پیشینه
نوشیدن بیش از اندازه مشروبات الکلی (excessive drinking) یکی از دلایل قابلتوجه مرگومیر(mortality)، موربیدیتی (morbidity) و مشکلات اجتماعی در بسیاری از کشورها است. مداخلات مختصر (brief interventions) با هدف کاهش مصرف و آسیبهای مربوطه در افراد الکلی (drinkers) خطرناک (hazardous) و آسیبرسان (harmful) به اجرا درمیآیند که به طور فعال برای رفع مشکلات ناشی از مصرف الکل برای دریافت خدمات موردنیاز مراجعه نمیکنند. مداخلات معمولا به صورت مکالمه با ارائهدهنده خدمات اولیه به اجرا درآمده و ممکن است دریافت بازخورد را روی الکل مصرفی فرد، ارائه اطلاعات درباره مزایا و مضرات بالقوه ناشی از کاهش مصرف و ارائه توصیههایی را درباره نحوه کاهش مصرف دربرگیرد. مباحثه (Discussion)، اطلاعاتی را درباره اطراحی یک برنامه فردی برای کمک به کاهش مصرف در اختیار فرد قرار میدهد. همچنین مداخلات مختصر میتوانند تغییر رفتار یا مشاوره انگیزشی (motivationally‐focused counselling) را دربرگیرد.
این مرور نسخه بهروز شده از مطالعه مروری کاکرین است که در سال 2007 منتشر شده بود.
اهداف
ارزیابی اثربخشی غربالگری و مداخله مختصر روی مصرف الکل (brief alcohol intervention) برای کاهش مصرف اضافی الکل در افراد الکلی خطرناک و آسیبرسان در محیطهای ارائه خدمات عمومی (general practice) یا محیطهای ارائه خدمات اورژانس.
روش های جستجو
ما تا سپتامبر 2017 در پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trails)؛ MEDLINE و 12 پایگاه اطلاعاتی کتابشناختی دیگر، جستوجو کردیم. ما پایگاه اطلاعاتی علم مربوط به الکل و مشکلات ناشی از الکل (Alcohol and Alcohol Problems Science Database) (تا دسامبر 2003، بعد از این تاریخ پایگاه اطلاعاتی غیرفعال شد)، پایگاههای ثبت کارآزماییها، و وبسایتها را جستوجو کردیم. ما فهرست منابع مطالعات و مرورهای مرتبط را به صورت دستی جستوجو و بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs ؛randomised controlled trails) را از مداخلات کوتاه برای کاهش مصرف خطرناک و مضر الکل در افرادی که به دلایل دیگری غیر از درمانِ اعتیاد به الکل به محیطهای ارائه خدمات عمومی، خدمات اورژانش یا سایر محیطهای ارائه خدمات اولیه مراجعه کرده بودند، وارد مرور کردیم. گروه مقایسه، عدم مداخله یا مداخله حداقلی بود، جایی که میزان مصرف الکل گزارش شده بود. «مداخله مختصر» به صورت یک گفتوگو شامل 5 جلسه یا کمتر برای ارائه مشاوره مختصر سبک زندگی (brief lifestyle counselling) یا توصیههای مختصر (brief advice) به مدت مجموعا کمتر از 60 دقیقه، تعریف شده بود. هرگونه آیتم بیشتر، به عنوان مداخله گسترده (extended intervention) به حساب میآمد. مداخلات دیجیتالی (Digital interventions) در این مطالعه مروری وارد نشدند.
گردآوری و تحلیل دادهها
ما از روشهای استاندارد روششناختی موردنظر کاکرین استفاده کردیم. ما هر جا که امکان بررسی تاثیر عواملی از جمله جنسیت، سن، زمینه (خدمات عمومی در مقابل خدمات اورژانس)، مواجهه با درمان و مصرف پایه (baseline consumption) وجود داشت، تحلیلهای زیرگروهی را انجام دادیم.
