پیشینه
پرهاکلامپسی (Pre-eclampsia) در کشورهای کمدرآمد بیشتر از کشورهای بادرآمد بالا شایع است. یک توضیح احتمالی برای این موضوع، تفاوتهای رژیم غذایی، بهویژه کمبود کلسیم است. مکمل کلسیم در نیمه دوم حاملگی عوارض جدی پرهاکلامپسی را کاهش میدهد و توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای زنانی که دارای مصرف کم کلسیم در رژیم غذایی خود هستند، توصیه شده؛ اما اثر محدودی بر خطر کلی پرهاکلامپسی دارد. مهم است که بدانیم آیا مکمل کلسیم قبل و در اوایل بارداری منفعت بیشتری دارد یا خیر. چنین شواهدی ممکن است توجیهی برای غنیسازی غذاهای اصلی سطح جمعیت با کلسیم باشد.
اهداف
تعیین اثر مکمل کلسیم یا غنیسازی غذا با کلسیم، که قبل یا در اوایل بارداری شروع شده و حداقل تا اواسط بارداری ادامه داشت، بر پرهاکلامپسی و سایر اختلالات هیپرتانسیون، موربیدیتی و مرگومیر مادری، و همچنین پیامدهای جنینی و نوزادی.
روش های جستجو
ما ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان در کاکرین (10 آگوست 2017)، PubMed (29 جون 2017)، ClinicalTrials.gov، پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت WHO International Clinical Trials Registry Platform (ICTRP) (10 آگوست 2017) و فهرست منابع مطالعات بازیابی شده را جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده درباره مکملهای کلسیم یا غنیسازی مواد غذایی که زنان در سنین باروری را که هنوز باردار نشدهاند، یا در اوایل بارداری هستند انتخاب کردند. فقط RCTهای خوشهای، شبه RCT و کارآزماییهای منتشر شده بهصورت خلاصه برای ورود به این مطالعه مروری مناسب بودند؛ اما هیچکدام شناسایی نشدند. طرحهای متقاطع برای این مداخله مناسب نیستند.
محدوده این مطالعه مروری، مداخلاتی شامل مکمل کلسیم با یا بدون مکملها یا درمانهای اضافی، در مقایسه با پلاسبو یا عدم مداخله در نظر گرفته شد.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل به ارزیابی کارآزماییها از نظر ورود و خطر سوگیری (Bias) پرداختند، دادهها را استخراج و آنها را از نظر دقت کنترل کردند.
نتایج اصلی
این مطالعه مروری بر اساس 1 RCT (شامل 60 زن) که به بررسی کلسیم به همراه مکمل اضافی در مقابل کنترل پرداخت، انجام گرفت. این زنان (دارای وضعیت آنتیاکسیدان پائین بودند) در مراحل اولیه بارداری بودند. ما هیچ مطالعهای را که در آن مکملها قبل از بارداری شروع شده بودند شناسایی نکردیم. RCT دیگری که به مقایسه کلسیم در مقابل پلاسبو پرداخت در حال انجام است؛ اما هنوز کامل نشده است. مطالعاتی را که به بررسی سایر مقایسههای برنامهریزی شده ما پرداختند شناسایی نکردیم.
کلسیم بهعلاوه آنتیاکسیدان ها و مکملهای دیگر در مقابل پلاسبو
ما 1 مطالعه کوچک (شامل 60 زن با سطوح آنتیاکسیدان پائین) را که در یک بیمارستان آکادمیک در اندونزی انجام شد، انتخاب کردیم. این مطالعه در تمام حوزهها در معرض خطر پائین سوگیری قرار داشت؛ به استثنای گزارش انتخابی که دارای خطر نامشخص بود. زنان در گروه مداخله کلسیم (800 میلیگرم) بهعلاوه ان ـ استیل سیستئین (N-acetylcysteine) (200 میلیگرم)، Cu (2 میلیگرم)، Zn (15 میلیگرم)، Mn (0.5 میلیگرم) و سلنیوم (100 mcg) و ویتامین A (1000 IU)، B6 (2.2 میلیگرم)، B12 (2.2 میلیگرم)، C (200 میلیگرم)، و E (400 IU) دریافت کردند و در مقابل زنان گروه کنترل با پلاسبو، قرصهای مشابهی را که شامل آهن و اسید فولیک بودند، دریافت کردند. هر دو گروه آهن (30 میلیگرم) و فولیک اسید (400 mcg) دریافت کردند. قرصها 2 بار در روز از هفته 8 تا 12 بارداری مصرف شد و سپس در طول بارداری ادامه یافت.
