پیشینه
افرادی که مبتلا به برونشکتازی از نوع غیر فیبروزیس هستند، معمولا دچار سرفههای مزمن و خلط دار هستند که باعث کاهش پیشرونده در وضعیت عملکردی و بالینی آنها میشود. تکنیکهای پاکسازی راه هوایی (ACT) اغلب برای راحتتر شدن تخلیه خلط از ریهها به این افراد توصیه میشود اما اثربخشی این تکنیکها در موقعیت با ثبات بالینی یا طی یک حمله حاد برونشکتازی به طور کامل روشن نشده است.
اهداف
اولیه: مشخص کردن اثر ACT بر نرخ تشدید وضعیت حاد بیمار، شیوع بستریهای بیمارستانی و کیفیت زندگی وابسته به سلامت (HROoL) در اشخاصی که برونشکتازی حاد یا کنترل شده دارند.
روش های جستجو
در مرکز ثبت تخصصی گروه راه هوایی در کاکرین (Cochrane Airways Group Specialised Register of trials) از آغاز به کار تا نوامبر 2015 و در PEDro در مارچ 2015 جستوجو و تمام ژورنالهای مرتبط را بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) و کارآزماییهای متقاطع (cross-over)، که ACT را با عدم درمان و ACT مصنوعی را با سرفه مستقیم توسط شرکتکنندگان مبتلا به برونشکتازی مقایسه کردهاند.
گردآوری و تحلیل دادهها
از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار بیناد همکاری کاکرین استفاده کردیم.
نتایج اصلی
7 مطالعه که 105 شرکتکننده را در برمیگرفت، معیارهای ورود به مطالعه را داشتند که 6 تا از آنها بطور متقاطع طراحی شده بودند.6 مطالعه بزرگسالان مبتلا به برونشکتازی کنترل شده (stable) و مطالعه بعدی کودکان مبتلا به برونشکتازی کنترل شده از نظر بالینی را بررسی کرده بودند. 3 مطالعه درباره درمان تک جلسهای، دو مطالعه درمان 15 تا 21 روزه و دو مطالعه درباره درمان طولانیمدتتر بودند. مداخلات متفاوت بود. برخی گروههای کنترل، مداخلات ساختگیای را دریافت کرده و برخی دیگر مداخلهای دریافت نکرده بودند. کیفیت روششناسی این مطالعات هم متفاوت بود، به این صورت که در اکثر مطالعات با عدم حضور متخصص برای انتساب در گروه و عدم یکسو کور یا دوسوکور بودن نتایج مواجه بودیم. این ناهمگنی بین مطالعات مانعی برای ورود این دادهها در فراتحلیل بود.
دریک مطالعه که شامل 20 بزرگسال بود، استفاده از دستگاه نوسانساز راه هوایی با عدم درمان مقایسه و نتیجه این بود که تفاوت معناداری در میزان شدت در طول 12 هفته مشاهده نشد (شواهد نه چندان معتبر). دادهای برای ارزیابی مقدار تاثیر ACT بر دفعات تشدید، طول یا بروز بستری در بیمارستان یا تعداد دفعات بستری شدن موجود نبود. مطالعه مشابهی نشان داد که بهبود معناداری با استفاده از HROoL، هم در بیماری به طور خاص و هم در مقیاسهای مربوط به سرفه، به وقوع پیوسته است. میانگین تفاوت در تغییرات در پرسشنامه (SGRQ؛ St George's Respiratory Questionnaire) بعد از سه ماه در این مطالعه 7.5 واحد بود (0.005 = P، ویلکاکسون (Wilcoxon)). درمان شامل نوسان فرکانس بالای قفسه سینه (HFCWO؛ high-frequency chest wall oscillation) یا ترکیبی از تکنیکهای ACT میشد که برای 15 روز تجویز، بطور معناداری HROoL را در مقایسه با عدم درمان، بهبود میبخشید (شواهد نه چندان معتبر). 2 مطالعه افزایش میزان خلط را در راه هوایی با بکار بردن دستگاه نوسانساز راه هوایی، گزارش کردند که در کوتاه مدت 8.4 میلیلیتر (95% فاصله اطمینان (CI): 3.4 تا 13.4) و در طولانیمدت 3 میلیلیتر (0.02 = P) بود. HFCWO، حداکثرحجم بازدمی در ثانیه اول (FEV1) را به مقدار 156 میلیلیتر و حداکثر حجم حیاتی (FVC) را 229.1 میلیلیتر، اگر به مدت 15 روز ادامه مییافت، بهبود میبخشید. اما انواع دیگر ACTها روی حجمهای ریوی تاثیر چندانی نداشتند. 