پیشینه
گاباپنتین (Gabapentin) بهطور معمول برای درمان درد نوروپاتیک (درد ناشی از آسیب به عصب) مورد استفاده قرار میگیرد. این مطالعه یک مطالعه مروری را در سال 2014، و مطالعات مروری قبلی را که در سالهای 2011، 2005 و 2000 منتشر شدند، بهروزرسانی میکند.
اهداف
ارزیابی اثر ضد درد و اثرات جانبی گاباپنتین در درمان درد مزمن نوروپاتیک در بزرگسالان.
روش های جستجو
برای این بهروزرسانی ما CENTRAL ،MEDLINE و Embase را برای کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده از ژانویه 2014 تا ژانویه 2017 جستوجو کردیم. ما همچنین فهرست منابع مطالعات بازیابی شده و مطالعات مروری، و ثبت آنلاین کارآزماییهای بالینی را جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی، دوسوکور را با طول مدت 2 هفته یا بیشتر، برای مقایسه گاباپنتین (هر روش تجویز) با پلاسبو یا درمان فعال دیگر برای درد نوروپاتیک، با ارزیابی درد گزارش شده توسط شرکتکنندگان انتخاب کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل دادهها را استخراج کرده و کیفیت کارآزمایی و سوگیری (Bias) بالقوه را ارزیابی کردند. پیامدهای اولیه عبارت بودند از شرکتکنندگانی با تسکین درد قابلملاحظه (حداقل 50% تسکین درد بیشتر از خط پایه یا بهبود بسیار زیاد در مقیاس درک کلی بیمار از تغییر (PGIC ؛Patient Global Impression of Change))، یا تسکین درد متوسط (حداقل 30% تسکین درد بیشتر از خط پایه یا بهبود زیاد یا بسیار زیاد در مقیاس PGIC). ما تجزیهوتحلیل ترکیبی را برای هر گونه منفعت قابل توجه یا متوسط، انجام دادیم. در جایی که تجزیهوتحلیل ترکیبی امکانپذیر بود، ما از دادههای دوتایی برای محاسبه خطر نسبی (RR) و تعداد مورد نیاز درمان برای یک پیامد مفید (NNT) یا یک پیامد مضر (NNH) بیشتر استفاده کردیم. ما کیفیت شواهد را با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) ارزیابی کردیم و جداول «خلاصهای از یافتهها» را ایجاد کردیم.
نتایج اصلی
ما 4 مطالعه جدید (530 شرکتکننده) را انتخاب، و 3 مطالعه انتخاب شده قبلی (126 شرکتکننده) را حذف کردیم. در مجموع، 37 مطالعه اطلاعات مربوط به 5914 شرکتکننده را ارائه کردند. اکثر مطالعات از گاباپنتین خوراکی یا گاباپنتین اناکاربیل (encarbil) در دوزهای 1200 میلیگرم یا بیشتر در هر روز در شرایط مختلف درد نوروپاتیک، اغلب نورالژی پستهرپتیک (postherpetic neuralgia) و دیابت نوروپاتی دردناک، استفاده کردند. طول مدت مطالعه معمولا 4 تا 12 هفته بود. همه مطالعات پیامدهای مهم مورد نظر را گزارش نکردند. خطر بالای سوگیری عمدتا به دلیل اندازه کوچک (به ویژه در مطالعات متقاطع)، و دستکاری دادهها پس از خروج از مطالعه رخ داد.
در مورد نورالژی پستهرپتیک، بیشتر شرکتکنندگان (32%) با مصرف گاباپنتین به میزان 1200 میلیگرم در روز یا بیشتر منفعت قابل توجهی (حداقل 50% تسکین درد یا بهبود بسیار زیاد در PGIC) نسبت به پلاسبو (17%) داشتند (RR: 1.8 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.5 تا 2.1)؛ NNT: 6.7 (5.4 تا 8.7)؛ 8 مطالعه، 2269 شرکتکننده، شواهد با کیفیت متوسط). شرکتکنندگان بیشتری (46%) با مصرف گاباپنتین به میزان 1200 میلیگرم در روز یا بیشتر منفعت متوسطی (حداقل 30% تسکین درد یا بهبود زیاد یا بسیار زیاد در PGIC) نسبت به پلاسبو (25%) داشتند (RR: 1.18 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.6 تا 2.0)؛ NNT: 4.8 (4.1 تا 6.0)؛ 8 مطالعه؛ 2260 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط).