نتایج اصلی
ما 69 مطالعه را شامل مجموعا 33642 شرکتکننده تصادفیسازی شده وارد مرور کردیم. از این تعداد، 42 مطالعه برای این نسخه بهروز شده اضافه شده بودند (24057 شرکتکننده). بیشتر مداخلات در محیطهای ارائه خدمات عمومی (38 مطالعه؛ 55%) یا محیطهای ارائه خدمات اورژانس (27 مطالعه؛ 39%) به اجرا درآمده بودند. بیشتر مطالعات (61 مطالعه، 88%) مداخله مختصر را با عدم مداخله یا مداخله حداقلی مقایسه کرده بودند. مداخلات گسترده با مداخله مختصر (4 مطالعه؛ 6%)، مداخله حداقلی یا عدم مداخله (7 مطالعه؛ 10%) مقایسه شده بودند. مطالعات اندکی روی گروههای سنی خاصی هدفگذاری کرده بودند: نوجوانان یا بزرگسالان جوان (6 مطالعه؛ 9%) و بزرگسالان مسنتر (4 مطالعه؛ 6%). متوسط مصرف پایه الکل در میان مطالعاتی که این دادهها را گزارش کرده بودند، 244 گرم در هفته (g/week) (30.5 واحد استاندارد انگلستان) بود. منابع اصلی سوگیری عبارت بودند از سوگیری فرسایشی (attrition) و عدم کورسازی ارائهدهنده خدمت یا شرکتکننده. متاآنالیز اولیه 34 مطالعه (15197 شرکتکننده) را دربرمیگرفت و شواهدی را با کیفیت متوسط فراهم کرده بود مبنی بر اینکه شرکتکنندگانی که مداخله مختصر دریافت کرده بودند، در مقایسه با افرادی که مداخله حداقلی یا عدم مداخله دریافت کرده بودند، بعد از 1 سال الکل کمتری مصرف کرده بودند (اختلاف میانگین (MD): 20- گرم در هفته؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 28- تا 12-). ناهمگونی قابلملاحظهای میان مطالعات وجود داشت (I2 = %73). تحلیل زیرگروهی بر اساس جنسیت نشان داد که هم مردان و زنان بعد از دریافت مداخله مختصر، مصرف الکل را کاهش داده بودند.
ما شواهد با کیفیت متوسطی را به دست آوردیم مبنی بر اینکه مداخله مختصر روی الکل تاثیر اندکی روی فراوانی دفعات مصرف بیش از حد الکل (binges) در هفته (MD: 0.08-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14- تا 0.02-؛ 15 مطالعه؛ 6946 مشارکتکننده)؛ روزهای مصرف الکل (drinking days) در هفته (MD: 0.13-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.23- تا 0.04-؛ 11 مطالعه؛ 5469 مشارکتکننده) یا میزان مصرف الکل (drinking intensity) (0.2- گرم در روزِ مصرف الکل؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.1- تا 2.7؛ 10 مطالعه؛ 3128 مشارکتکننده) دارد.
در مقایسه مداخلات گسترده و عدم مداخله یا مداخله حداقلی، ما شواهد با کیفیت متوسطی را یافتیم مبنی بر اینکه اختلاف کمی به لحاظ میزان الکل مصرفی میان این مداخلات وجود دارد (20- گرم در هفته؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 40- تا 1؛ 6 مطالعه؛ 1296 شرکتکننده). اختلاف کمی به لحاظ مصرف بیش از حد الکل در هفته (MD: 0.08-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.28- تا 0.12؛ 2 مطالعه؛ 456 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط) یا تفاوت در روزهای مصرف الکل در هفته (MD: 0.45-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.81- تا 0.09-؛ 2 مطالعه؛ 319 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط) وجود داشت. مداخله گسترده در مقابل عدم مداخله یا مداخله حداقلی، تاثیر اندکی روی میزان مصرف الکل داشت (MD: 9 گرم در روزِ مصرف الکل؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 26- تا 9؛ 1 مطالعه؛ 158 مشارکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین).
