پیشینه
بیماری انسدادی شریان محیطی (PAOD ؛Peripheral arterial occlusive disease) یک علت شایع عوارض و مرگومیر ناشی از بیماریهای قلبی عروقی در جمعیت عمومی است. اگر چه درمانهای متعددی برای مدیریت درمانی بیماران در مراحل مختلف بیماری مورد استفاده قرار گرفته، هیچ گزینهای جز قطع عضو برای بیماران مبتلا به ایسکمی بحرانی اندام (CLI ؛critical limb ischaemia) که مداخلهای مناسب دیگری برای نجات یا بازسازی اندام نداشته باشند، در دسترس نیست. در این راستا، پروستانوئیدها به عنوان یک درمان جایگزین، با هدف افزایش میزان خونرسانی به اندام تحتانی که عروق خونی مسدود شده دارند، با استفاده از اثر بازکنندگی عروقی، آنتیترومبوتیک و ضد التهابی آنها، پیشنهاد شدهاند. این بهروزرسانی یک بازبینی است که ابتدا در سال 2010 منتشر شد.
اهداف
تعیین اثربخشی و ایمنی پروستانوئیدها در بیماران مبتلا به CLI که کاندید مناسبی برای انجام مداخلات نجاتبخش یا ترمیمی اندام نیستند.
روش های جستجو
برای این بهروزرسانی، متخصص اطلاعات عروقی Cochrane، پایگاه ثبت تخصصی (ژانویه 2017) و ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL، 2017، جلد 1) را جستوجو کرد. علاوه بر این، ما پایگاه ثبت کارآزماییها (ژانویه 2017) را جستوجو کردیم و با سازندگان دارویی برای شناسایی دادههای منتشرنشده و کارآزماییهای در حال انجام تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده که توصیفکننده اثربخشی و ایمنی پروستانوئیدها در مقایسه با دارونما یا سایر روشهای کنترل دارویی در بیماران مبتلا به CLI بدون شانس انجام مداخلات نجاتبخش یا ترمیمی بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مرور بهطور مستقل کارآزماییها را انتخاب، کارآزماییهای مرتبط را از نظر واجد شرایط بودن و کیفیت روششناختی بررسی و دادهها را استخراج کردند. ما اختلافات را با مذاکره یا با مشورت با نویسنده سوم حلوفصل کردیم.
نتایج اصلی
برای این بهروزرسانی، 15 مطالعه بیشتر معیارهای انتخاب شدن را داشتند. ما در این بررسی، 33 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده را با 4477 شرکتکننده گنجاندیم؛ 21 مورد پروستانوئیدهای مختلف را با دارونما مقایسه کرده بودند، هفت مورد پروستانوئیدها را با عوامل دیگر، و پنج مورد هم مقایسه سر ـ به ـ سر به دو پروستانوئید مختلف را انجام داده بودند.
ما شواهدی با کیفیت پائین یافتیم که نشانگر عدم تفاوت مشخص در میزان وقوع مرگومیر قلبی و عروقی بین بیماران دریافت کننده پروستانوئید و دارونما بود (خطر نسبی (RR): 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 1.58). ما شواهد با کیفیت بالایی یافتیم که نشان میدادند پروستانوئیدها در مقایسه با دارونما بر میزان کلی قطع عضو تاثیری ندارند (RR: 0.97؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.86 تا 1.09). عوارض جانبی با پروستانوئیدها شایعتر از دارونما بودند (RR: 2.11؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.79 تا 2.50؛ شواهد با کیفیت متوسط). بیشترین عوارض جانبی گزارش شده، سردرد، تهوع، استفراغ، اسهال، گرگرفتگی و افت فشار خون بود. ما شواهدی با کیفیت متوسط یافتیم که نشان میداد پروستانوئید در مقایسه با دارونما درد را در زمان استراحت کاهش (RR: 1.30؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.06 تا 1.59) و موجب بهبود بهتر زخم (RR: 1.24؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.04 تا 1.48) میشود اما زمانی که ما یک تجزیهوتحلیل حساسیت انجام دادیم تا مطالعات در معرض خطر بالای سوگیری را حذف کند، این سودمندی کوچک کماثرتر شد. علاوه بر این، ما شواهدی با کیفیت پائین تا بسیار پائین یافتیم که نشانگر اثرات پروستانوئیدها در مقایسه با سایر عوامل فعال یا با سایر پروستانوئیدها بود، زیرا مطالعاتی که این مقایسهها را انجام داده بودند معدود بوده و ما آنها را در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی کردیم. هیچیک از مطالعات کیفیت زندگی را بررسی نکرده بودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
ما شواهد با کیفیت بالایی یافتیم که نشان میداد پروستانوئیدها در مقایسه با دارونما در میزان کلی قطع عضو تاثیری نمیگذارد. شواهد با کیفیت متوسط اثرات مفید اندکی را از پروستانوئیدها برای کاهش درد زمان استراحت و بهبود زخم در مقایسه با دارونما نشان داد. علاوه بر این، شواهد با کیفیت متوسط نشانگر عوارض جانبی بیشتر با استفاده از پروستانوئیدها بود، و شواهد با کیفیت پائین نشان میدهد پروستانوئیدها در مقایسه با دارونما تاثیری بر میزان وقوع مرگومیر قلبی و عروقی ندارند. هیچکدام از مطالعات اندازهگیری کیفیت زندگی نداشتند. با برقراری تعادل بین سودمندیها و عوارض مرتبط با استفاده از پروستانوئیدها در بیماران مبتلا به ایسکمی بحرانی اندام، بدون آنکه شانس مداخله درمانی بازسازی داشته باشند، نامشخص است، بنابراین ارزیابی دقیق گزینههای دیگر درمانی باید در نظر گرفته شود. دلایل اصلی کاهش کیفیت شواهد، خطر بالای ابتلا به سوگیری تخصیص و اشتباهات در تخمین تاثیرات بود.
