پیشینه
استفاده از یادگیری الکترونیکی، که به عنوان مداخلات آموزشی که از طریق اینترنت و به صورت الکترونیکی انجام میشود تعریف شده، در میان متخصصان سلامت در سراسر جهان به طور پیوسته افزایش یافته است. مطالعات متعددی تلاش کردهاند تا اثرات یادگیری الکترونیکی را در کار بالینی اندازهگیری کنند، که اغلب در مقایسه با هیچ مداخلهای، با اثرات مثبت زیاد و با اثرات مثبت کم در مقایسه با یادگیری سنتی (بدون دسترسی به یادگیری الکترونیکی)، مرتبط است. بااینحال، نتایج قطعی نیست.
اهداف
تعیین اثرات برنامههای یادگیری الکترونیکی در مقایسه با یادگیری سنتی در متخصصان مجاز سلامت برای بهبود پیامدهای بیماران یا رفتارها، مهارتها و دانش متخصصین سلامت.
روش های جستجو
ما تا جولای 2016، بدون محدودیت بر اساس زبان یا وضعیت انتشار؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ پنج پایگاه اطلاعاتی دیگر و سه پایگاه ثبت کارآزمایی را بررسی کردیم. ما فهرست منابع مطالعات انتخاب شده و سایر مرورهای مربوطه را مورد بررسی قرار دادیم. در صورت لزوم، با نویسندگان مطالعه تماس گرفتیم تا اطلاعات بیشتری در مورد مطالعات جمعآوری کنیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی شده که اثربخشی یادگیری الکترونیکی را در مقایسه با یادگیری سنتی برای متخصصین سلامت ارزیابی کردند. ما کارآزماییهای غیرتصادفیسازیشده و کارآزماییهایی را که شامل کارشناسان حرفهای در مقطع کارشناسی بودند، کنار گذاشتیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده به طور مستقل مطالعات را انتخاب کردند، دادهها را استخراج کرده و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. ما اطمینان از شواهد را برای هر پیامد با استفاده از سیستم GRADE (نظا درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) درجهبندی کردیم و اثرات پیامد را با استفاده از خطرات نسبی (خطر نسبی (RR) یا نسبت شانس (OR) یا میانگین تفاوت استاندارد (SMD)) در صورت امکان، استانداردسازی کردیم.
نتایج اصلی
ما 16 کارآزمایی تصادفیسازیشده را شامل 5679 متخصص سلامت انتخاب کردیم (4759 متخصص سلامت و درمان به صورت ترکیبی، 587 پرستار، 300 پزشک و 33 مشاور سلامت مراقبت از کودک).
در مقایسه با یادگیری سنتی، در پیگیری 12 ماهه، شواهد با اطمینان پایین نشان میدهد که یادگیری الکترونیکی ممکن است موجب تفاوت کم یا عدم تفاوت برای پیامدهای بیمار در موارد زیر شود: نسبت بیماران دارای کلسترول لیپوپروتئین با وزن مولکولی کم (LDL) به میزان کمتر از 100 میلیگرم در دسیلیتر (تفاوت تعدیلشده: 4.0%؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.3- تا 7.9؛ 6399 بیمار؛ 1 مطالعه) و نسبت آن با میزان هموگلوبین گلیکوز شده کمتر از 8% (تفاوت تعدیلشده: 4.6%؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.5- تا 9.8؛ 3114 بیمار؛ یک مطالعه). در پیگیری 3 تا 12 ماهه، شواهد با اطمینان پایین نشان میدهد که یادگیری الکترونیکی ممکن است در رفتارهای زیر در متخصصان سلامت تفاوت کمی داشته باشد: غربالگری برای دیسلیپیدمی (OR: 0.90؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.77 تا 1.06؛ 6027 بیمار؛ 2 مطالعه) و درمان برای دیسلیپیدمی (OR: 1.15؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.89 تا 1.48؛ 5491 بیمار؛ 2 مطالعه). معلوم نیست که آیا یادگیری الکترونیکی مهارتهای متخصصین سلامت را بهبود میبخشد یا آن را کاهش میدهد (2912 متخصص سلامت؛ 6 مطالعه؛ اطمینان از شواهد پایین) و ممکن است تفاوت کمی یا هیچ تفاوتی در میزان معلومات متخصصین سلامت داشته باشد (3236 شرکتکننده؛ 11 مطالعه؛ اطمینان از شواهد پایین).
