پیشینه
دیابت ملیتوس بارداری (GDM ؛Gestational diabetes mellitus) با عوارض کوتاهمدت و طولانیمدتی برای مادر و نوزاد وی همراه است. مداخلات ورزشی ممکن است در کمک به کنترل سطوح قند خون (glycaemic control) و بهبود پیامدهای مرتبط با مادر و نوزاد مفید باشد.
مطالعه مروری اصلی در مورد ورزش برای زنان باردار دیابتی به دو عنوان مطالعه مروری در مورد نقش ورزش در زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری و نقش ورزش در زنان باردار مبتلا به دیابت قبل از بارداری تقسیم شده است.
ورزش برای زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری برای بهبود پیامدهای مرتبط با مادر و جنین (این مطالعه مروری)
ورزش برای زنان باردار مبتلا به دیابت پیش از بارداری برای بهبود پیامدهای مرتبط با مادر و جنین
اهداف
ارزیابی اثرات مداخلات ورزشی برای بهبود پیامدهای مرتبط با مادر و جنین در زنان مبتلا به GDM.
روش های جستجو
ما ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان در کاکرین (27 آگوست 2016)، ClinicalTrials.gov، پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت WHO International Clinical Trials Registry Platform (ICTRP) (18 ام آگوست 2016)، و فهرست منابع مطالعات بازیابی شده را جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (RCT) را انتخاب کردیم که به مقایسه مداخلات ورزشی با مراقبت استاندارد یا مداخله دیگر در زنان باردار با تشخیص دیابت بارداری پرداختند. مطالعات شبهتصادفی شده و متقاطع، و مطالعاتی که زنان مبتلا به دیابت نوع 1 یا دیابت نوع 2 پیش از بارداری را انتخاب کردند، برای ورود مناسب نبودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
انتخاب مطالعات، ارزیابی کیفیت کارآزمایی و استخراج دادهها بهطور مستقل توسط دو نویسنده مطالعه مروری انجام شد. دادهها از نظر دقت کنترل شدند.
نتایج اصلی
ما 11 کارآزمایی تصادفیسازی شده را شامل 638 زن انتخاب کردیم. خطر کلی سوگیری (Bias) به دلیل فقدان جزئیات روششناختی در مطالعات انتخاب شده نامشخص قضاوت شد.
برای مادر، شواهد شفافی از تفاوت بین زنان در گروه ورزش و گروه کنترل از نظر خطر ابتلا به پرهاکلامپسی (pre-eclampsia) به عنوان اندازه اختلالات هیپرتانسیون (hypertensive) در دوران بارداری (خطر نسبی (RR): 0.31؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01 تا 7.09؛ 2 RCT؛ 48 زن؛ شواهد با کیفیت پائین)، زایمان از طریق سزارین (RR: 0.86؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.63 تا 1.16؛ 5 RCT؛ 316 زن؛ 0% = I2؛ شواهد با کیفیت متوسط)، خطر القای زایمان (RR: 1.38؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.71 تا 2.68؛ 1 RCT؛ 40 زن؛ شواهد با کیفیت پائین) یا شاخص توده بدنی مادر در پیگیری (حفظ وزن پس از تولد یا بازگشت به وزن قبل از بارداری) (میانگین تفاوت (MD): 0.11 کیلوگرم / مترمربع؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.04 - تا 1.26؛ 3 RCT؛ 254 زن؛ 0% = I2؛ شواهد با کیفیت بالا) وجود نداشت. ابتلا یا پیشرفت دیابت نوع 2، ترومای پرینه / پارگی و افسردگی پس از زایمان (postnatal) به عنوان پیامدهای مطالعات انتخاب شده گزارش نشده بودند.
برای نوزاد / کودک / بالغ، یک تک کارآزمایی کوچک (تعداد: 19)، عارضه مرگومیر پریناتال (جنین مرده بدنیا آمده/مردهزایی یا مرگومیر نوزاد) را در گروه مداخله ورزشی یا کنترل گزارش نکرد (شواهد با کیفیت پائین). شواهد واضحی در مورد تفاوت بین گروهی برای مرگومیر و موربیدیتی مرکب (تعاریف متفاوتی در کارآزماییها دارد، به عنوان مثال مرگ پریناتال یا نوزاد، دیستوشی شانه (shoulder dystocia)، شکستگی استخوان یا فلج عصب) (RR: 0.56؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.12 تا 2.61؛ 2 RCT؛ 169 نوزاد؛ 0% = I2؛ شواهد با کیفیت متوسط) یا هیپوگلیسمی نوزادی (RR: 2.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.20 تا 20.04؛ 1 RCT؛ 34 نوزاد؛ شواهد با کیفیت پائین) وجود نداشت. هیچکدام از کارآزماییهای انتخاب شده اندازه بزرگ بدن برای سن بارداری، چاقی (نوزاد / جنین، دوران کودکی یا بزرگسالی)، دیابت (دوران کودکی یا بزرگسالی) یا ناتوانی عصبیحسی (نوزاد / جنین) را به عنوان پیامدهای کارآزمایی از پیش تعیین نکردند.
