پیشینه
اختلال شناختی در افراد مبتلا به آسیب مغزی تروماتیک (TBI) میتواند جنبههای متعدد عملکرد روزانه آنها را تحت تاثیر قرار دهد. توانبخشی شناختی، بهبود بالینی معنیداری را در بعضی از مهارتهای شناختی به وجود میآورد. با این حال، اینکه آیا این مهارتهای شناختی بهبودیافته منجر به بهبود در سایر جنبههای کلیدی زندگی روزمره میشود یا خیر، مشخص نیست. ما این موضوع را ارزیابی کردیم که آیا توانبخشی شناختی برای افراد مبتلا به TBI باعث بهبود بازگشت به کار، استقلال در فعالیتهای روزانه، ادغام جامعه و کیفیت زندگی میشود.
اهداف
ارزیابی تاثیر توانبخشی شناختی بر بازگشت به کار، استقلال در فعالیتهای روزانه، ادغام جامعه (پیامدهای کار) و کیفیت زندگی افراد مبتلا به آسیب مغزی تروماتیک، و تعیین اینکه کدام استراتژی توانبخشی شناختی این پیامدها را بهتر میکند.
روش های جستجو
ما CENTRAL (کتابخانه کاکرین the Cochrane Library؛ شماره 3، 2017)، MEDLINE (OvidSP) ،Embase (OvidSP) ،PsycINFO (OvidSP)، و پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی را تا 30 مارچ 2017 جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما تمام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده موجود را درباره توانبخشی شناختی در مقایسه با سایر مداخلات غیر فارماکولوژیک برای افراد مبتلا به TBI شناسایی کردیم. ما مطالعاتی را انتخاب کردیم که حداقل یکی از پیامدهای مرتبط زیر را گزارش کند: بازگشت به کار، استقلال در فعالیتهای زندگی روزمره (ADL)، ادغام جامعه و کیفیت زندگی.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل کارآزماییها را انتخاب کردند. ما از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم. ما ناهمگونی را در بین مطالعات انتخابشده بررسی کردیم و فقط زمانی که توانستیم بیش از یک مطالعه را در یک مقایسه انتخاب کنیم، متاآنالیز (meta-analysis) انجام دادیم. ما از برنامه کامپیوتری آنلاین GRADEpro برای ارزیابی کیفیت شواهد استفاده کردیم، و جداول «خلاصهای از یافتهها» را ایجاد کردیم.
نتایج اصلی
ما 9 مطالعه را با 790 شرکتکننده انتخاب کردیم. سه کارآزمایی (160 شرکتکننده) توانبخشی شناختی را در برابر عدم درمان، چهار کارآزمایی (144 شرکتکننده) توانبخشی شناختی را در مقابل درمان متعارف، یک کارآزمایی (120 شرکتکننده) توانبخشی شناختی مبتنی بر بستری را در بیمارستان در مقابل برنامههای خانگی، و یک کارآزمایی (366 شرکتکننده) یک استراتژی شناختی را در مقابل استراتژی شناختی دیگر مقایسه کردند. در میان مطالعات انتخاب شده، ما سه مطالعه را در معرض خطر پائین سوگیری قضاوت کردیم.
تفاوتی بین توانبخشی شناختی و عدم مداخله در بازگشت به کار وجود نداشت (خطر نسبی (RR): 1.80؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 4.39؛ 1 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). بین توانبخشی شناختی هفتهای دو بار به مدت هشت هفته و عدم درمان از نظر ادغام جامعه (مقیاس ادغام روانشناختی سیدنی Sydney Psychosocial Reintegration Scale) تفاوتی وجود نداشت: (میانگین تفاوت (MD): 2.90 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 12.57 - تا 6.77؛ 1 مطالعه؛ شواهد با کیفیت پائین). از نظر کیفیت زندگی بین توانبخشی شناختی و عدم مداخله بلافاصله پس از مداخله 12 هفتهای تفاوتی وجود نداشت (MD: 0.30؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.18 - تا 0.78؛ 1 مطالعه؛ شواهد با کیفیت پائین). هیچ مطالعهای تاثیر را بر استقلال در ADL گزارش نکرد.
