پیشینه
بیشتر جراحان پس از کارگذاشتن لوله تهویه (تیوبهای ونتیلاسیون) در گوش میانی (tympanostomy tube یا grommet) توصیه میکنند که گوش کودک باید بلافاصله پس از عمل خشک نگه داشته شود. پس از سپری شدن مدتزمان اولیه پس از جراحی، برخی جراحان به بیمار اجازه میدهند تا شنا یا حمام کنند، در حالی که برخی جراحان دیگر انجام اقدامات احتیاطی را در خصوص پرهیز از تماس با آب توصیه میکنند. درباره بررسی وجود ارتباط بین در معرض آب قرار گرفتن و بروز عفونتهای گوش در کودکانی که در گوششان لولههای تهویه نصب شده، مطالعات فراوانی صورت گرفته، با این حال در خصوص ضرورت اقدامات احتیاطی پرهیز از تماس با آب، نتیجهگیریهای متفاوتی وجود دارد و تنوع در شیوههای بالینی گسترده است.
اهداف
ارزیابی میزان اثربخشی اقدامات احتیاطی در خصوص پرهیز از تماس با آب برای پیشگیری از عفونت گوش در کودکانی که از ونتیلاسیون تیوبها استفاده میکنند، در هر زمانی که این تیوبها در محل قرار دارند.
روش های جستجو
هماهنگکننده جستوجوی کارآزماییهای مرکز تخصصی گوش و حلق و بینی در کاکرین (The Cochrane ENT) وظیفه جستوجوی دادهها را در این مراکز به این شرح بر عهده داشت: کارآزماییهای ثبتشده در مرکز ENT؛ پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (شماره 8، 2015)؛ PubMed؛ EMBASE؛ CINAHL؛ Web of Science؛ ClinicalTrials.gov؛ ICTRP و سایر منابع برای کارآزماییهای منتشرشده و منتشرنشده. تاریخ جستوجو: اول سپتامبر 2015.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) با شرکت کودکانی (در سنین کمتر از 17 سال) که در گوششان لولههای تهویه نصب شده و بررسی تأثیر اقدامات احتیاطی درباره پرهیز از تماس با آب، در حالی که تیوبها در گوش قرار دارند. ما همه نوع اقدامات احتیاطی را در خصوص پرهیز از تماس با آب، مانند اقدامات رفتاری (پرهیز از شنا یا استحمام یا محدود کردن آنها) و اقدامات مکانیکی (گذاشتن توپیهای محافظ، قالب، کلاه یا باند بر روی گوش)، در نظر گرفتیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
روشهای روششناسی استاندارد مورد نظر کاکرین را به کار بردیم. سنجش پیامدهای اولیه عبارت بودند از: دورههای اتوره و عوارض جانبی. پیامدهای ثانویه عبارت بودند از: تجویز داروهای ضدمیکروبی برای عفونت گوش، بیرونزدگی لوله تهویه، مداخله جراحی برای برداشتن لولههای تهویه و پیامدهای شنوایی.
نتایج اصلی
در دو کارآزمایی بالینی تصادفیسازی و کنترلشده با حضور 413 شرکتکننده، معیارهای مورد نظر در بررسی ما برآورده شدند. خطر سوگیری (bias) در یک مطالعه پایین و در مطالعه دیگر بالا بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
سطح پایه اتوره ناشی از لوله تهویه و موربیدیتی مرتبط با آن معمولا ناچیز است. در نتیجه لازم است میزان اثربخشی، هزینه و بار هرگونه مداخله با هدف کاهش این میزان، به دقت از قبل در نظر گرفته شود.
با اینکه برخی شواهد نشان میدهند کارگذاشتن توپیهای محافظ گوش، میزان اتوره را در کودکانی که ونتیلاسیون تیوب دارند، کاهش میدهد، پزشکان و والدین کودکان باید بدانند که ظاهرا کاهش مطلق در تعداد دفعات اتوره بسیار اندک است و احتمالا از نظر بالینی اهمیت چندانی ندارد. بر اساس دادههای موجود، یک کودک بهطور متوسط برای جلوگیری از یک بار ترشح باید به مدت 2.8 سال از توپی یا محافظ گوش استفاده کند.