خلاصه به زبان ساده
پروستانوئیدها در مدیریت درمانی افراد با انسداد شدید شریانهای پا
پیشینه
افراد مبتلا به انسداد شدید شریانهای پا از درد، زخمها (مناطقی که پوستشان را از دست میدهند و به راحتی بهبود نمییابند) یا گانگرن (مناطقی که دچار بافتهای مرده ناشی از دست دادن تامین خون شدهاند) رنج میبرند. این وضعیت معمولا با عوامل خطرساز متعددی از قبیل دیابت، سیگار کشیدن، کلسترول بالا، فشار خون بالا، چاقی و شیوه زندگی ناسالم همراه است. درمان اصلی برای افرادی که دارای این وضعیت هستند، روشهای جراحی برای رفع انسداد شریانها است. با این حال، در برخی از موارد، باز کردن انسداد با جراحی امکانپذیر نیست و قطع بخشی از پا ضروری میشود.
پروستانوئیدها خانوادهای را از داروها تشکیل میدهند که میتوانند خونرسانی را به پاها در صورت مصرف خوراکی یا تزریقی افزایش دهند. پروستانوئیدها رگهای خونی کوچک را منبسط و باز میکنند و فعالیت سلولهای التهابی و پلاکتها را کاهش میدهند و از لخته شدن خون جلوگیری میکنند. ما میخواستیم مزایا و معایب پروستانوئیدها را در مدیریت درمانی افرادی که شریانهای پایشان به شدت مسدودشده و هیچ شانسی برای بازشدن با جراحی نداشتند، کشف کنیم.
سوال مطالعه مروری
در این بررسی ما اثرات پروستانوئیدها را در افراد مبتلا به انسداد شدید شریانهای پا که قادر به انجام هیچگونه پروسیجر جراحی رگ بازکننده نیستند، مورد مطالعه قرار دادیم.
ویژگیهای مطالعه
ما تحقیقات منتشرشده و منتشرنشده را تا ژانویه 2017 جستوجو کردیم. ما 33 کارآزمایی بالینی را با در مجموع 4477 شرکتکننده یافتیم، اکثر آنها در دهههای 1980 و 1990 منتشرشده و در کشورهای اروپایی انجام شده بودند. 11 مورد از 33 مطالعه از شرکتهای داروسازی کمکهای مالی دریافت کرده بودند. اغلب مطالعات شامل بیماران بالای 60 سال بودند که مبتلا به انسداد شدید شریانهای پا بودند، بسیاری از آن ها مبتلا به دیابت هم بودند. دوره پیگیری اغلب مطالعات کمتر از یک سال بود.
نتایج اصلی
ما دریافتیم، در مقایسه با دارونما، پروستانوئیدها اثرات سودمند اندکی در کاهش درد پا در زمان استراحت و بهبود زخم فراهم میکنند. پروستانوئیدها میزان مرگومیر یا نیاز را به قطع عضو کاهش نمیدهند. ما دریافتیم که هیچ مطالعهای کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری را بررسی نمیکند. ما شواهد کافی برای مقایسه اثرات پروستانوئیدها نسبت به داروهای دیگر یا دیگر پروستانوئیدها نیافتیم.
یافتههای ما نشان میدهد که مصرف پروستانوئیدها آسیبها را کاهش میدهد. هنگامی که 1000 بیمار با پروستانوئیدها درمان شدند، بهطور متوسط 674 نفر (572 تا 798) دچار عوارض جانبی شدند، در مقایسه با 319 نفر از هر هزار نفری که دارونما دریافت کرده بودند. عوارض جانبی معمولا شامل تهوع، استفراغ، اسهال، سردرد، سرگیجه و گلانداختن صورت است. عوارض جانبی شدیدتر شامل فشار خون پائین، درد قفسه سینه و اختلالات در ریتم قلب است.
کیفیت شواهد
زمانی که محققان به ارزیابی تاثیرات پروستانوئیدها در زمینه میزان درد در زمان استراحت، بهبود زخم، و عوارض جانبی، پرداختند، شواهدی با کیفیت متوسط یافتند، زیرا در اغلب موارد، به دلیل از دست دادن پیگیری شرکتکنندگان، پژوهشگران کیفیت شواهد را کاهش دادند. بههنگام ارزیابی مرگومیر قلبی و عروقی، به دلیل از دست دادن شرکتکنندگان در پیگیری و تعداد کم وقایع، شواهدی با کیفیت پائین گزارش شده بود. از سوی دیگر، کیفیت شواهد در مورد خطر قطع عضو بسیار بالا بود.