمولا با تزریق هوا به داخل چشم انجام میشود («re‐bubbling»).
این مطالعه مروری تا چه تاریخی بهروزرسانی شده است؟
محققان کاکرین در جستوجوی مطالعاتی بودند که تا آگوست 2017 منتشر شده بودند.