مطالعه انتخاب شده نشان داد که مکمل کلسیم بهعلاوه آنتیاکسیدانها و مکملهای دیگر ممکن است پرهاکلامپسی (هیپرتانسیون حاملگی (gestational hypertension) و پروتئینوری (proteinuria)) را کمی کاهش دهد (خطر نسبی (RR): 0.24؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.06 تا 1.01؛ شواهد با کیفیت پائین)، اما به دلیل اینکه فواصل اطمینان گسترده خط عدم تاثیر را قطع کرد، و اندازه نمونه کوچک بود، در این زمینه نامطمئن هستیم. بهنظر میرسد که از دست دادن حاملگی قبل از هفته 20 بارداری (RR: 0.06؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.00 تا 1.04؛ شواهد با کیفیت متوسط) ممکن است با مصرف کلسیم به همراه آنتیاکسیدانها و مکملهای دیگر کاهش یابد، اما این پیامد نیز فواصل اطمینان گستردهای دارد، که خط عدم تاثیر را قطع میکند.
عوارض بسیار کمی تحت پیامد ترکیبی گزارش شد، ایندکس موربیدیتی و مرگومیر شدید مادری و تفاوت واضحی بین گروهها مشاهده نشد (RR: 0.36؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 تا 3.23؛ شواهد با کیفیت پائین). با این حال، مطالعه انتخابشده کاهش در پیامد ترکیبی پرهاکلامپسی و/یا از دستدادن حاملگی در هر سن بارداری (RR: 0.13؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.03 تا 0.50؛ شواهد با کیفیت متوسط)، و از دستدادن حاملگی/تولد نوزاد مرده در هر سن بارداری (RR: 0.06؛ 0.00 تا 0.92؛ شواهد با کیفیت متوسط) را در گروه کلسیم بهعلاوه آنتیاکسیدان/مکمل مشاهده کرد.
سایر پیامدهای گزارش شده (انقباض جفت، پرهاکلامپسی شدید و زایمان پرهترم (کمتر از 37 هفته بارداری)) برای تجزیهوتحلیل معنیدار بسیار نادر بود. هیچ دادهای در مورد پیامدهای عمل سزارین زیر گزارش نشده بود، وزن نوزاد هنگام تولد کمتر از 2500 گرم، نمره 5 دقیقهای آپگار کمتر از 7، مرگ یا پذیرش در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان (ICU)، یا از دست دادن بارداری، تولد نوزاد مرده یا مرگ نوزاد قبل از ترخیص از بیمارستان.
نتیجهگیریهای نویسندگان
نتایج این مطالعه مروری بر اساس 1 مطالعه کوچک است که در آن گروه مداخله با کلسیم نیز آنتیاکسیدانها و مکملهای دیگر دریافت کردند. بنابراین، ما مطمئن نیستیم که آیا هریک از اثرات مشاهده شده در این مطالعه به دلیل مکمل کلسیم بوده یا خیر. شواهد موجود در این مطالعه مروری به دلیل عدم دقت، از پائین تا متوسط درجهبندی شدند. شواهد کافی در مورد اثربخشی یا جنبههای دیگر مکمل کلسیم قبل یا در اوایل بارداری، یا غنیسازی مواد غذایی برای پیشگیری از اختلالات هیپرتانسیون دوران بارداری وجود ندارد.
تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه آیا مصرف مکمل قبل یا در اوایل بارداری، یا غنیسازی مواد غذایی با کلسیم با کاهش پیامدهای جانبی بارداری مانند پرهاکلامپسی و از دست دادن حاملگی همراه است یا خیر، مورد نیاز است. چنین مطالعاتی باید دارای توان آزمون کافی باشند، محدود به مکمل کلسیم باشند، کنترلشده با پلاسبو باشند، و پیامدهای مربوطه را مانند پیامدهای انتخاب شده برای این مطالعه مروری انتخاب کنند.
یک مطالعه در حال انجام در مورد مکمل کلسیم بهتنهایی در مقابل پلاسبو وجود دارد و ممکن است شواهد بیشتری را در بهروزرسانی های آینده ارائه دهد.
خلاصه به زبان ساده
کلسیم اضافی در غذا یا قرصهای قبل از بارداری، یا در اوایل بارداری، برای پیشگیری از عوارض فشار خون بالا در دوران بارداری
موضوع چیست؟
هدف این مطالعه مروری این است که بدانیم آیا مکمل کلسیم یا غنیسازی مواد غذایی با کلسیم که قبل یا در اوایل بارداری مصرف شده و حداقل تا اواسط بارداری ادامه داشت، تعداد زنان مبتلا به پرهاکلامپسی، فشار خون بالا، سایر مشکلات جدی سلامت و مرگ، و همچنین پیامدهای جنینی و نوزادی را کاهش خواهد داد یا خیر.
