زوج‌درمانی (couple therapy) برای افسردگی دارای هدفی دوگانه مبنی بر تعدیل الگوهای تعاملی منفی (negative interaction patterns) و افزایش جنبه‌های حمایتی متقابل در روابط نزدیک (mutually supportive aspects of intimate relationships) بوده و زمینه بین‌فردی افسردگی (interpersonal context of depression) را تغییر می‌دهد. در میان درمان‌های پیشنهادی برای افسردگی، زوج‌درمانی در گایدلاین‌های متعددی وارد شده است.

.1 هدف اصلی عبارت بود از بررسی اثرات زوج‌درمانی در مقایسه با روان‌درمانی فردی برای افسردگی.
.2 اهداف ثانویه عبارت بودند از بررسی اثرات زوج‌درمانی در مقایسه با دارودرمانی و عدم درمان/ درمان حداقلی برای افسردگی.

پایگاه ثبت کارآزمایی‌های کنترل‌شده گروه اختلالات شایع روانی در کاکرین (CCMDCTR)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل‌شده کاکرین (CENTRAL)، MEDLINE (Ovid)، Embase (Ovid) و PsycINFO (Ovid) تا 19 فوریه 2018 مورد جست‌وجو قرار گرفتند. مجلات مرتبط و فهرست منابع چک شدند.

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و شبه‌تصادفی‌سازی و کنترل‌شده‌ای که به بررسی اثرات زوج‌درمانی در مقابل روان‌درمانی فردی، دارو درمانی، یا عدم درمان/ درمان حداقلی برای افسردگی پرداخته بودند، وارد مطالعه مروری شدند.

پیامدهای اولیه مورد بررسی در مطالعه مروری ما عبارت بودند از: سطح علائم افسردگی، افسردگی پایدار (depression persistence) و تعداد انصراف‌دهندگان از ادامه درمان (dropouts). پیامد ثانویه عبارت بود از دیسترس تعاملاتی (the relationship distress). ما با استفاده از صفحه‌گسترده‌های استانداردشده (standardised spreadsheet) داده‌ها را استخراج کردیم. در جاهایی که داده‌ها در مقالات منتشرشده وارد نشده بود، ما تلاش کردیم که داده‌ها را از طریق نویسندگان آن‌ها به دست آوریم. ما داده‌ها را با استفاده از نسخه 5.3 نرم‌افزار Review Manager ترکیب کردیم. ما داده‌های دوتایی (dichotomous data) را با استفاده از خطر‌ نسبی (RR)، و داده‌های پیوسته (continuous data) را از طریق محاسبه اختلاف میانگین استانداردشده (SMD)، هر دو با 95% فواصل اطمینان (CI) تجمیع کردیم. ما از مدل اثرات تصادفی (random-effects model) برای تمامی مقایسه‌ها استفاده کردیم و نیز برای ناهمگونی (heterogeneity) یک آزمون رسمی با عنوان آزمون تخمین طبیعی Chi2، را محاسبه کردیم.