سایر پیامدهای مناسب مربوط به مادر: مداخلات ورزشی با کاهش غلظت گلوکز خون ناشتا (متوسط میانگین تفاوت استاندارد (SMD): 0.59 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.07 - تا 0.11 - ؛ 4 RCT؛ 363 زن؛ 73% = I2؛ 0.19 = T2) و کاهش غلظت گلوکز خون پس از وعده غذایی در مقایسه با مداخلات کنترل (میانگین SMD: 0.85 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.15 - تا 0.55 - ؛ 3 RCT؛ 344 زن؛ 34% = I2؛ 0.03 = T2) مرتبط بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
پیامدهای کوتاهمدت و بلندمدت مناسب برای این مطالعه مروری ضعیف گزارش شده بود. شواهد فعلی با طیف وسیعی از مداخلات ورزشی مخدوش میشود. شواهد کافی با کیفیت بالا برای تعیین تفاوت بین گروههای ورزشی و کنترل مربوط به پیامد مناسب ما وجود نداشت. برای زن، غلظت گلوکز خون ناشتا و پس از وعده غذایی در مقایسه با گروه کنترل کاهش یافته بود. در حال حاضر دادههای کافی برای تعیین اینکه آیا برای نوزاد هم منافعی وجود دارد یا خیر، وجود ندارد. کیفیت شواهد در این مطالعه مروری بین بالا تا پائین متغیر بود و دلیل اصلی کاهش / تنزل رتبه خطر سوگیری (Bias) و عدم دقت بود (CIهای گسترده، نرخ عوارض پائین و حجم نمونه کوچک). پیشرفت دیابت نوع 2، ترومای پرینه / پارگی، افسردگی پس از زایمان، اندازه بزرگ بدن برای سن بارداری، چاقی (نوزاد / جنین، دوران کودکی یا بزرگسالی)، دیابت (دوران کودکی یا بزرگسالی) یا ناتوانی عصبیحسی (نوزاد / جنین) در مطالعات انتخاب شده بهعنوان پیامد گزارش نشده بودند.
تحقیقات بیشتری برای مقایسه انواع مختلف مداخلات ورزشی با گروههای کنترل یا مداخلات ورزشی دیگر مورد نیاز است تا پیامدهای کوتاهمدت و بلندمدت (هم برای مادر و هم برای نوزاد / کودک) مطرح شده را در این مطالعه مروری گزارش کنند.
خلاصه به زبان ساده
آیا ورزش میتواند در زنان مبتلا به دیابت بارداری، پیامدهای مربوط به مادر و نوزادش را بهبود ببخشد؟
موضوع چیست؟
مطالعه مروری قبلی کاکرین در رابطه با ورزش برای زنان باردار دیابتی، زنان مبتلا به دیابت پیش از بارداری و زنان مبتلا به دیابت بارداری را انتخاب کرد. این مطالعه مروری در حال حاضر به دو مطالعه مروری جدید تقسیم شده است: ورزش برای زنان باردار مبتلا به دیابت بارداری (این مطالعه مروری) و ورزش برای زنان باردار مبتلا به دیابت قبل از بارداری (موضوع مطالعه مروری جدید).
در پیشینه، روشها و پیامدهای بین این دو مطالعه مروری نظاممند شباهتهایی وجود دارد.
دیابت ملیتوس بارداری (GDM)، یا دیابت دوران بارداری، هر دو عوارض کوتاهمدت و طولانیمدتی برای مادر و نوزادش دارند. زنان مبتلا به GDM در طول بارداری در معرض افزایش خطر ابتلا به فشار خون بالا یا پرهاکلامپسی در طول بارداری، القای لیبر (labour)، زایمان از طریق سزارین، و تجربه ترومای پرینه قرار دارند. در بلندمدت، تا نیمی از زنان مبتلا به GDM احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 را دارند. نوزادان آنها در معرض افزایش خطر به دنیا آمدن با اندازه بزرگ بدن برای سن بارداری، تجربه آسیب زایمان و پذیرش در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان قرار دارند. آنها همچنین بیشتر احتمال دارد که در معرض سندرم متابولیک (metabolic syndrome) در دوران کودکی و بعد از آن قرار بگیرند.