برخی شواهد نشان میدهند که توصیه به کودکان برای پرهیز از شنا کردن یا خودداری از زیر آب بردن سر هنگام استحمام تأثیری بر میزان اتوره ندارد. اگرچه در این زمینه دادههای باکیفیتی در دسترس نیستند. بنابراین، در حال حاضر اجماع گایدلاینها این است که استفاده روزمره از اقدامات احتیاطی برای پرهیز از تماس با آب توصیه نمیشود. این امر بر این اساس شکل گرفته که تأثیر بالینی محدود اقدامات احتیاطی پرهیز از تماس با آب، نسبت به هزینه، ناراحتی و اضطراب همراه با آن، ارجحیت ندارد.
در آینده، ممکن است مطالعات با کیفیت بالا انجام شود، اما شاید این کار ضرورتی نداشته باشد. مشخص نیست که آیا کارآزماییهای بیشتر در این زمینه، یافتههای این بررسی را تغییر خواهند داد یا بر نحوه عمل تأثیر خواهند گذارد یا خیر. هر تحقیق با کیفیت بالا در آینده باید بر تعیین این موضوع متمرکز باشد که آیا گروههای خاصی از کودکان در مقایسه با دیگران، بهره بیشتری از اقدامات احتیاطی در خصوص پرهیز از تماس با آب و ابداع دستورعملهای بالینی و اجرای آنها نصیبشان خواهد شد یا خیر.
خلاصه به زبان ساده
اقدامات احتیاطی در خصوص پرهیز از تماس با آب برای پیشگیری از عفونت گوش در کودکانی که از لولههای تهویه استفاده میکنند
آیا شاهدی وجود دارد که نشان دهد خشک نگه داشتن گوشها پس از کارگذاشتن لوله تهویه (گرومت) به جلوگیری از مشکلاتی مانند عفونت کمک میکند؟
پیشینه
لولههای تهویه برای درمان از دستدادن شنوایی به دلیل glue ear یا برای درمان عفونتهای راجعه گوش به کار میروند. اکثر جراحان با این نظر موافقاند که گوشهای کودکان باید به مدت چند هفته پس از عمل جراحی خشک نگه داشته شوند، اما همگی در این مورد که آیا گوشها پس از این مدت نیز باید خشک نگه داشته شوند، اتفاق نظر ندارند. برخی از جراحان اجازه خواهند داد که کودکان بدون محافظت از گوش به شنا و استحمام بپردازند، اما دیگر جراحان توصیه میکنند تا زمانی که لولههای تهویه در موضع مورد نظر قرار دارند، گوش خشک نگه داشته شود.
ویژگیهای مطالعه
دو مطالعه را بررسی کردیم که در آنها جمعا 413 بیمار حضور داشتند. یک مطالعه به بررسی 201 کودک بین شش ماه تا شش سال اختصاص داشت که از لولههای تهویه برای درمان glue ear یا عفونتهای مکرر گوش استفاده کرده بودند. کودکان به دو گروه تقسیم شده بودند: به یک گروه اجازه داده شده بود تا آزادانه شنا کنند و حمام بگیرند. به گروه دیگر گفته شده بود هنگام شنا یا استحمام از توپی محافظ گوش استفاده کنند. مطالعه دیگر، 212 کودک را بین سنین سه ماه تا 12 سال شامل میشد که در آن، روی گوشهای کودکان لولههای تهویه کارگذاشته شده بود (علت دقیق آن برای ما معلوم نیست). این کودکان به دو گروه تقسیم شدند: به یک گروه اجازه داده شد که آزادانه شنا و حمام کنند. به گروه دیگر گفته شده بود که شنا نکنند و هنگام استحمام از بردن سر خود به زیر آب بپرهیزند.
وضعیت کودکان در هر دو مطالعه حدودا به مدت یک سال پیگیری شد تا مشخص شود که آنان چند بار به عفونت گوش مبتلا شدهاند و اینکه آیا مشکلات دیگری نیز برای آنان پدید آمده یا خیر. ما هیچ دلیلی برای نگرانی نداریم که چه کسی تأمین مالی این مطالعات را بر عهده گرفته است.