مداخله گسترده نسبت به مداخله مختصر تاثیر بیشتری روی مصرف الکل نداشت، اگرچه یافتهها دقیق نبودند (MD: 2 گرم در هفته؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 42- تا 45؛3 مطالعه؛ 552 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین). تعداد دفعات مصرف بیش از حد الکل برای این مقایسه گزارش نشده بود اما 1 کارآزمایی، نشاندهنده افت امکانپذیری در تعداد روزهای مصرف الکل در هفته بود (0.5-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.2- تا 0.2؛ 147 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین). همچنین نتایج به دست آمده از این کارآزمایی تاثیر بسیار اندکی روی میزان مصرف الکل نشان داد (1.7- گرم در روز مصرف الکل؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 18.9- تا 15.5؛ 147 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین).
فقط 5 مطالعه اثرات جانبی را گزارش کرده بودند (شواهد با کیفیت بسیار پایین). هیچ یک از شرکتکنندگان در 2 مطالعه دچار هیچگونه اثرات جانبی نشده بودند؛ 1 مطالعه گزارش کرده بود که مداخله، مصرف الکل را در حد خوشگذرانی در زنان افزایش داده بود و 2 مطالعه بروز رویدادهای جانبی مرتبط با پیامدهای رانندگی را گزارش کرده بود اما نتیجه گرفته بودند که آنها در هر 2 بازوی مطالعه مشابه بودند.
منابع تامین مالی توسط 67 مطالعه (87%) گزارش شده بودند. به استثنای 2 مطالعه، مطالعات توسط موسسات دولتی، مراکز تحقیقاتی یا بنیادهای خیریه تامین مالی شده بودند. بخشی از بودجه 1 مطالعه توسط شرکت دارویی و یک انجمن صنایع غذایی و مطالعه دیگر توسط شرکت تولیدکننده تجهیزات تستهای تشخیصی تامین مالی شده بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
ما شواهد با کیفیت متوسط را به دست آوردیم مبنی بر اینکه مداخلات مختصر میتوانند مصرف الکل را در افراد الکلی خطرناک و آسیبرسان در مقایسه با عدم مداخله یا مداخله حداقلی کاهش دهد. دورههای زمانی طولانیتر مشاوره احتمالا دارای اثر اضافی کوچکی است. بهتر است مطالعات آتی روی شناسایی اجزای مداخلاتی که بیشترین اثربخشی را دارند، تمرکز کنند.
خلاصه به زبان ساده
اثربخشی مداخلات مختصر روی مصرف الکل در جمعیتهای دریافتکننده مراقبتهای اولیه
هدف این مطالعه مروری چیست؟
هدف ما این بود که دریابیم آیا مداخلات مختصر (brief interventions) از سوی پزشکان و پرستاران در سیستمهای خدمات عمومی یا خدمات اورژانس میتواند مصرف سنگین الکل (heavy drinking) را کاهش دهد. ما یافتههای به دست آمده را از 69 کارآزمایی که دربرگیرنده مجموعا 33642 شرکتکننده بودند، ارزیابی کردیم؛ که از این تعداد، 34 مطالعه (15197 شرکتکننده) دادههای موردنیاز را برای تحلیل اصلی فراهم کردند.
پیامهای کلیدی
هدف از مداخلات مختصر در محیطهای ارائه مراقبتهای اولیه کاهش مصرف سنگین الکل در مقایسه با افرادی است که خدمات متداول یا اطلاعات نوشتاری مختصر (brief written information) دریافت کرده بودند. مداخلات بلندمدتتر در مقایسه با مداخله کوتاه، به لحاظ مصرف سنگین الکل احتمالا دارای اختلاف کم یا عدم اختلاف است.
چه چیزی در این مرور مطالعه شد؟
یکی از روشهای کاهش مصرف سنگین الکل برای پزشکان و پرستاران ممکن است ارائه پندهای مختصر (brief advice) یا مشاوره مختصر (brief counselling) به افراد هدفگذاریشدهای باشد که با پزشکان عمومی یا سایر ارائهدهندگان مراقبتهای اولیه مشاوره میکنند. از افرادی که برای دریافت مراقبتهای اولیه سلامت مراجعه میکنند به طور روتین درباره رفتارهای مصرف الکل سوال میشود زیرا الکل میتواند بسیاری از وضعیتهای سلامت را تحت تاثیر قرار دهد.
