پیشینه
عفونت هلیکوباکتر پیلوری (H pylori) در شماری از بیماریهای بدخیم و غیر بدخیم شامل زخمهای پپتیک، سوءهاضمه (دیسپپسی) غیر وابسته به زخم، خونریزی مکرر زخم پپتیک، کمخونی فقر آهن بدون دلیل، پورپورای ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک و آدنومهای کولورکتال دخیل است. برای تایید تشخیص هلیکوباکتر پیلوری بیوپسی اندوسکوپیک صورت میگیرد، سپس آزمایش هیستوپاتولوژیک با استفاده از رنگ آمیزی هماتوکسیلن-ائوزین (H & E) یا رنگآمیزیهای اختصاصی مانند رنگآمیزی گیمسا و رنگآمیزی Warthin-Starry روی آن انجام میشود. رنگآمیزیهای اختصاصی دقیقتر از رنگآمیزی H & E هستند. در مورد دقت تشخیص آزمایشات غیر تهاجمی برای تشخیص H pylori عدیم اطمینان بسیار زیادی وجود دارد.
اهداف
مقایسه دقت تشخیصی تست تنفسی اوره، سرولوژی و آزمایش آنتیژن مدفوع، هرکدام بهتنهایی یا همراه با یکدیگر، برای تشخیص عفونت H pylori در افراد علامتدار و بدون علامت، بهطوری که براساس آن درمان ریشهکنی H پیلوری بتواند آغاز شود.
روش های جستجو
ما در منابع MEDLIN E Embase ،Science Citation Index و موسسه ملی پایگاه اطلاعاتی ارزیابی تکنولوژی سلامت در 4 مارس 2016 به جستوجو پرداختیم. در تحقیقات گنجاندهشده، برای شناسایی مطالعات بیشتر، فهرست منابع را نیز بررسی کردیم. همچنین استنادات مطالعات مرتبط را اخیرا در تاریخ 4 دسامبر 2016 انجام دادیم. هیچگونه محدودیتی از لحاظ زبان یا وضعیت نشر، یا این که آیا دادهها به صورت آیندهنگر یا گذشتهنگر جمعآوری شدهاند یا خیر، در مطالعات اعمال نکردیم.
معیارهای انتخاب
مطالعات مربوط به دقت تشخیص که حداقل یکی از آزمونهای شاخص (تست تنفسی اوره با استفاده از ایزوتوپهایی همچون 13C یا 14C، آزمایش سرولوژی و تست آنتیژن مدفوع) در مقایسه با روش استاندارد (آزمایش هیستوپاتولوژیک با استفاده از رنگآمیزی H & E، رنگآمیزیهای اختصاصی یا رنگآمیزی هیستوشیمی) در افرادی که مشکوک به ابتلا به عفونت H پیلوری هستند مورد بررسی قرار داده باشند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مرور بهطور مستقل به غربالگری منابع برای شناسایی مطالعات مربوطه پرداخته و بهصورت جداگانه دادهها را استخراج کردند. ما کیفیت روششناسی مطالعات را با استفاده از ابزار QUADAS-2 ارزیابی کردیم. بهمنظور برآورد و مقایسه منحنیهای SROC، با استفاده از روش منحنیهای مشخصه عملکرد خلاصه سلسله مراتبی (HSROC) متاآنالیز انجام دادیم. در صورت لزوم، برای ارزیابی حساسیت و اختصاصیت نتیجهگیری از مدلهای رگرسیون لجستیک دومتغیره یا یکمتغیره استفاده کردیم.
نتایج اصلی
ما 101 مطالعه را شامل 11003 شرکتکننده انتخاب کردیم که از میان آنها 5839 نفر (53.1٪) مبتلا به عفونت H پیلوری بودند. شیوع عفونت هلیکوباکتر پیلوری در مطالعات بین 15.2 تا 94.7 درصد و شیوع متوسط آن 53.7 درصد (دامنه بین چارکی 42.0 تا 66.5 درصد) بود. اکثر مطالعات (57٪) شامل شرکتکنندگان مبتلا به دیسپپسی بود و در 53 مطالعه شرکتکنندگانی که اخیرا مهارکنندههای پمپ پروتونی (PPI) یا آنتیبیوتیک مصرف کرده بودند؛ از مطالعه حذف شدند. در هر مطالعه، حداقل یک مورد سوگیری (bias) نامشخص یا نگرانی درمورد قابلیت اجرا وجود داشت.
