پیشینه
اختلال عاطفی فصلی (SAD؛ Seasonal affective disorder)، یک الگوی فصلی از دورههای افسردگی عمده مکرر است که اغلب در طول پاییز و زمستان رخ میدهد و در فصل بهار از بین میرود. شیوع اختلال عاطفی فصلی در ایالات متحده از 1.5% تا 9%، بسته به عرض جغرافیایی متغیر است. جنبه فصلی و قابل پیشبینی اختلال عاطفی فصلی، فرصت امیدوارکنندهای را جهت پیشگیری از این بیماری فراهم میکند. این مطالعه، یکی از چهار بررسی انجام شده درباره اثربخشی و ایمنی مداخلات برای جلوگیری از اختلال عاطفی فصلی است. تمرکز مطالعه حاضر بر آگوملاتین (agomelatine) و ملاتونین (melatonin) به عنوان مداخلات پیشگیرانه است.
اهداف
ارزیابی اثربخشی و ایمنی آگوملاتین و ملاتونین (در مقایسه با یکدیگر، دارونما، ضد افسردگیهای (antidepressant) نسل دوم، نور درمانی، سایر درمانهای روانی یا مداخلات شیوه زندگی) در جلوگیری از اختلال عاطفی فصلی و بهبود پیامدهای بیمارمحور در میان بزرگسالان با سابقه اختلال عاطفی فصلی.
روش های جستجو
مرکز ثبت تخصصی گروه مطالعه مروری افسردگی، اضطراب و روانرنجوری (Neurosis) در کاکرین (CCDANCTR؛ Cochrane Depression, Anxiety and Neurosis Review Group) را تا تاریخ 11 آگوست 2015 جستوجو کردیم. پایگاه اطلاعاتی CCDANCTR شامل گزارشهای مرتبط با کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده در EMBASE (از 1974 تا امروز)، MEDLINE (از 1950 تا امروز)، Psychinfo (از 1967 تا به امروز) و پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) است. علاوه بر این، جستوجو در پایگاههای اطلاعاتی زیر نیز انجام شد: Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature؛ Web of Knowledge؛ کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library) و پایگاه اطلاعات طب مکمل و وابسته (AMED؛ Allied and Complementary Medicine Database) (تا 26 می 2014). همچنین در متون خاکستری (grey literature) (به عنوان مثال در مراکز ثبت کارآزماییهای بالینی) به جستوجو پرداختیم. در فهرست مراجع همه مطالعات انجام شده و مقالات مروری مرتبط، جستوجوی دستی انجام دادیم و هیچ گونه محدودیت زبانی یا انتشاراتی را اعمال نکردیم.
معیارهای انتخاب
در این مطالعه به منظور بررسی اثربخشی، برنامهریزی کردیم تا کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) وارد مطالعه شوند که در آنها تحقیق بر بزرگسالان دارای سابقه اختلال عاطفی فصلی از نوع زمستانی که در شروع مطالعه علائم بیماری را نداشتند، انجام شده باشد. برای بررسی عوارض جانبی، تصمیم گرفته شد که مطالعات تصادفیسازی نشده نیز انتخاب شوند. علاوه بر این برنامهریزی شد مطالعاتی که در آنها آگوملاتین در مقابل ملاتونین، یا آگوملاتین یا ملاتونین در برابر دارونما یا هر داروی ضدافسردگی نسل دو ، نور درمانی، روشهای رواندرمانی یا تغییر در شیوه زندگی مقایسه شده باشد، برای ورود به مطالعه انتخاب شوند. همچنین تصمیم گرفتیم آگوملاتین یا ملاتونین در ترکیب با هر مداخله مقایسه شونده دیگری که در بالا ذکر شد، در مقابل استفاده از مداخله مقایسه شونده به صورت تکدرمانی مقایسه شود.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده این مطالعه مروری، چکیده و متن کامل مقالات را از نظر داشتن معیارهای ورود به مطالعه، غربالگری کردند. این دو نویسنده، به طور جداگانه، دادهها را استخراج و از نظر داشتن خطر سوگیری (bias)، مطالعات انتخاب شده را ارزیابی کردند. برنامهریزی به این صورت بود که چنانچه گروههای شرکتکننده در مطالعات مشابه هم باشند و هنگامی که در مطالعات، درمان و مقایسه شونده یکسان با یکدیگر مقایسه شده باشد و تعاریف مشابه از معیارهای پیامد در طول یک دوره درمانی با مدت زمان یکسان ارائه شده باشد، دادهها برای انجام فراتحلیل (متاآنالیز) با یکدیگر ادغام شوند. با این حال، هیچ مطالعهای که در معیارهای ورود صدق کند، شناسایی نشد.
نتایج اصلی
از طریق جستوجوهای الکترونیکی و مرور فهرست مراجع مطالعات انتخاب شده و پس از حذف مطالعات تکراری از نتایج جستوجو، در مجموع 2986 سند را شناسایی کردیم. 2895 سند را پس از بررسی عنوان و چکیدهها از مطالعه حذف و متن کامل 91 مقاله را از نظر مناسب بودن برای ورود به مطالعه ارزیابی کردیم. ما هیچ مطالعه کنترل شدهای درباره استفاده از ملاتونین و آگوملاتین برای جلوگیری از اختلال عاطفی فصلی و بهبود پیامد بیمارمحور در میان بزرگسالان دارای سابقه اختلال عاطفی فصلی شناسایی نکردیم.