با توجه به کمبود مطالعات و دادهها، ما قادر به کشف تفاوت در اثرات در زیرگروه های مختلف نیستیم. با توجه به گزارش ضعیف، ما قادر به جمعآوری اطلاعات کافی برای تکمیل ارزیابی معنیدار «خطر سوگیری (bias)» برای اکثر معیارهای کیفیت نبودیم. ما در مقایسه با بسیاری از مطالعات، خطر سوگیری را به عنوان نامشخص ارزیابی کردیم اما ما بزرگترین کارآزمایی را با خطر سوگیری پایین طبقهبندی کردیم. دادههای گمشده یک منبع بالقوه را از سوگیری در چندین مطالعه نشان دادند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
در مقایسه با یادگیری سنتی، یادگیری الکترونیکی ممکن است در پیامدهای بیمار یا رفتارها، مهارتها و دانشهای متخصصین سلامت تفاوت کمی داشته باشد. حتی اگر یادگیری الکترونیکی بتواند موفقیتآمیزتر از یادگیری سنتی در تنظیمات آموزش پزشکی خاص باشد، ادعاهای کلی آن به عنوان ذاتا موثرتر از یادگیری سنتی ممکن است گمراه کننده باشد.
خلاصه به زبان ساده
آیا آموزش الکترونیکی بیشتر از یادگیری سنتی برای متخصصین سلامت موثر است؟
هدف از این مطالعه مروری چیست؟
هدف از این مطالعه مروری کاکرین (Cochrane Rewiew) این است که ببینیم آیا یادگیری الکترونیکی، یعنی برنامههای آموزشی آنلاین تعاملی، در بین متخصصان دارای مجوز سلامت برای بهبود پیامدهای بیماران یا رفتارها، مهارتها و دانش متخصصان سلامت موثرتر از یادگیری سنتی (بدون دسترسی به یادگیری الکترونیکی) است یا خیر. محققان در کاکرین تمامی شواهد مربوطه را برای پاسخ به این سوال جمعآوری و تجزیهوتحلیل کرده و 16 مطالعه را شناسایی کردند.
پیامهای کلیدی
در مقایسه با یادگیری سنتی، یادگیری الکترونیکی ممکن است برای بهبود پیامدهای بیمار یا رفتارها و دانش متخصصین سلامت تفاوت بسیار کمی داشته باشد و اینکه معلوم نیست آیا مهارتهای متخصصین سلامت را بهبود بخشیده یا آن را کاهش میدهد.
چه موضوعی در این مرور مطالعه شد؟
فنآوریهای مدرن، سیستمعاملهای جدیدی را برای پیشبرد آموزش پزشکی ایجاد کرده است. یادگیری الکترونیکی به دلیل منافع بالقوه آموزش فردی، محبوبیت به دست آورده و به دانشآموزان اجازه میدهد تا سرعت و محتوای دورهها را با نیازهای فردی خود مطابقت دهند، و دسترسی دانشآموزان را به اطلاعات از راه دور افزایش میدهد، هزینهها را کاهش داده و بهروزرسانی مکرر مطالب را تسهیل میبخشد.
مرورهای پیشین تفاوتها را مشخص نکرده، اما آنها بسته به نوع شرکتکنندگان انتخابشده (ترکیبی از متخصصین دانشآموخته سلامت و دانشجویان پزشکی) و انواع مطالعات ارزیابیشده (کارآزماییهای تصادفیسازیشده با کارآزماییهایی غیرتصادفیسازیشده) محدود شدهاند.
نتایج اصلی این مطالعه مروری چیست؟
نویسندگان این مرور 16 مطالعه مربوطه را از 10 کشور مختلف شناسایی کردند و اطلاعات مربوط به 5679 شرکتکننده (4759 متخصص سلامت؛ 587 پرستار؛ 300 پزشک و 33 مشاور سلامت مراقبت از کودک) را ارائه دادند، شرکتها سه مطالعه را تامین مالی کردند، درحالیکه سازمانهای دولتی شش مطالعه را تامین مالی کردند.
یک مطالعه با حضور 847 نفر از متخصصین سلامت، بین تاثیر یادگیری الکترونیکی و یادگیری سنتی بر پیامدهای بیمار طی یک سال، تفاوت کمی یا عدم تفاوت را مشاهده کرد، و دو مطالعه با 950 نفر از متخصصین سلامت طی 3 تا 12 ماه تفاوت کمی را در رفتارهای متخصصین سلامت گزارش داد، بهطوریکه اطمینان از شواهد پایین بود. ما مطمئن نیستیم که آیا یادگیری الکترونیکی، مهارتهای متخصصین سلامت را در پیگیری 0 تا 12 هفتهای، بر اساس پیامدهای شش مطالعه با 2912 شرکتکننده و اطمینان بسیار پایین از شواهد، بهبود میبخشد یا آن را کاهش میدهد. یادگیری الکترونیکی همچنین ممکن است بر دانش متخصصین سلامت، بر اساس پیامدهای حاصل از 11 مطالعه با 3236 شرکتکننده در پیگیری 0 تا 12 هفتهای تفاوت بسیار کم یا عدم تفاوت داشته باشد، چون اطمینان از شواهد پایین بود.
این مرور تا چه تاریخی بهروزرسانی شده است؟
نویسندگان این مرور مطالعاتی را که تا جولای 2016 منتشر شده جستوجو کردند.