2 مطالعه کاهش تورم ریه را در مقایسه با عدم استفاده از ACTها، به دنبال استفاده از فشار غیرمثبت بازدمی یا non-positive expiratory pressure (با تفاوت 19% در ظرفیت عملکردی باقیمانده (FRC) با 0.05 > P و تفاوت 703 میلیلیتر در ظرفیت کلی ریه (TLC) با 0.02 = P) و با بکار بردن دستگاه نوسانساز راه هوایی (تفاوت 30% در FRC با 0.05 > P) گزارش کردند. برخی شواهد نیز ادعا میکنند که در مقایسه با عدم استفاده از ACTها، استفاده از آن (HFCWO و دستگاه نوسانساز راه هوایی یا ترکیبی از هردو) باعث کاهش علایم تنفسی و سرفه میشود و خروج خلط را تسهیل میکند (0.05 > P) و ACTها اثری بر تبادل گاز ندارد و در هیچ مطالعهی اثربخشی استفاده از آنتیبیوتیک به اثبات نرسیده است. در میان مطالعات انجام شده در خصوص استفاده از دستگاه نوسانساز راه هوایی، محققین هیچ عارضه جانبیای را گزارش نکردهاند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
به نظر میرسد به کار بردن ACT روش بیخطری برای افراد (چه کودک، چه بزرگسال) مبتلا به برونشکتازی کنترل شده باشد و احتمالا باعث تسهیل خروج خلط و بهبود عملکرد ریهها در بخشهای خاص و بهبود علایم و HRQoL میشود. نقش این تکنیکها در برونشکتازی فاز حاد مشخص نیست. به خاطر ماهیت مزمنی که برونشکتازی دارد، برای ارزیابی ارزش بالینی درمانهای کوتاهمدت و بلندمدت ACT در بهبود بیماران و برای تعیین پارامترهای مهمی که باعث پیشرفته شدن بیماری در افراد مبتلا به برونشکتازی تحت کنترل میشوند، اطلاعات بیشتری مورد نیاز است و مطالعات دیگری را در آینده در زمینه انواع خاصی از ACTها که باید برای بیماران برونشکتازی تجویز شوند، میطلبد.
خلاصه به زبان ساده
تکنیکهای پاکسازی راه هوایی (ACT) در برونشکتازی
سوال مطالعه مروری
در اینجا دلایل و شواهد موجود را در باره اینکه آیا استفاده از ACTها برای بیماران مبتلا به برونشکتازی کمککننده است یا خیر، مورد بررسی قرار کردیم. براساس شواهد منتشر شده، اثر ACTها روی افرادی که در فاز حاد و تشدید علایم هستند، مشخص نشده است. این تکنیکها به نطر بیخطر میرسند و در دو مطالعه به اثبات رسید که میتوانند کیفیت زندگی بیماران را ارتقا بخشند. با این تکنیکها همچنین میتوان موکوس موجود را در ریهها پاکسازی و عملکرد ریه را بهبود بخشید اما در میزان اکسیژنرسانی تغییری ایجاد نمیشود. کاهش تنگی نفس و سرفه و میزان موکوس نیز در یک مطالعه به اثبات رسید. دیگر نتایج مورد نظر میزان بستری در بیمارستان و تجویز آنتیبیوتیک بود اما گزارشی از این موارد در دسترس نیست.در کل، تاثیر ACT بر کسانی که دچار عفونتهای قفسه سینه هستند، مشخص نیست. براساس این اطلاعات، گایدلاینهای درمان برونشکتازی ارزیابی روتین را برای ACT توصیه و در صورت نیاز آن را تجویز میکنند.
چه شواهدی را یافتیم و چقدر قابل قبول بودند؟
7 مطالعه که 105 فرد مبتلا به برونشکتازی را در بر میگرفتند، بررسی شدند. فقط 2 مورد از آنها 6 ماه به طول انجامیده بود و بقیه در زمان کوتاهتری پایان پذیرفته یا فقط یک درمان تک جلسهای را بررسی کرده بودند. از این اطلاعات، به سختی میشود نتیجه گرفت که آیا این درمانها در طولانیمدت مفید واقع شدهاند یا خیر. روشهای به کار گرفته شده برای برقراری ارتباط بین این مطالعات هم به خوبی طراحی نشده بودند. بنابراین باور ما این است که این ارزیابی کیفیت بالایی ندارد. بودجه 3 مورد از این مطالعات توسط مراکز تحقیقاتی و مراکز دولتی تامین شده بود اما برای بقیه آنها منبعی مشخص نشده بود.
برونشکتازی چیست؟
برونشکتازی یک بیماری ریوی است که در آن راههای هوایی به طور غیرطبیعی گشاد شده و این زمینه را برای ورود بیجای موکوس فراهم میکند. افراد مبتلا دایما علایمی مانند سرفه و وجود موکوس زیاد و تنگی نفس را گزارش میکنند و در معرض عفونتهای قفسه سینه قرار دارند.
تکنیکهای پاکسازی راه هوایی یا ACT چیست؟
شکلی از درمانهای فیزیوتراپی هستند که به بیمار کمک میکنند راحتتر بتواند ریههایش را از موکوس پاک کند.