در یک مطالعه، در پیگیری شش ماهه، بین توانبخشی شناختی و درمان متعارف از لحاظ بازگشت به وضعیت کاری (RR: 1.43؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.87 تا 2.33؛ شواهد با کیفیت پائین)، در دو مطالعه، در سه تا چهار هفته پیگیری از لحاظ استقلال در ADL (میانگین تفاوت استاندارد (SMD): 0.01 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.62 - تا 0.61؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، در سه مطالعه در پیگیری سه هفته تا شش ماه، از لحاظ ادغام جامعه (پرسشنامه ادغام جامعه: MD: 0.05؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.51 - تا 1.62؛ شواهد با کیفیت پائین)، و در یک مطالعه در پیگیری 6 ماهه از لحاظ کیفیت زندگی (مقیاس کیفیت زندگی درک شده: MD: 6.50؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.57 - تا 15.57؛ شواهد با کیفیت متوسط) تفاوتی وجود نداشت.
برای کارکنان پرسنل نیروی فعال دارای جراحت بسته متوسط تا شدید سر، بین تجویز هشت هفتهای توانبخشی شناختی به صورت برنامه خانگی و توانبخشی شناختی مبتنی بر بیمارستان در دستیابی به بازگشت به کار طی یک سال پیگیری تفاوتی وجود نداشت (RR: 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.85 تا 1.05؛ شواهد با کیفیت متوسط). این مطالعه تاثیر بر استقلال در ADL، ادغام جامعه یا کیفیت زندگی را گزارش نکرد.
بین یک استراتژی توانبخشی شناختی (آموزش شناختی) و استراتژی دیگر (تجربی عملکردی) برای جانبازان یا پرسنل نیروی خدماتی نظامی فعال بزرگسال مبتلا به TBI متوسط تا شدید (یک مطالعه با 366 شرکتکننده و یک سال پیگیری) از لحاظ بازگشت به کار (RR: 1.10؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.83 تا 1.46؛ شواهد با کیفیت متوسط) یا استقلال در ADL (RR: 0.90؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.75 تا 1.08؛ شواهد با کیفیت پائین) تفاوتی وجود نداشت. این مطالعه تاثیر بر ادغام جامعه یا بر کیفیت زندگی را گزارش نکرد.
هیچیک از مطالعات، عوارض جانبی توانبخشی شناختی را گزارش نکردند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهدی با کیفیت خوب برای حمایت از نقش توانبخشی شناختی در مقایسه با عدم مداخله یا توانبخشی متعارف در بهبود بازگشت به کار، استقلال در ADL، ادغام جامعه یا کیفیت زندگی بزرگسالان مبتلا به TBI وجود ندارد. شواهد با کیفیت متوسط وجود دارد که نشان میدهد توانبخشی شناختی که بهصورت یک برنامه خانگی ارائه میشود، در بهبود بازگشت به وضعیت کاری در میان پرسنل نیروی ارتش فعال مبتلا به TBI متوسط تا شدید، با توانبخشی شناختی مبتنی بر بیمارستان مشابه است. شواهد با کیفیت متوسط نشان میدهد که یک استراتژی توانبخشی شناختی (آموزشی شناختی) در دستیابی به بازگشت به کار در سربازان یا پرسنل نظامی مبتلا به TBI بهتر از استراتژی دیگر (تجربه کارکردی) نیست.
خلاصه به زبان ساده
توانبخشی شناختی برای افراد مبتلا به آسیب مغزی بهعلت تروما برای کمک به بازگشت به کار
پیشینه
آسیبهای تروماتیک مغزی (آسیب به سر) بهطور فزایندهای شایع هستند، و تاثیر آنها بر زندگی افراد میتواند ویرانگر باشد. بسته به اینکه کدام بخش از مغز و تا چه حد آسیب دیده، اختلالات میتوانند عملکردهای فیزیکی را مانند راه رفتن، و استفاده از دستها و پاها، یا عملکردهای ذهنی (همچنین تحت عنوان «عملکردهای شناختی» شناخته میشوند) تحت تاثیر قرار دهند. مشکلات مربوط به عملکردهای ذهنی میتواند مربوط به حافظه، درک زبان، استفاده از کلمات مناسب برای بیان خود، تجزیهوتحلیل گزینهها در یک وضعیت و تصمیمگیری مناسب باشد. مشکلات مربوط به عملکردهای ذهنی میتواند منجر به مشکلاتی در «فعالیتهای اشتغالی» شود، این یک اصطلاح است که به استخدام، تعلیم و آموزش و مدیریت روتین روزانه اشاره میکند. محدودیتهای مربوط به این فعالیتها میتواند منجر به کیفیت پائین زندگی و خروج از زندگی اجتماعی شود.