نتیجهگیریهای نویسندگان
هیچگونه شواهدی که از نظر روششناسی خوب باشد و نشان دهد ملاتونین یا آگوملاتین، یک مداخله موثر در پیشگیری از اختلال عاطفی فصلی و بهبود پیامدهای بیمارمحور در میان بزرگسالان دارای سابقه ابتلا به اختلال عاطفی فصلی است یا خیر، در دسترس نیست. فقدان شواهد به وضوح نشان میدهد که نیاز به انجام مطالعات کنترل شده با طراحی مناسب در مورد این موضوع وجود دارد. انجام یک RCT با اجرای مناسب درباره تاثیر استفاده از ملاتونین یا آگوملاتین در پیشگیری از اختلال عاطفی فصلی، در ارزیابی و مقایسه منفعت و خطرات این مداخلات در برابر سایر روشها که در حال حاضر برای درمان این اختلال استفاده میشوند، مفید خواهد بود.
خلاصه به زبان ساده
ملاتونین و آگوملاتین برای پیشگیری از افسردگی در زمستان
چرا این مطالعه مروری از اهمیت دارد؟
بسیاری از مردم در عرضهای جغرافیایی شمالی از اختلال عاطفی فصلی رنج میبرند، که به عنوان یک واکنش به کاهش نور خورشید رخ میدهد. سه چهارم از افراد مبتلا را زنان تشکیل میدهند. بیحالی، پرخوری، میل شدید به مصرف کربوهیدرات و خلق افسرده علایم شایع هستند. در برخی افراد، اختلال عاطفی فصلی تبدیل به افسردگی میشود که به طور جدی بر زندگی روزمره آنها تأثیر میگذارد. نزدیک به به دو سوم این افراد نشانههای افسردگی را در هر زمستان، تجربه میکنند.
چه کسانی از این مطالعه مروری سود میبرند؟
• هر فردی که افسردگی زمستانی را تجربه کرده است.
• بستگان و دوستان افرادی که دچار افسردگی زمستانی شدهاند.
• پزشکان عمومی، روانپزشکان و داروسازان.
• افراد حرفهای مشغول به کار در بخش خدمات بهداشت روان بزرگسالان.
هدف این مطالعه مروری پاسخ به چه سوالاتی است؟
از آنجا که اختلال عاطفی فصلی دارای الگوی فصلی و عودهای مکرر است، ملاتونین یا آگوملاتین میتوانند در طول ماههای پاییز و زمستان برای جلوگیری از شروع خلق افسرده استفاده شوند. هدف از این گزارش، بررسی این موضوع است که آیا منفعتهای ملاتونین یا آگوملاتین که در افراد سالم برای جلوگیری از بروز اختلال عاطفی فصلی در آن دسته از افرادی که دارای سابقه این بیماری هستند و در زمان شروع مداخله پیشگیرانه علائم بیماری را ندارند، بیشتر از معایب آنها است یا خیر. تا به امروز، این سوال با استفاده از یک روش نظاممند بررسی نشده و برای کسانی که از افسردگی زمستانی رنج میبرند، از اهمیت برخوردار است. این مطالعه مروری یکی از چهار بررسی درباره اثربخشی و مضرات بالقوه مداخلات برای جلوگیری از اختلال عاطفی فصلی است.
چه مطالعاتی در این مطالعه مروری انتخاب شدند؟
ما جستوجوی خود را در پایگاههای اطلاعاتی، برای یافتن مطالعاتی درباره استفاده از ملاتونین یا آگوملاتین برای پیشگیری از افسردگی زمستانی تا آگوست 2015 انجام دادیم. در میان 2986 سند، هیچ RCT یافت نشد.
چه شواهدی بر اساس این مطالعه مروری، آشکار خواهد شد؟
با جستوجوی در منابع علمی، هیچ مطالعهای را نیافتیم که در آن اثربخشی ملاتونین یا آگوملاتین در پیشگیری از اختلال عاطفی فصلی بررسی شده باشد، و ما قادر به ارائه هیچگونه توصیهای در حمایت یا علیه استفاده از آن برای درمان افراد مبتلا به اختلال عاطفی فصلی نیستیم.
در آینده چه اتفاقی باید بیفتد؟
نویسندگان این مطالعه مروری توصیه کردند که مطالعات آینده باید اثربخشی آگوملاتین یا ملاتونین را در پیشگیری از اختلال عاطفی فصلی ارزیابی و بهطور مستقیم این مداخلات را در مقابل درمانهای موثر دیگر مانند نوردرمانی، داروهای ضدافسردگی و تغییر شیوه زندگی یا روشهای رواندرمانی برای تعیین بهترین گزینه درمانی برای پیشگیری از اختلال عاطفی فصلی مقایسه کنند.