مداخلات مختصر به طور معمول شامل ارائه بازخورد روی مصرف الکل، مضرات مرتبط با سلامت، شناسایی موقعیتهای با خطر بالا برای مصرف سنگین الکل، پندهای ساده درباره نحوه کاهش مصرف الکل، راهبردهایی که میتواند انگیزه تغییر رفتار مصرف الکل را افزایش دهد و تدوین یک برنامه شخصی کاهش مصرف الکل میشود. مداخلات مختصر به منظور ارائه در جلسات مشاوره منظم، که اغلب بین 5 تا 15 دقیقه با پزشک و حدود 20 تا 30 دقیقه با پرستاران به طور میانجامد، طراحی میشوند. اگرچه زمان ارائه آنها کوتاه است، مداخلات مختصر میتوانند در 1 تا 5 جلسه ارائه شوند. ما مداخلات دیجیتالی (digital interventions) را در این مطالعه مروری وارد نکردیم.
تاریخ جستوجو
شواهد تا سپتامبر 2017 بهروز هستند.
تامین مالی مطالعات
منابع تامین مالی توسط 60 مطالعه (87%) گزارش شده بودند. از این تعداد، 58 مطالعه توسط موسسات دولتی، مراکز تحقیقاتی یا بنیادهای خیریه تامین مالی شده بودند. بخشی از بودجه 1 مطالعه توسط شرکت دارویی و یک انجمن صنایع غذایی و مطالعه دیگر توسط شرکت تولیدکننده تجهیزات تستهای تشخیصی تامین مالی شده بود. 9 مطالعه منابع تامین مالی مطالعه را گزارش نکرده بودند.
نتایج اصلیاین مطالعه مروری چه هست؟
ما 69 کارآزمایی کنترلشده به اجرا درآمده را در بسیاری از کشورها وارد مرور کردیم. بیشتر مطالعات در محیطهای ارائه خدمات عمومی و خدمات اورژانس به اجرا درآمده بودند. شرکتکنندگان مطالعات، مداخله مختصر یا درمان متداول یا اطلاعات نوشتاری کوتاه درباره الکل (گروه کنترل) دریافت کرده بودند.
مقدار الکل نوشیده شده توسط افراد در هر هفته توسط 34 کارآزمایی (15197 شرکتکننده) در طول یک دوره 1 ساله پیگیری گزارش شد و نشان داد که افرادی که مداخله مختصر دریافت کرده بودند، نسبت به شرکتکنندگان گروه کنترل، الکل کمتری نوشیده بودند (شواهد با کیفیت متوسط). مقدار کاهش حدود 1 پاینت آبجو (a pint of beer) (475 میلیلیتر) یا یک سوم بطری شراب (wine) (250 میلیلیتر) کمتر در هفته بود.
مشاوره طولانیتر احتمالا مزایای اضافی کمی در مقایسه با مداخله مختصر یا عدم مداخله فراهم کرده بود.
1 کارآزمایی گزارش کرده بود که مداخله به طور معکوس مصرف بیش از حد الکل را در زنان تحت تاثیر قرار داده بود و 2 کارآزمایی گزارش کرده بودند که هیچگونه اثرات جانبی در افراد دریافتکننده مداخلات مختصر بروز نکرده بود. اکثر مطالعات بروز اثرات جانبی را ذکر نکرده بودند.
کیفیت شواهد
یافتهها ممکن است تحت تاثیر قرار گرفته باشد، زیرا شرکتکنندگان و ارائهدهندگان خدمت اغلب درباره اینکه مداخلات مختصر روی الکل تمرکز دارد، مطلع بودند. بهعلاوه، امکان برقراری تماس با برخی شرکتکنندگان در دوره 1 ساله پیگیری برای گزارش سطح مصرف الکل فراهم نشد. در مجموع، شواهد عمدتا دارای کیفیت متوسط ارزیابی شد. این بدان معناست که اندازه و جهت اثر گزارششده احتمالا به اندازه اثر واقعی این مداخلات نزدیک است.