«توانبخشی شناختی» اصطلاحی است که برای اشاره به آموزش ارائه شده به افراد مبتلا به آسیب مغزی برای نشان دادن و بهبود تواناییهای ذهنی خاص که اختلال نامیده میشوند، استفاده میشود. توانبخشی معمولا برای بهبود بازگشت به کار، استقلال در مدیریت روتین روزانه، و کیفیت زندگی انجام میشود.
سوال مطالعه مروری
آیا توانبخشی شناختی در افراد مبتلا به آسیب تروماتیک مغزی، بازگشت آنها را به کار، استقلال در فعالیتهای روزانه، ادغام جامعه و کیفیت زندگی بهبود میبخشد یا خیر؟
ویژگیهای مطالعه
ما 9 مطالعه را با 790 شرکتکننده انتخاب کردیم. هفت مطالعه در ایالات متحده و یک مطالعه در استرالیا و چین انجام شدند. مدت زمان پیگیری (مانیتورینگ) در مطالعات بین دو هفته و دو سال متغیر بود.
یافتههای کلیدی
توانبخشی شناختی در مقایسه با عدم درمان
شواهد کافی وجود نداشت که بتوان درباره اینکه توانبخشی شناختی، در مقایسه با عدم استفاده از درمان دیگر، منجر به بازگشت بهتر به کار، ادغام جامعه یا کیفیت زندگی در بزرگسالان مبتلا به آسیب مغزی تروماتیک میشود نتیجهگیری کرد. ما کیفیت این شواهد را به دلیل گزارشدهی ضعیف درباره روشهای استفاده شده و نتایج، پائین یا بسیار پائین قضاوت کردیم.
توانبخشی شناختی در مقایسه با توانبخشی متعارف دیگر
برای نتیجهگیری در مورد اینکه آیا بزرگسالان مبتلا به آسیب مغزی تروماتیک که توانبخشی شناختی دریافت میکنند در مقایسه با بزرگسالانی که توانبخشی متعارف دریافت میکنند، بازگشت به کار بهتر، استقلال در زندگی روزمره، ادغام جامعه یا کیفیت زندگی بهتری دارند یا خیر، شواهد کافی وجود نداشت. به دلیل گزارشدهی ضعیف روشهای استفاده شده، انواع مختلف درمان «متعارف» و نتایج مبهم، ما کیفیت شواهد مربوط به این پیامدها را بین متوسط و بسیار پائین قضاوت کردیم.
آموزش توانبخشی شناختی مبتنی بر خانه در مقایسه با آموزش مبتنی بر بیمارستان
در یک مطالعه روی پرسنل نظامی فعال، افرادی که برنامه خانگی برای آموزش توانبخشی شناختی دریافت کردند در مقایسه با افرادی که در بیمارستان آموزش توانبخشی شناختی دریافت کردند، بازگشت به کار مشابهی داشتند. ما کیفیت این شواهد را به دلیل عدم دقت نتایج متوسط قضاوت کردیم.
انواع مختلف توانبخشی شناختی در مقایسه با یکدیگر
یک مطالعه، توانبخشی شناختی نوع آزمون و خطا را با نوع دیگری از توانبخشی شناختی مقایسه کرد که دستورالعملهایی را برای جلوگیری از خطا (عملکردی-تجربی) برای جانبازان یا پرسنل نظامی فعال مبتلا به آسیب تروماتیک مغزی ارائه کرد. این مطالعه شواهدی برای نشان دادن اینکه یک نوع توانبخشی شناختی در بهبود بازگشت به کار یا توانایی مستقل زندگی کردن بهتر از انواع دیگر است، نیافت. ما کیفیت شواهد را به دلیل عدم دقت نتایج، متوسط (بازگشت به کار) و پائین (توانایی مستقل زندگی کردن) قضاوت کردیم.
هیچکدام از این مطالعات اطلاعاتی را در مورد آسیبهای توانبخشی شناختی گزارش نکردند.