پیشینه
در مطالعات تجربی، پیامد مننژیت باکتریایی با شدت التهاب در فضای تحت عنکبوتیه (subarachnoid) ارتباط داشته است. کورتیکواستروئیدها (Corticosteroids) این پاسخ التهابی را کاهش میدهند.
اهداف
بررسی اثر درمان کمکی با استفاده از کورتیکواستروئید در برابر دارونما بر مرگومیر، از دست دادن شنوایی و عوارض عصبی در افراد مبتلا به مننژیت حاد باکتریایی در همه گروههای سنی.
روش های جستجو
جستوجوی خود را در منابع زیر انجام دادیم: CENTRAL (شماره 1، 2015)، MEDLINE (از 1966 تا هفته چهارم ژانویه 2015)، EMBASE (از 1974 تا فوریه 2015)، Web of Science (از 2010 تا فوریه 2015)، CINAHL (از 2010 تا فوریه 2015) و LILACS (از 2010 تا فوریه 2015).
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) مربوط به استفاده از کورتیکواستروئیدها در درمان مننژیت حاد باکتریایی.
گردآوری و تحلیل دادهها
RCTها را از نظر کیفیت روش مورد استفاده، امتیازبندی کردیم. ما پیامدها و عوارض جانبی را جمعآوری و از تحلیل زیرگروه برای کودکان و بزرگسالان، ارگانیسمهای مسبب، کشورهای کمدرآمد در مقابل کشورهای با درآمد بالا، زمان مصرف استروئیدها و کیفیت مطالعه استفاده کردیم.
نتایج اصلی
25 مطالعه را شامل 4121 نفر (2511 کودک و 1517 بزرگسال؛ 93 جمعیت مختلط) انتخاب کردیم. تعداد 4 مطالعه دارای کیفیت بالا و بدون خطر سوگیری (Bias) بودند، 14 مطالعه دارای کیفیت متوسط و 7 مطالعه دارای کیفیت کم بودند، که نشاندهنده وجود میزان متوسط خطر تورش برای کل تحلیلها است. تعداد 9 مطالعه در کشورهای کم درآمد و 16 مطالعه در کشورهای با درآمد بالا انجام شده بود.
استفاده از کورتیکواستروئیدها با کاهش غیر معنیداری در میزان مرگ و میر همراه بود (17.8% در مقابل 19.9%؛ خطر نسبی (RR): 0.90؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.80 تا 1.01، 0.07 = P). بهطور مشابه، کاهش غیر معنیدار در میزان مرگ و میر در بزرگسالانی که کورتیکواستروئید دریافت میکردند، مشاهده شد (RR: 0.74؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.53 تا 1.05؛ 0.09 = P). کورتیکواستروئیدها با میزان کمتر از دست دادن شدید شنوایی (RR: 0.67؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 0.88)، از دست دادن شنوایی (RR: 0.74؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.63 تا 0.87) و عوارض عصبی (RR: 0.83؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.69 تا 1.00) همراه بود.
تحلیل زیرگروه برای ارگانیسمهای مسبب نشان داد استفاده از کورتیکواستروییدها، مرگ و میر ناشی از مننژیت استرپتوکوک پنومونیه (S. pneumoniae؛ Streptococcus pneumoniae) را کاهش میدهد (RR: 0.84؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.72 تا 0.98)، اما بر مرگومیر ناشی از مننژیت هموفیلوس آنفلوآنزا (H. influenzae؛ Haemophilus influenzae) یا مننژیتیدیس نایسریا (N. meningitidis؛ Neisseria meningitidis) تاثیری ندارد. استفاده از کورتیکواستروئیدها، از دست دادن شدید شنوایی را در کودکان مبتلا به مننژیت هموفیلوس آنفولانزا کاهش داد (RR: 0.34؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.20 تا 0.59)، اما این کاهش در کودکان مبتلا به مننژیت ناشی از گونههای غیرهموفیلوس معنیدار مشاهده نشد.
در کشورهای با درآمد بالا، کورتیکواستروئیدها افت شدید شنوایی (RR: 0.51؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.35 تا 0.73)، افت شنوایی (RR: 0.58؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 0.73) و عوارض عصبی کوتاهمدت (RR: 0.64؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.48 تا 0.85) را کاهش داد. هیچ اثر سودمندی از درمان با کورتیکواستروییدها در کشورهای کمدرآمد وجود ندارد. تحلیل زیرگروه برای کیفیت مطالعه، تاثیر کورتیکواستروئیدها را در افت شدید شنوایی در مطالعات با کیفیت بالا نشان نداد.