از 101 مطالعه، 15 مورد دقت دو آزمون شاخص و دو مطالعه صحت سه آزمون شاخص را با هم مقایسه کرده بودند. سی و چهار مطالعه (4242 شرکتکننده) به ارزیابی سرولوژی پرداخته بودند؛ 29 مطالعه (2988 شرکتکننده) تست آنتیژن مدفوع را بررسی کرده بودند؛ 34 مطالعه (3139 شرکت کننده) تست تنفسی اوره 13C؛ 21 مطالعه (1810 شرکتکننده) تست تنفسی اوره 14C؛ و دو مطالعه (127 شرکتکننده) تست تنفسی اوره را بدون آنکه ایزوتوپ استفاده شده را گزارش کنند، ارزیابی کرده بودند. آستانههای مورد استفاده برای تعریف مثبتبودن تست و تکنیکهای رنگآمیزی استفاده شده برای آزمایش هیستوپاتولوژیک (روش استاندارد) بین مطالعات متفاوت بود. با توجه به پراکنده بودن دادهها برای هر آستانه گزارش شده، امکان تعیین بهترین آستانه برای هر آزمون وجود نداشت.
با استفاده از دادههای حاصل از 99 مطالعه در یک مقایسه غیر مستقیم، شواهد آماری در رابطه با متفاوت بودن دقت تشخیص بین تست تنفسی اوره 13C، تست تنفسی اوره 14C، سرولوژی و آزمایش آنتیژن مدفوع وجود داشت (P=0.024). نسبت شانس (odds ratio) تشخیصی برای تست تنفسی اوره 13C، تست تنفسی اوره 14C، سرولوژی و آزمایش آنتیژن مدفوع به ترتیب 153 (%95 فاصله اطمینان (CI): 73.7 تا 316)، 105 (%95 فاصله اطمینان (CI): 74.0 تا 150)، 47.4 (%95 فاصله اطمینان (CI): 25.5 تا 88.1) و 1.45 (%95 فاصله اطمینان (CI): 24.2 تا 84.1) بود. حساسیت (%95 فاصله اطمینان (CI)) با یک اختصاصیت ثابت 0.90 (میانگین از چهار تست تشخیصی در بین مطالعات) به شرح زیر بود: 0.94 برای تست تنفسی اوره 13C (%95 فاصله اطمینان (CI): 0.89 تا 0.97)، 0.92 برای تست تنفسی اوره 14C (%95 فاصله اطمینان (CI): 0.89 تا 0.94)، 0.84 برای سرولوژی (%95 فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 0.91)، و 0.83 برای آزمایش آنتیژن مدفوع (%95 فاصله اطمینان (CI): 0.73 تا 0.90). این بدان معناست که بهطور متوسط، با توجه به یک اختصاصیت 0.90 و شیوع 53.7٪ (اختصاصیت و شیوع متوسط در مطالعات)، از هر 1000 نفری که برای عفونت هلیکوباکترپیلوری تحت آزمایش قرار گرفتند، 46 مورد مثبت کاذب وجود خواهد داشت (افراد بدون ابتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری که به عنوان عفونت H پیلوری تشخیص داده شوند). در این کوهورت فرضی، میزان منفی کاذب (افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری که تشخیص داده نخواهند شد) برای تست تنفسی اوره 13C، تست تنفسی اوره 14C، سرولوژی و آزمایش آنتیژن مدفوع به ترتیب 30 (%95 فاصله اطمینان (CI): 15 تا 58)، 42 (%95 فاصله اطمینان (CI): 30 تا 58)، 86 (%95 فاصله اطمینان (CI): 50 تا 140) و 89 (%95 فاصله اطمینان (CI): 52 تا 146) است.
