پیشینه
تهوع و استفراغ پس از عمل (PONV) یک پدیده شایع و ناخوشایند است و درمانهای حال حاضر همواره برای تمامی بیماران موثر نیستند. آروماتراپی بهعنوان یک راهکار دیگر علاوه براستراتژیهای درمانی موجود، پیشنهاد شده است. این مطالعه مروری ابتدا در سال 2012 منتشر و سپس در سال 2017 بهروزرسانی شد.
اهداف
هدف اصلی این مطالعه مروری مشخصکردن اثربخشی و ایمنی آروماتراپی نسبت به درمانهای دارویی استاندارد در مدیریت PONV در بزرگسالان در مقایسه با کودکان بود.
روش های جستجو
ما CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL؛ CAM در PubMed؛ Informit؛ LILACS؛ و ISI Web of Science و همچنین منابع علمی منتشرنشده و فهرست منابع مقالات بازیابیشده را تا مارچ 2017 بررسی کردیم. بررسی اصلی در آگوست 2011 انجام شد.
معیارهای انتخاب
ما تمام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT) و کارآزماییهای کنترلشده بالینی (CCT) را که از آروماتراپی برای درمان PONV استفاده کرده بودند، انتخاب کردیم. مداخلات شامل تمامی انواع آروماتراپی در مقایسه با دارونما (placebo) یا در مقایسه با ضد عفونی کنندههای استاندارد بود. پیامدهای اولیه شامل شدت و مدت زمان PONV بود. پیامدهای ثانویه به دلیل استفاده از داروهای ضد تهوع یا رضایت بیمار، بازخوردهای نامطلوبی داشتند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور جداگانه بررسی خطر سوگیری را در مطالعات انتخابشده بهعهده گرفتند. برای متغیرهای پیامدهای دوتایی، ما از یک مدل اثر تصادفی و خطر نسبی (RR) محاسبه شده همراه با 95% فاصله اطمینان (CI) استفاده کردیم. برای متغیرهای پیامد پیوسته، ما از یک مدل اثر تصادفی و میانگین تفاوت استانداردشده (SMD) همراه با فاصله اطمینان استفاده کردیم.
نتایج اصلی
ما هفت مطالعه را با 663 شرکتکننده در بهروزرسانی 2017 انتخاب کردیم؛ پنج RCT و دو CCT. این مطالعات به نه مطالعه قبلی اضافه شدند (شش RCT و سه CCT با مجموع 373 شرکتکننده). در مجموع، 16 مطالعه و 1036 شرکتکننده در این مطالعات بهروزرسانیشده شرکت داشتند. در تمامی مطالعات میانگین سن و محدوده دادهها برای تمامی شرکتکنندگان گزارش نشد. ما دو کارآزمایی ثبتشده را شناسایی کردیم که معیار ورود را برای این مطالعه مروری داشتند؛ با این حال هنوز برای این مطالعات نتایجی در دست نیست.
بهطور کلی ارزیابی GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) کیفیت شواهد از متوسط تا بسیار پائین متغیر بود. روش تصادفیسازی در 11 مورد از 12 RCT صریحا بیان شده و کافی بودند. گزارش ناقص یا گوناگون دادهها به لحاظ روششناسی بر کامل بودن تجزیهوتحلیل تاثیر میگذارد. دادهها در مورد آروماتراپیهای بیشتر، در بهروزرسانیشده 2017 (محصولات آروماتراپی ترکیبی و محصولات سوسنبر (peppermint)) اضافه شد. ناهمگنی معیارهای پیامد و مقطع زمانی بین مطالعات بر کامل بودن تجزیهوتحلیل تاثیر گذاشت.
در کل از یافتههای شش مطالعه، ما پیبردیم که آروماتراپی در مقایسه با دارونما تاثیری در کاهش میزان تهوع ندارد (SMD: -0.22 ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.63 تا 0.18؛ 0.28 = P value؛ 241 شرکتکننده؛ سطح شواهد: پائین). به احتمال زیاد در پایان دوره درمان آن دسته از شرکتکنندگانی که آروماتراپی دریافت کردند نسبت به آنهایی که دارونما دریافت کردند، بدون حالت تهوع نبودند (RR: 3.25؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.31 تا 34.33؛ 0.33 = P value؛ 4 کارآزمایی؛ 193 شرکتکننده؛ سطح شواهد: خیلی پائین)، با این حال به احتمال کمی به داروی ضد تهوع نیاز پیدا کردند (RR: 0.60؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.37 تا 0.97؛ 0.04 = P value؛ 7 کارآزمایی؛ 609 شرکتکننده؛ سطح شواهد: پائین). هیچ اطلاعاتی مبنی بر عوارض جانبی یا رضایت بیمار در این مقایسه وجود ندارد.