ما 14 مطالعه را با 651 شرکت‌کننده از اروپا، آمریکای شمالی و اسرائیل وارد مطالعه مروری کردیم. 80% از شرکت‌کنندگان قفقازی (Caucasian) بودند. بنابراین، یافته‌ها نمی‌تواند در مورد کشورهای غیر غربی (non-Western countries) یا سایر گروه‌های قومی (ethnic groups) در کشورهای غربی، کاربردپذیر باشد. به‌طور متوسط، شرکت‌کنندگان دارای افسردگی متوسط (moderate) بودند، که این امر از تعمیم نتایج مطالعه به بیماران با افسردگی شدید جلوگیری می‌کرد. سن تقریبا تمامی شرکت‌کنندگان از 36 تا 47 سال متغیر بود.
هیچ شواهدی مبنی بر اختلاف میان زوج‌درمانی و روان‌درمانی فردی به لحاظ اثر درمان در پایان دوره درمان، چه برای پیامد پیوسته علائم افسردگی، بر مبنای 9 مطالعه با 304 شرکت‌کننده (SMD:0.17 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.44 - تا 0.10؛ شواهد با کیفیت پائین)، و چه برای نسبت شرکت‌کنندگان بهبودنیافته (remaining depressed)، بر مبنای 6 مطالعه با 237 شرکت‌کننده (RR: 0.94؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.72 تا 1.22؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود نداشت. یافته‌های به‌دست آمده از مطالعات با دوره پیگیری 6 ماهه یا طولانی‌تر، عدم اختلاف بین 2 وضعیت را تایید کرد.
هیچ‌یک از کارآزمایی‌ها اطلاعاتی درباره اثرات زیان‌بخش ارائه نکرده بودند. با وجود این، ما نرخ توقف درمان را به هر دلیل به‌عنوان یک نشانگر پراکسی (a proxy indicator) مبنی بر وجود پیامدهای جانبی تلقی کردیم. هیچ شواهدی مبنی بر اختلاف میان زوج‌درمانی و روان‌درمانی فردی به لحاظ نرخ‌ انصراف‌دهندگان از ادامه درمان، بر مبنای 8 مطالعه با 316 شرکت‌کننده (RR: 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 1.41؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود نداشت.
داده‌های کمی برای مقایسه با دارودرمانی در دسترس بودند. داده‌های به‌دست آمده از 1 مطالعه کوچک با 12 شرکت‌کننده نشان داد که هیچ اختلافی به لحاظ پیامد پیوسته مبنی بر علائم افسردگی در پایان دوره درمان (SMD: 0.51- ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.69- تا 0.66؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) و دوره پیگیری 6 ماهه (SMD: 1.07-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.45- تا 0.31؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود نداشت. داده‌های مربوط به انصراف‌دهندگان از ادامه درمان در 2 مطالعه با 95 شرکت‌کننده، منفعت شفافی را به نفع زوج‌درمانی نشان داد (RR: 0.31؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.15 تا 0.61؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). با وجود این، این یافته به شدت از یک مطالعه مجرد تاثیر پذیرفته و احتمالا دارای سوگیری انتخاب به نفع زوج‌درمانی بود.
مقایسه بین زوج‌درمانی به علاوه دارو‌درمانی و دارودرمانی به‌تنهایی نشان داد که هیچ اختلافی به لحاظ سطح علائم افسردگی، بر مبنای 2 مطالعه با 34 شرکت‌کننده (SMD: 1.04 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.97 - تا 1.89؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) و به لحاظ انصراف‌دهندگان از ادامه درمان، بر مبنای 2 مطالعه با 45 شرکت‌کننده (RR: 1.03؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.07 تا 15.52؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) وجود نداشت.
مقایسه با عدم درمان/ درمان حداقلی نشان‌دهنده وجود اثری بزرگ و قابل‌ توجه به نفع زوج‌درمانی برای هر 2 سطح علائم افسردگی، بر مبنای 3 مطالعه با 90 شرکت‌کننده (SMD: 0.95 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.59 - تا 0.32 - ؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) و افسردگی پایدار، بر مبنای 2 مطالعه با 65 شرکت‌کننده (RR: 0.48؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.32 تا 0.70؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) بود. هیچ‌گونه داده‌ای به لحاظ تعداد انصراف‌دهندگان از ادامه درمان برای این مقایسه در دسترس نبود.
در ارتباط با دیسترس تعاملاتی، مقایسه با روان‌درمانی فردی نشان داد که زوج‌درمانی در کاهش سطح دیسترس در پایان دوره درمان، بر مبنای 6 مطالعه با 187 شرکت‌کننده (SMD: 0.50- ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.97- تا 0.02-؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) و استمرار دیسترس، بر مبنای 2 مطالعه با 81 شرکت‌کننده (RR: 0.71؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 0.98؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) اثربخش‌تر به‌نظر می‌رسید. کیفیت شواهد به شدت دارای ناهمگونی قابل‌ توجهی است (I² = 59%). در تجزیه‌و‌تحلیل محدود شده به مطالعاتی که فقط زوج‌های دچار دیسترس را دربرمی‌گرفتند، هیچ‌گونه ناهمگونی یافت نشد و اثر روی سطح دیسترس در پایان دوره درمان بزرگ‌تر بود (SMD: 1.10- ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.59- تا 0.61- ). داده‌های بسیار کمی درباره این پیامد برای سایر مقایسه‌ها در دسترس بودند.
ما قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم درجه‌بندی توصیه‌ها، ارزیابی، ارتقا و بررسی (GRADE) ارزیابی کردیم. نتایج، به‌واسطه پائین بودن کیفیت شواهد مربوط به اثرات روی علائم افسردگی، در مقایسه با روان‌درمانی فردی، و به‌واسطه پائین بودن بسیار زیاد کیفیت شواهد برای دیگر مقایسه‌ها و برای اثرات روی دیسترس تعاملاتی، تضعیف شدند. بیشتر مطالعات تحت تاثیر مشکلاتی از جمله کوچک بودن تعداد موارد، سوگیری عملکرد، سوگیری ارزیابی به دلیل عدم کورسازی در ارزیابی پیامدها، گزارش‌دهی ناکامل پیامدها و سوگیری ‌وفاداری محققان (allegiance bias of investigators) قرار داشتند. ناهمگونی به‌ویژه در مورد داده‌های مربوط به دیسترس تعاملاتی مشکل‌ساز بود.

اگرچه پیشنهادی مبنی بر یکسان بودن اثربخشی زوج‌درمانی با روان‌درمانی فردی در بهبود علائم افسردگی و اثربخش‌تر بودن زوج‌درمانی در بهبود روابط در زوج‌های دچار دیسترس وجود دارد، شواهد با کیفیت پائین یا بسیار پائین، به‌طور جدی امکان نتیجه‌گیری قطعی را محدود می‌کند. داده‌های بسیار کمی برای مقایسه با عدم درمان/ درمان حداقلی و دارودرمانی در دسترس هستند. کارآزمایی‌های آتی با کیفیت بالا بهتر است اثرات روش‌ زوج‌درمانی را در مقایسه با سایر مداخلات روی نمونه‌های بزرگی از زوج‌های ناسازگار (discordant couples) با همسران دارای دیسترس با یک دوره پیگیری بلندمدت آزمون کرده، و نقش کیفیت روابط را به عنوان یک واسطه اثر بالقوه (potential effect mediator) در بهبود افسردگی لحاظ کنند.