مقایسههای مستقیم بر اساس چند مطالعه سربهسر صورت گرفته بود. مقادیر نسبت شانس تشخیصی (DOR) برای مقایسه تست تنفسی اوره 13C و سرولوژی 0.68 (%95 فاصله اطمینان (CI): 0.12 تا 3.70؛ P = 0.56) (هفت مطالعه)، برای تست تنفسی اوره 13C و آزمایش آنتیژن مدفوع 0.88 (%95 فاصله اطمینان (CI): 0.14 تا 5.56؛ P = 0.84) (هفت مطالعه) بود. میزان فاصله اطمینان این برآوردها با مقادیر DORهای مقایسههای غیر مستقیم همپوشانی داشت. برای انجام متاآنالیز برای سایر مقایسههای مستقیم، دادهها محدود یا غیر قابل دسترس بودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
در افراد بدون سابقه گاسترکتومی و کسانی که اخیرا آنتیبیوتیک یا مهارکننده پمپ پروتون استفاده نکردهاند، تست تنفسی اوره دقت تشخیصی بالایی برای تشخیص عفونت هلیکوباکترپیلوری داشت؛ در حالی که آزمونهای سرولوژی و آنتیژن مدفوع دقت تشخیصی کمتری داشتند. این اطلاعات بر اساس مقایسه غیر مستقیم به دست آمدهاند (که به دلیل نامرتب بودن دادهها احتمال وجود سوگیری در آنها وجو داشت)، زیرا شواهد مربوط به مقایسههای مستقیم محدود یا خارج از دسترس بود. آستانههای مورد استفاده برای این آزمونها بسیار متغیر بودند و ما قادر به شناسایی آستانههای خاصی که در عملکرد بالینی بتوان از آنها استفاده کرد، نبودیم.
برای به دست آوردن شواهد قابل اطمینان از دقت نسبی بین آزمونها، به مطالعات مقایسهای بیشتر با کیفیت روششناسی بالایی نیاز داریم. چنین مطالعاتی باید بهصورت آیندهنگر در طیف گستردهای از شرکتکنندگان انجام شود و به روشنی گزارش شود تا ریسک سوگیری پائینی را در پی داشته باشد. مهمتر از همه، مطالعات باید آستانههای استفاده شده را بهطور واضح گزارش دهند و از استثناءهای نامناسب جلوگیری کنند.
خلاصه به زبان ساده
دقت روشهای مختلف غیر تهاجمی در تشخیص هلیکوباکتر پیلوری
چرا مهم است بدانیم که آیا کسی مبتلا به عفونت هلیکوباکترپیلوری است؟
هلیکوباکتر پیلوری (H.پیلوری) نوعی باکتری است که ممکن است در معده برخی افراد وجود داشته باشد. اعتقاد بر این است که H پیلوری باعث ایجاد برخی از سرطانها، از جمله سرطان معده، سرطان پانکراس و سرطان گلو میشود. همچنین با بیماریهای دیگری همچون زخم معده، سوزش سردل و احساس نفخ مرتبط است. اگر H پیلوری در فردی یافت شود، میتوان درمان مناسب آن را آغاز کرد.
هدف این مطالعه مروری چیست؟
مقایسه دقت و صحت سه نوع آزمون برای تشخیص H.پیلوری. این موارد عبارتند از: تستهای تنفسی اوره، آزمایش خون (آزمایش خون خاصی به نام سرولوژی) و آزمایش مدفوع (در مدفوع).
چه چیزی در این مرور مورد بررسی قرار گرفت؟
دو نوع تست تنفسی اوره وجود دارد؛ که در آنها از دو نوع مختلف کربن به نام 13C و 14C استفاده میشود، همچنین نسخههای متعددی از سرولوژی و آزمایش مدفوع وجود دارد.