در مقایسهای دقیق بین آروماتراپی سوسنبر با دارونما، بین نتایج گردآوریشده بعد از پنج دقیقه درمان، اثری از حالت تهوع شدید دیده نشد (SMD: 0.18؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.86 تا 0.49؛ 0.59 = P value؛ 4 کارآزمایی؛ 115 شرکتکننده؛ کیفیت شواهد پائین). در این مقایسه هیچ دادهای در ارتباط با مدت تهوع، مصرف داروهای ضد تهوع، عوارض جانبی یا رضایت بیمار گزارش نشد.
هنگامی که ما در خلاصه یافتههای GRADE، مطالعات مشترکی برای مقایسه الکل ایزوپروپیل با درمان استاندارد ضد تهوع انجام دادیم، از نظر مدت تهوع بر حسب دقیقه تاثیر قابل ملاحظهای در کاهش نمره حالت تهوع تا 50% داشت (SMD: 1.10 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.43 - تا 0.78 - ؛0.00001 > P value؛ 3 کارآزمایی؛ 176 شرکتکننده؛ سطح شواهد: متوسط). تعدادکمی از شرکتکنندگان که الکل ایزوپروپیل دریافت کردند، نیاز به داروهای ضد تهوع داشتند (RR: 0.67؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.46 تا 0.98؛ 0.04 = P value؛ 215 شرکتکننده؛ 4 کارآزمایی؛ سطح شواهد: متوسط). در دو مطالعه با 172 شرکتکننده رضایت بیمار را بررسی کردند؛ در میان هر دو گروه آروماتراپی و درمان استاندارد رضایت بالایی وجود داشت و هیچ اختلافی مشاهده نشد (کیفیت شواهد پائیین). در این مقایسه هیچ دادهای درباره شدت تهوع یا عوارض جانبی گزارش نشد.
تفاوتی در اثر بخشی بین استنشاق بخار الکل ایزوپروپیل و دارونما بهمنظور کاهش نسبت شرکتکنندگانی که به داروهای ضد تهوع نیاز داشتند، وجود نداشت (RR: 0.39؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.12 تا 1.24؛ 0.11 = P value؛ 291 شرکتکننده؛ 4 کارآزمایی؛ کیفیت شواهد بسیار پائین). در این مقایسه هیچ دادهای درباره شدت تهوع، مدت تهوع، عوارض جانبی یا رضایت بیمار وجود ندارد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
بهطور کلی، در پایان درمان، برای شدت تهوع، آروماتراپی ممکن است اثر مشابهی را نسبت به دارونما داشته و تعداد یکسانی از شرکتکنندگان بدون حالت تهوع بودند. با این حال، این یافته براساس شواهد با کیفیت پائین بهدست آمد و در نتیجه بسیار نامطلوب بود. شواهد با کیفیت پائین همچنین نشان میدهد که احتمالاً شرکتکنندگانی که آروماتراپی دریافت کردند به داروهای ضد تهوع کمتری نیاز دارند، اما باز هم این قطعی نیست. طبق شواهد با کیفیت پائین، ممکن است شرکتکنندگانی که در معرض هم آروماتراپی و هم داروهای ضد تهوع بودند از هر دو به یک میزان رضایت داشته باشند.
خلاصه به زبان ساده
آروماتراپی برای درمان تهوع و استفراغ بعد از عمل
سوال مطالعه مروری
این مطالعه مروری به دنبال بررسی اثر آروماتراپی بر شدت و مدت تهوع و استفراغ در بین افرادی بود که بلافاصله بعد از عمل جراحی با آن مواجه شدند.
پیشینه
تهوع و استفراغ بعد از عمل (PONV) یک عارضه جانبی است که پس از عمل جراحی رخ میدهد و یک سوم همه بیماران بعد از بیهوشی عمومی از طریق استنشاق دچار حالت تهوع واستفراغ متوسط تا شدید شدند. حالت تهوع، ناشی از خستگی یا ناراحتی شکمی است که ممکن است با استفراغ همراه باشد. درمانهای دارویی فعلی همیشه روی بیماران بهطور موثری عمل نمیکند و حتی ممکن است اثرات نامطلوب و ناخوشایندی را به همراه داشته باشد. آروماتراپی شامل استشاق عطر یا مواد دیگری برای درمان یا کم کردن علائم فیزیکی و عاطفی است. آروماتراپی گاهی اوقات برای درمان تهوع واستفراغ توصیه میشود، با این حال در حال حاضر شواهد کافی برای نشان دادن تاثیر آن وجود ندارد. این مطالعه مروری بهروزرسانی یک مطالعه مروری است که قبلا در 2012 منتشر شد.
ویژگیهای مطالعه
ما در مجموع 16 مطالعه بالینی کنترلشده را با استفاده از آروماتراپی در درمان PONV با مجموع 1036 شرکتکننده مورد بررسی قرار دادیم (هفت مطالعه جدید از جستوجوهای مارچ 2017 به 9 مطالعه از مطالعه مروری اضافه شدند). به جز دو مطالعه روی کودکان، سایر شرکتکنندگان بزرگسال بودند. مطالعات، آروماتراپی را بلافاصله در اولین شکایت تهوع بعد از جراحی انجام دادند و تهوع را تا دو روز بررسی کردند. مواد مورد استفاده آروماتراپی عبارت بودند از: الکل ایزوپروپیل (الکل مالشی)، روغن سوسنبر، زنجبیل، یا ترکیبی که شامل زنجبیل، نعناع، سوسنبر، و هل، یا اسطوخودوس، سوسنبر، زنجبیل و روغن نعناع بود.