در نوروپاتی دیابتی دردناک، بیشتر شرکتکنندگان (38%) با مصرف گاباپنتین به میزان 1200 میلیگرم در روز یا بیشتر منفعت قابل توجهی (حداقل 50% تسکین درد یا بهبود بسیار زیاد در PGIC) نسبت به پلاسبو (21%) داشتند (RR: 1.9 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.5 تا 2.3)؛ NNT: 5.9 (4.6 تا 8.3)؛ 6 مطالعه؛ 1277 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط). شرکتکنندگان بیشتری (52%) با مصرف گاباپنتین به میزان 1200 میلیگرم در روز یا بیشتر منفعت متوسطی (حداقل 30% تسکین درد یا بهبود زیاد یا بسیار زیاد در PGIC) نسبت به پلاسبو (37%) داشتند (RR: 1.4 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.3 تا 1.6)؛ NNT: 6.6 (4.9 تا 9.9)؛ 7 مطالعه؛ 1439 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط).
برای همه شرایط ترکیب شده، خروج به دلیل عوارض جانبی با مصرف گاباپنتین (11%) بسیار شایعتر از پلاسبو (8.2%) بود (RR: 1.4 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.1 تا 1.7)؛ NNH: 30 (20 تا 65)؛ 22 مطالعه، 4346 شرکتکننده، شواهد با کیفیت بالا). عوارض جانبی جدی با گاباپنتین (3.2%) در مقایسه با پلاسبو (2.8%) کمتر شایع بود (RR: 1.2 (95% فاصله اطمینان (CI): 0.8 تا 1.7)؛ 19 مطالعه؛ 3948 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط)؛ 8 مورد مرگ وجود داشت (شواهد با کیفیت بسیار پائین). شرکتکنندگانی که حداقل یک عارضه جانبی را تجربه کرده بودند با گاباپنتین (63%) درمقایسه با پلاسبو (49%) شایعتر بود (RR: 1.3 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.2 تا 1.4)؛ NNH: 7.5 (6.1 تا 9.6)؛ 18 مطالعه؛ 4279 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط). عوارض جانبی فردی بهطور معنیداری با گاباپنتین بیشتر اتفاق افتاد. شرکتکنندگان مصرف کننده گاباپنتین سرگیجه (dizziness) (19%)، خوابآلودگی (somnolence) (14%)، ادم محیطی (peripheral oedema) (7%)، و اختلال راه رفتن (gait disturbance) (14%) را تجربه کردند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
گاباپنتین در دوزهای 1800 میلیگرم تا 3600 میلیگرم در روز (1200 تا 3600 میلیگرم گاباپنتین اناکاربیل) میتواند سطوح خوبی از تسکین درد را برای برخی از افراد مبتلا به نورالژی پست هرپتیک و نوروپاتی محیطی دیابتی فراهم کند. شواهد مربوط به سایر انواع درد نوروپاتیک بسیار محدود است. پیامد کاهش حداقل 50% از شدت درد بهعنوان یک پیامد مفید درمان برای بیماران محسوب میشود و دستیابی به این میزان تسکین درد با اثرات مفید مهمی بر تداخل خواب، خستگی، و افسردگی، و همچنین کیفیت زندگی، عملکرد و کار کردن همراه است. در مقایسه با 1 یا 2 شرکتکننده از 10 شرکتکننده با پلاسبو، در حدود 3 یا 4 شرکتکننده از 10 شرکتکننده، این میزان تسکین درد را با گاباپنتین به دست آوردند. بیش از نیمی از افرادی که با گاباپنتین درمان شدند، تسکین درد قابل توجهی را نخواهند داشت اما ممکن است دچار عوارض جانبی شوند. نتیجهگیریها از زمان بهروزرسانی قبلی این مطالعه مروری تغییری نکردهاند.