چرا این موضوع مهم است؟
ورزش ممکن است به کنترل سطوح قند خون و بهبود پیامدهای مربوط به مادر و نوزادش کمک کند، که احتمالا منجر به منافع سلامتی درازمدت میشود. فعالیت فیزیکی برای این مطالعه مروری حرکات بدن برنامهریزی شده، ساختار یافته و تکراری است که برای بهبود آمادگی جسمانی انجام میشود.
ما چه شواهدی را یافتیم؟
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده را برای به دست آوردن شواهد در آگوست 2016 جستوجو کردیم. ما 11 کارآزمایی را شناسایی کردیم که شامل 638 زن باردار بودند. این کارآزماییها در کشورهای با درآمد متوسط یا با درآمد بالا انجام شده بودند. به دلیل فقدان اطلاعات در مورد نحوه انجام کارآزماییها، ما خطر کلی سوگیری را در کارآزماییها نامشخص ارزیابی کردیم. با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها)، کیفیت شواهد به دست آمده از کارآزماییها از بالا تا پائین رتبهبندی شد. دلایل اصلی تنزل کیفیت، وجود خطر سوگیری در کارآزماییها و عدم دقت اندازه اثر، میزان پائین عوارض و تعداد کم شرکتکنندگان بود.
بهنظر نمیرسد که ورزش برای مادران، خطر ابتلا را به پرهاکلامپسی به اندازه اختلالات هیپرتانسیون بارداری (2 کارآزمایی، 48 زن، شواهد با کیفیت پائین)، زایمان از طریق سزارین (5 کارآزمایی، 316 زن، شواهد با کیفیت متوسط)، یا خطر القای لیبر (1 کارآزمایی، 40 زن، شواهد با کیفیت پائین) کاهش دهد. مادران گروه ورزش و کنترل در پیگیری دارای شاخص توده بدنی مشابهی بودند (3 کارآزمایی، 254 زن، شواهد با کیفیت بالا). ورزش با کاهش سطوح قند خون ناشتا (4 کارآزمایی) و سطح قند خون بعد از غذا (3 کارآزمایی) مرتبط بود اما با تغییرات در اندازه اثر بین کارآزماییهای مختلف همراه بود. برنامههای ورزشی بین کارآزماییها از نظر طول دوره و اینکه آیا آنها تحت نظارت قرار گرفتند یا خیر، متفاوت بود. هیچیک از کارآزماییهای انتخاب شده ترومای پرینه، افسردگی پس از زایمان یا ابتلا به دیابت نوع 2 را گزارش نکردند.
برای نوزادان، مرگ در هنگام زایمان رخ نداد (1 کارآزمایی، 19 نوزاد، شواهد با کیفیت پائین) و شواهدی وجود نداشت که تفاوت در خطر بیماری-سلامت (2 کارآزمایی، 169 نوزاد، کیفیت متوسط شواهد) یا سطوح قند خون پائین (1 کارآزمایی، 34 کودک، شواهد با کیفیت پائین) را نشان دهد. هیچکدام از این کارآزماییها تعداد نوزادان دارای اندازه بزرگ بدن را برای بارداری و نوزادانیرا که دیابت آنها در دوران کودکی یا بزرگسالی توسعه یافت یا ناتوانی عصبیحسی که در دوران کودکی ظاهر میشد گزارش نکردند.
این به چه معناست؟
اگر چه به نظر میرسد که ورزش قادر به کاهش سطوح قند خون ناشتا و سطح قند خون بعد از وعده غذایی است، ما در پیامدهای دیگر مربوط به زنان باردار مبتلا به GDM تفاوتی نیافتیم. شواهد موجود برای توصیه به زنان برای توصیه به ثبتنام در برنامههای ورزشی یا منع آن کافی نیست. حتی اگر ورزش در دوران بارداری مفید نباشد، این تغییر در سبک زندگی ممکن است پس از زایمان ادامه یابد و ممکن است به جلوگیری از شروع دیابت نوع 2 و عوارض طولانیمدت آن کمک کند. زنان باردار مبتلا به GDM که مایل به ثبتنام در یک برنامه ورزشی هستند ممکن است بخواهند با یک متخصص سلامت حرفهای در مورد انتخاب خود مشورت کنند. تحقیقات بیشتر درباره مقایسه یک مداخله ورزشی با مداخله دیگر (یا با کنترل) و گزارش پیامدهای کوتاهمدت و بلندمدت (هم برای مادر و هم برای نوزاد / کودک / بزرگسال) در فهرست این مطالعه مروری مورد نیاز است.