این مطالعات، آروماتراپی را با دارونماهایی چون آب یا آب نمک، تنفس کنترلشده، سایر مواد آروماتراپی، داروهای ضد تهوع، یا ترکیبی از اینها مقایسه کرد، برخی مطالعات تا چهار گروه را شامل میشدند.
نتایج اصلی
بهطور کلی آروماتراپی در کاهش شدت تهوع بعد از درمان در مقایسه با آب نمک، آب یا دارونمای کنترل تنفس، بیشتر از سه دقیقه تاثیر نداشت (6 مطالعه؛ 241 شرکتکننده)، اما اکثر شرکتکنندگانی که آروماتراپی دریافت کردند (4 مطالعه؛ 193 شرکتکننده) و نیز تعداد کمی از شرکتکنندگان که داروهای ضد تهوع دریافت کردند (7 مطالعه؛ با 609 شرکتکننده) در پایان دوره درمان دچار حالت تهوع نشدند.
استفاده از روغن سوسنبر در 5 دقیقه بعد از درمان تاثیری بر شدت تهوع نداشت (4 مطالعه؛ 115 شرکتکننده).
ما نتوانستیم برای الکل ایزوپروپیل نسبت به داروهای ضد تهوع استاندارد به دلیل شدت تهوع، دادهها را ترکیب کنیم. به لحاظ مدت تهوع، زمان تسکین علائم با بخار الکل ایزوپروپیل در مقایسه با داروهای ضد تهوع استاندارد، اوندانسترون (Ondansetron) و پرومتازین (Promethazine)، 50% سریعتر بودند (3 مطالعه؛ 176 شرکتکننده). آروماتراپی با استفاده از استنشاق بخار الکل ایزوپروپیل موجب کاهش سریع و کوتاهمدت تهوع و نیز کاهش نیاز به داروهای ضدتهوع شد (4 مطالعه؛ 215 شرکتکننده). در چهار مطالعهای که این پیامد را بررسی کردند، رضایت بیمار بالا گزارش شد.
تعداد کمی از شرکتکنندگان که آروماتراپی را با الکل ایزوپروپیل دریافت کردند، در مقایسه با آنهایی که آب نمک استفاده کردند، نیاز به داروی ضد تهوع داشتند (4 مطالعه؛ 291 شرکتکننده). به احتمال زیاد شرکتکنندگانی که آروماتراپی دریافت کردند در پایان دوره درمان بدون حالت تهوع نبودند؛ اما نیاز چندانی هم به داروهای ضد تهوع پیدا نکردند.
تمامی شرکتکنندگان در این مطالعات (گروههای درمان و مقایسه) سطح بالایی را از رضایت گزارش کردند، که احتمالا نشان میدهد توجه بیشتر به مراقبت از آنها در برابر تهوع و استفراغ بعد از عمل رضایتمندی آنها را افزایش داده است. آروماتراپی ممکن است یک گزینه درمانی مفید باشد، مخصوصا زمانیکه هیچ درمان جایگزینی وجود نداشته باشد.
هیچیک از مطالعات انجام شده اثرات نامطلوبی را از آروماتراپی استفاده شده گزارش نکردند.
کیفیت شواهد
بهطور کلی کیفیت شواهد، از آنجا که با GRADE بررسی شد، از متوسط تا بسیار پائین متغیر بود. با توجه به طراحی بعضی از مطالعات، خطر بالای سوگیری (bias) وجود دارد. مطالعات انجامشده، درجاییکه شرکتکنندگان بهطور تصادفی برای یک دوره درمان گروهی مشخص نشده بودند، شامل 12 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده و 4 کارآزمایی بالینی کنترلشده بود. در بیشتر مطالعات، شرکتکنندگان و محققان از تقسیم گروه آگاهی داشتند و این ممکن است بر نتایج تاثیر بگذارد. انتخاب رایحههای قوی به این معنی بود که آروماتراپی به دلیل مخفی نگاهداشتن از بیماران، کارکنان پژوهشی و کسانی که پیامدها را ارزیابی میکردند، یک مداخله دارویی دشوار محسوب میشد. مقایسههای متفاوت، مقاطع زمانی و مقیاس اندازهگیری، دادههایی را که امکان ترکیب آنها بود، محدود کرد. بعضی از دادهها به شکل اندازهها و مقیاسهای استانداردشده بیان شدند که خود مانع از ترکیب نتایج در متاآنالیز شد. دادهها برای اثرات بیش از 60 دقیقه ناقص بودند.