نتایج اصلی
نتیجه اصلی مورد نظر ما تأثیری است که خشک نگه داشتن گوش روی عفونت گوش، به خصوص ترشح از گوش میگذارد. یک مطالعه نشان داد کاهش احتمال ابتلا به عفونت گوش در کودکانی که به هنگام شنا یا استحمام گوش خود را با توپیهای مخصوص در برابر آب محافظت میکنند، جزئی است. تأثیر استفاده از توپیهای محافظ گوش، کاهش تعداد عفونتهایی بود که یک کودک ممکن است به طور متوسط در هر سال به آن مبتلا شود (از 1.2 به 0.84). به نظر ما نتایج حاصل از این مطالعه کاملا قابل اعتماد هستند.
مطالعه دیگر نشان داد تفاوتی در احتمال ابتلای کودکان به عفونت گوش، میان کسانی که به آنها گفته شده بود از شنا کردن و قرار دادن سر خود در زیر آب بپرهیزند و بیمارانی که اصلا هیچگونه اقدامات احتیاطی را انجام نداده بودند، وجود نداشت. ما درباره قابل اعتماد بودن نتایج حاصل از این مطالعه تردید داریم.
هیچ مطالعهای نشان نداد که آیا بین کودکانی که گوششان مرطوب شده بود و کودکانی که گوش خود را خشک نگه داشته بودند، تفاوت مهم دیگری وجود دارد یا خیر. مدت زمان قرارگیری لولههای تهویه روی موضع یا روی شنیدن هیچ تأثیری نداشت (هرچند این نتایج فقط در یک مطالعه اندازهگیری شدند). در هیچیک از مطالعات، گزارشی در خصوص آسیب دیدن به هیچکدام از شرکتکنندگان مشاهده نشد.
شواهد تا تاریخ سپتامبر 2015 بهروز است.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد را برای استفاده از توپیهای محافظ گوش، پایین ارزیابی کردیم. این بدان معنا است که «تحقیقات بیشتر به احتمال بسیار زیاد تأثیری مهم بر اعتماد ما به برآورد اثر این روش درمانی و احتمالا تغییر آن بر جای خواهد گذاشت».
ما کیفیت شواهد مربوط به پرهیز از آب را بسیار پایین ارزیابی کردیم («درباره این برآورد تردید بسیاری داریم»).
نتیجهگیریها
تفاوتی که نصب توپیهای محافظ گوش ایجاد میکند، به نظر بسیار ناچیز میرسد و یک کودک برای جلوگیری از بروز عفونت و در نتیجه ترشح گوش، باید آنها را به طور متوسط تقریبا به مدت سه سال استفاده کند.
شاید برحذر داشتن کودکان از شنا و بردن سر زیر آب، در ابتلای آنان به عفونت گوش تأثیری نداشته باشد، اما این امر بسیار نامعلوم است. بنابراین، گایدلاینهای تخصصی کنونی برای پزشکان، استفاده روزمره را از وسایل محافظ در برابر آب توصیه نمیکنند، زیرا اقدامات احتیاطی پرهیز از تماس با آب و تأثیر بالینی محدود اما مثبت ناشی از آن، بر هزینه، ناراحتی و اضطراب همراه با آن، ارجحیت ندارد.
در آینده، ممکن است مطالعات با کیفیت بالا انجام شود، اما شاید این کار ضرورتی نداشته باشد. مشخص نیست که آیا کارآزماییهای بیشتر در این زمینه، یافتههای این بررسی را تغییر خواهد داد یا بر نحوه عمل تأثیر خواهد گذارد یا خیر. هر تحقیق با کیفیت بالا در آینده باید بر تعیین این موضوع متمرکز باشد که آیا گروههای خاصی از کودکان در مقایسه با دیگران، بهره بیشتری از اقدامات احتیاطی پرهیز از تماس با آب و ابداع دستورالعملهای بالینی و اجرای آنها نصیبشان خواهد شد یا خیر.