نتایج اصلی این مرور چیست؟
ما 101 مطالعه پیدا کردیم که درمجموع 003،11 نفر را برای H pylori مورد آزمایش قرار داده بودند. از میان این 11003 شرکتکننده، 5839 نفر (53.1٪) مبتلا به عفونت H پیلوری بودند. همه این مطالعات از یکی از سه آزمونی که در بالا ذکر شد استفاده کرده و نتایج این آزمایشها را با تشخیص از طریق بیوپسی آندوسکوپیک مقایسه کرده بودند. بیوپسی آندوسکوپی روشی است که در آن با استفاده از عبور یک لوله انعطافپذیر نازک از طریق دهان نمونهای از بافت معده گرفته شده وازنظر وجود H پیلوری زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار میگیرد. در حال حاضر این روش دقیقترین آزمون موجود است، اما باعث ناراحتی جسمی بیمار شده و مضراتی را به دنبال دارد. در مقابل، تستهای جایگزین غیر تهاجمی مورد بررسی در این مرور قرار دارند که بهطور قابل توجهی کمتر ناراحتکننده هستند و کمترین میزان آسیب را وارد میکنند یا کاملا بیخطرند، که اگر مشخص شود صحت تشخیص آنها همانند بیوپسی آندوسکوپی است، جایگزینهای مطلوبی برای آن محسوب میشوند. اکثر مطالعات شامل شرکتکنندگان مبتلا به سوزش سر دل یا مشکلات مشابه در معده بودند و افرادی را که قبلا تحت عمل جراحی برداشتن بخشی از معده قرار گرفته و کسانی را که درمان H پیلوری گرفته بودند، کنار گذاشته شدند.
سی و چهار مطالعه (4242 شرکت کننده) از سرولوژی استفاده کردند؛ 29 مطالعه (2988 شرکتکننده) از آزمایش آنتیژن مدفوع استفاده کردند؛ 34 مطالعه (3139 شرکتکننده) از تست تنفسی اوره 13C استفاده کرد. 21 مطالعه (1810 شرکتکننده) از تست تنفسی اوره 14C؛ و دو مطالعه (127 شرکتکننده) از تست تنفسی اوره بدون مشخص کردن نوع کربن آن استفاده کرده بودند. محدودهای که برای مثبت اعلام کردن عفونت H پیلوری استفاده شده بود، و نیز نوع رنگآمیزی برای آزمایش نمونه بیوپسی در بین مطالعات مختلف بود. هنگامی که ما تمام دادهها را مورد بررسی قرار دادیم، دریافتیم که تستهای تنفسی اوره دقیقتر از آزمایش خون و مدفوع بود. این نتایج به این معنی است که بهطور متوسط، اگر 1000 نفر آزمایش شوند، 46 نفر بدون عفونت H پیلوری وجود دارند که به اشتباه به عنوان دارنده عفونت H پیلوری تشخیص داده میشوند. همچنین 30، 42، 86 و 89 فرد مبتلا به عفونت H.پیلوری وجود دارد که بهترتیب از طریق آزمونهای تست تنفسی اوره 13C، تست تنفسی اوره 14C، سرولوژی و آزمایش آنتیژن مدفوع تشخیص داده نشده است. هنگامی که ما هفت مطالعهای را که تست تنفسی اوره 13C و سرولوژی یا تست تنفسی اوره 13C و آزمایش آنتیژن مدفوع را در همان شرکتکنندگان با هم مقایسه کرده بودند بررسی کردیم، به نتایج نامطمئنی دست پیدا کردیم و نمیتوانیم بگوییم کدام آزمون دقیقتر است.
نتایج مطالعات تا چه حد قابل اعتماد هستند؟
به جز یک مطالعه، تمام مطالعات کیفیت روششناسی مطلوبی نداشتند، که باعث میشود نتایج آنها غیرقابل اعتماد باشد.
نتایج این مرور برای چه کسانی اعمال میشود؟
این نتایج برای کودکان و بزرگسالان مشکوک به ابتلا به عفونت حاد H پیلوری اعمال میشود؛ اما فقط در کسانی که قبلا عمل جراحی معده را انجام ندادهاند و افرادی که اخیرا آنتیبیوتیک یا درمان عفونت H پیلوری دریافت نکردهاند.
نتایج این مرور چیست؟
تستهای تنفسی اوره، آزمایش خون و آزمایش مدفوع ممکن است برای شناسایی اینکه آیا فردی مبتلا به عفونت H پیلوری است یا خیر، مناسب باشند. با این حال، سطحی از نتیجه تست تنفسی اوره، آزمایش خون، یا آزمایش مدفوع که باید برای گذاشتن تشخیص عفونت H پیلوری استفاده شود، هنوز معلوم نیست.
میزان بهروز بودن این مرور چقدر است؟
ما برای دستیابی به مطالعاتی که در مورد میزان دقت و صحت این چند آزمایش گزارشاتی ارائه کرده بودند، تا 4 مارس 2016 در تمامی منابع جستوجو کردیم.