خلاصه به زبان ساده
گاباپنتین برای درد مزمن نوروپاتیک در بزرگسالان
نکته مهم
شواهدی با کیفیت متوسط وجود دارد که نشان میدهد گاباپنتین خوراکی در دوزهای 1200 میلیگرم در روز یا بیشتر تأثیر مهمی بر درد در برخی از افراد دارای درد نوروپاتیک متوسط یا شدید پس از زونا یا دیابت دارد.
پیشینه
درد نوروپاتیک ناشی از اعصاب آسیبدیده است. این درد متفاوت از پیامهای دردی است که از بافت آسیبدیده مجاور اعصاب سالم فرستاده میشود (بهعنوان مثال، زانوی آرتریتی، یا ضربدیده در اثر افتادن یا زخمی شدن). درد نوروپاتیک اغلب با داروهای مختلفی (داروها) درمان میشود که توسط افراد برای درد بافت آسیبدیده استفاده میشود، که ما اغلب آنها را بهعنوان داروهای مسکن میشناسیم. داروهایی که گاهی اوقات برای درمان افسردگی یا صرع استفاده میشوند ممکن است در برخی از افراد مبتلا به درد نوروپاتیک موثر باشند. یکی از این داروها گاباپنتین است. تعریف ما از یک نتیجه خوب، فردی با سطح بالای تسکین درد بود که توانست مصرف دارو را ادامه دهد، بدون اینکه عوارض جانبی باعث توقف مصرف آنها شود.
ویژگیهای مطالعه
در ژانویه 2017 ما کارآزماییهای بالینی را جستجو کردیم که در آنها گاباپنتین برای درمان درد نوروپاتیک در بزرگسالان مورد استفاده قرار گرفت. ما 37 مطالعه یافتیم که متناسب با معیارهای ورود بودند، 5914 شرکتکننده برای درمان با گاباپنتین، پلاسبو، یا سایر داروها تصادفیسازی شدند. مطالعات 4 تا 12 هفته طول کشیدند. بیشتر مطالعات پیامدهای سودمندی را گزارش کردند که افراد مبتلا به درد نوروپاتیک آنها را مهم میدانند. نتایج بهطور عمده درمورد درد بعد از زونا و درد ناشی از آسیب به عصب در دیابت بود.
نتایج اصلی
درد پس از زونا، با گاباپنتین در 3 فرد از 10 فردی که درد داشتند و با پلاسبو در 2 فرد از 10 فرد به میزان نصف یا بیشتر کاهش یافت. درد با گاباپنتین به میزان یک سوم یا بیشتر در 5 فرد از 10 فرد و با پلاسبو در 3 فرد از 10 فرد کاهش یافت. درد ناشی از دیابت، با گاباپنتین در 4 فرد از 10 فرد و با پلاسبو در 2 فرد از 10 فرد به میزان نصف یا بیشتر کاهش یافت. درد با گاباپنتین در 5 فرد از 10 فرد و با پلاسبو در 4 فرد از 10 فرد به میزان یک سوم یا بیشتر کاهش یافت. شواهد قابل اطمینانی در مورد سایر انواع درد نوروپاتیک وجود نداشت.
اثرات جانبی با گاباپنتین (6 از 10) بیشتر از پلاسبو (5 از 10) شایع بود. سرگیجه، خوابآلودگی، احتباس آب (water retention)، و مشکلات راه رفتن هرکدام تقریبا در 1 فرد از 10 فردی که گاباپنتین مصرف کردند، رخ داد. عوارض جانبی جدی غیر معمول بود و بین گاباپنتین و پلاسبو تفاوت نداشت. تعداد کسانی که مصرف گاباپنتین را به علت عوارض جانبی متوقف کردند فقط اندکی بیشتر از گروه دیگر بود.
گاباپنتین برای برخی از افراد مبتلا به درد مزمن نوروپاتیک مفید است. پیش از مصرف دارو نمیتوان گفت که چه کسی منفعت خواهد برد و چه کسی منفعت نخواهد برد. دانش فعلی نشان میدهد که یک کارآزمایی کوتاه بهترین راه برای پاسخ به این سوال است.
کیفیت شواهد
اکثر شواهد کیفیت متوسطی داشتند. این بدان معنی است که این تحقیق نشانه خوبی از تاثیر احتمالی را نشان میدهد. این احتمال وجود دارد که این اثر بهطور قابل ملاحظهای متفاوت باشد.