درمان با استفاده از کورتیکواستروئید با افزایش تب راجعه (RR: 1.27؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.09 تا 1.47) همراه بود. اما سایر عوارض جانبی مشاهده نشد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
کورتیکواستروئیدها بهطور قابل توجهی، افت شنوایی و عوارض عصبی را کاهش میدهند، اما مرگومیر کلی را کاهش نمیدهند. دادهها از استفاده کورتیکواستروئیدها در بیماران مبتلا به مننژیت باکتریایی در کشورهای با درآمد بالا حمایت میکنند. هیچ اثر مفیدی در کشورهای کمدرآمد یافت نشد.
خلاصه به زبان ساده
کورتیکواستروئیدها برای مننژیت باکتریایی
سوال مطالعه مروری
شواهد موجود را در مورد اثر کورتیکواستروئیدها بر مرگومیر، افت شنوایی و/ یا عوارض عصبی (مانند دست دادن شنوایی، اختلالات عصبی) در کودکان و بزرگسالان مبتلا به مننژیت حاد باکتریال بررسی کردیم.
پیشینه
مننژیت حاد باکتریایی، نوعی عفونت مننژ (meninges) (سیستم غشائی که مغز و نخاع را احاطه کرده) است که اغلب باعث از دست دادن شنوایی میشود. مننژیت باکتریایی، با وجود درمان با استفاده از آنتیبیوتیکهای مناسب در 5% تا 40% از کودکان و 20% تا 50% از بزرگسالان کشنده است. این بیماری توسط باکتریهایی به وجود میآید که معمولا از عفونت گوش یا عفونت تنفسی گسترش مییابند و با آنتی بیوتیک درمان میشود.
کورتیکواستروئیدها داروهایی هستند که میتوانند التهاب ناشی از عفونت را کاهش دهند. در مطالعات تجربی مننژیت انجام شده روی حیوانات نشان داده شده که این التهاب، آسیب به سیستم عصبی را تشدید میکند. پژوهشها درباره استفاده از کورتیکواستروئیدها علاوه بر آنتیبیوتیکها، نتایج متناقضی داشته است.
هدف ما کشف این است که آیا استفاده از کورتیکواستروئیدها بهتر از دارونما است یا بدتر.
ویژگیهای مطالعه
شواهد موجود تا فوریه 2015 بهروزرسانی شده است. ما 25 کارآزمایی، شامل 4121 شرکتکننده مبتلا به مننژیت باکتریایی حاد را انتخاب کردیم که از این میان، 7 مطالعه بر روی بزرگسالان (سن بیشتر از 16 سال)، دو مطالعه روی کودکان و بزرگسالان و بقیه فقط روی کودکان انجام شده بود. در 22 مطالعه، کورتیکواستروئید استفاده شده، دگزامتازون (dexamethasone) بود، در سه مطالعه دیگر هیدروکورتیزون (hydrocortisone) یا پردنیزون (prednisone) استفاده شد. تعداد مطالعه در کشورهای کمدرآمد و 16 مطالعه در کشورهای با درآمد بالا انجام شد.
این مطالعه مروری نشان داد که کورتیکواستروئید دگزامتازون تاثیر معنیداری بر کاهش میزان مرگ و میر (17.8% در مقابل 19.9%) ندارد. بیماران تحت درمان با کورتیکواستروئیدها میزان کمتری از افت شدید شنوایی (6.0% در مقابل 9.3%)، افت شنوایی (13.8% در مقابل 19.0%) و عوارض عصبی (17.9% در مقابل 21.6%) داشتند.
تحلیل انجام شده برای باکتریهای مختلف عامل مننژیت نشان داد بیماران مبتلا به مننژیت ناشی از استرپتوکوک پنومونیه (S.pneumoniae) تحت درمان با کورتیکواستروئیدها میزان مرگ و میر کمتری دارند (29.9% در مقابل 36.0%)، در حالی که هیچ تاثیری بر مرگ و میر در بیماران مبتلا به مننژیت ناشی از هموفیلوس آنفلوآنزا (H. influenzae) و نایسریا مننژیتیدیس (N. meningitidis) دیده نشد.
در کشورهایی با درآمد بالا، کورتیکواستروئیدها افت شدید شنوایی، هرگونه افت شنوایی و عوارض عصبی کوتاهمدت را کاهش دادهاند، اما هیچ اثر سودمندی از درمان با کورتیکواسترویید در کشورهای کمدرآمد وجود نداشت.
کورتیکواستروئیدها میزان افت شنوایی را در کودکان مبتلا به مننژیت ناشی از هموفیلوس آنفولانزا (4% در مقابل 12%) کاهش داد، اما در کودکان مبتلا به مننژیت ناشی از سایر باکتریها، این کاهش دیده نشد.
دگزامتازون میزان تب راجعه (28% در برابر 22%) را افزایش داد، اما با عوارض جانبی دیگر، همراه نبود.
کیفیت شواهد
از 25 مطالعه انتخاب شده، 4 مطالعه دارای کیفیت بالا، 14 مطالعه دارای کیفیت متوسط و 7 مطالعه دارای کیفیت کم بود. این امر منجر به کیفیت کلی متوسط شواهد شد.