چرا این موضوع مهم است؟
زنانی که بعد از هفته 20ام بارداری، فشار خون سیستولیک آنها افزایش مییابد و در ادرار آنها پروتئین دیده میشود، مبتلا به پرهاکلامپسی شناخته میشوند. بسیاری از زنان، به ویژه زنانی که در کشورهای کمدرآمد زندگی میکنند، کلسیم کافی در رژیم غذایی خود ندارند. نشان داده شده که دادن کلسیم اضافی در طول نیمه دوم بارداری به این زنان خطر عوارض جدی ناشی از افزایش فشار خون بالا و پروتئین در ادرار را، مانند تشنج (اکلامپسی)، استروک، اختلالات لخته شدن خون، تجمع مایع در ریهها، نارسایی کلیوی و مرگ کاهش میدهد. با این وجود، بهنظر نمیرسد که مصرف کلسیم اضافی در نیمه دوم بارداری، تعداد زنان مبتلا به پرهاکلامپسی را تا حد زیادی کاهش دهد. این مهم است که بدانیم در صورت مصرف کلسیم اضافی قبل از بارداری و در اوایل بارداری، تعداد زنان مبتلا به عوارض فشار خون کاهش مییابد.
ما مطالعات تصادفیسازی و کنترل شدهای را جستوجو کردیم که به بررسی اثر مصرف کلسیم اضافی قبل یا در اوایل دوران بارداری بر تعداد زنان مبتلا به پرهاکلامپسی پیشرفته پرداختند.
چه شواهدی یافتیم؟
ما متون پزشکی را در 29 جون 2017 و 10 آگوست 2017 جستوجو کردیم و 1 مطالعه تصادفیسازی و کنترلشده یافتیم. به زنان دارای سطوح آنتیاکسیدان پائین کلسیم، آنتیاکسیدان ها و مکملهای دیگر یا یک قرص ساختگی داده شد که در 12 هفته نخست بارداری شروع شد. قرصهای هر دو گروه حاوی مکملهای آهن و فولیک اسید بود. فقط 60 زن در این مطالعه شرکت کردند و این مطالعه در یک بیمارستان در اندونزی انجام شد.
زنان مصرف کننده کلسیم بهعلاوه آنتیاکسیدانها و مکملهای دیگر در مقایسه با زنان گروه کنترل در معرض خطر پائینتر ابتلا به پرهاکلامپسی، سقط جنین یا تولد نوزاد مرده قرار داشتند. در زنان مصرف کننده مکمل کلسیم، سقط جنین یا تولد نوزاد مرده در هر مرحله از بارداری نیز کاهش یافت (شواهد با کیفیت متوسط). ممکن است فقط پرهاکلامپسی (شواهد با کیفیت پائین)، و از دست دادن بارداری در اوایل آن قبل از 20 هفته، در زنان مصرف کننده کلسیم بهعلاوه آنتیاکسیدان ها کاهش یابد، اما ما نمیتوانیم از این یافته مطمئن باشیم. مکمل کلسیم در تعداد زنانی که دچار پرهاکلامپسی شدید پیشرفته هستند یا انقباض جفتی داشتند، تفاوت قابل توجهی ایجاد نکرد. تعداد کمی از زنان دچار این مسائل شدند (شواهد با کیفیت پایین). پیامدهای دیگر نادر بودند یا گزارش نشدند.
این یافتهها چه معنایی دارند؟
زنانی که کلسیم دریافت کردند، آنتیاکسیدانها و مکملهای دیگری نیز دریافت کردند. این بدان معنی است که ما نمیتوانیم مطمئن باشیم که کاهش میزان پرهاکلامپسی و سقط جنین یا تولد نوزاد مرده، یا هر یک از نتایج دیگر، ناشی از کلسیم بود یا خیر. تحقیقات بیشتری برای تایید این یافته، و اینکه آیا کلسیم پیامدهای دیگر را مانند زایمان پرهترم، عمل سزارین، نوزادان با وزن پائین هنگام تولد، و تولد نوزاد مرده یا مرگ نوزادی قبل از ترخیص از بیمارستان کاهش میدهد یا خیر مورد نیاز است. فقط 60 زن در این مطالعه انتخاب شده گنجانده شده بودند بنابراین کیفیت شواهد بالا نیست، و مطالعات آینده باید به اندازه کافی بزرگ باشند تا نتایج بسیار مطمئنی را ارائه کنند.
یک کارآزمایی درباره مکمل کلسیم مصرف شده قبل از بارداری در حال حاضر در حال انجام است؛ اما هنوز کامل نشده است.