پیشینه
از بین رفتن سد اپیدرمی نابالغ از لحاظ تکاملی، میتواند با ورود میکرواورگانیسمها باعث عفونتهای مهاجم در نوزادان پرهترم شود. نرم کنندههای موضعی ممکن است یکپارچگی پوست و عملکردی سدی آن را بهبود بخشند و از اینرو از عفونتهای مهاجم جلوگیری کنند. شایان ذکر است که این عفونت، عامل اصلی مرگومیر و بیماری در نوزادان پرهترم است.
اهداف
بررسی اثر استفاده موضعی از نرم کنندهها (پمادها، کرمها و روغنها) بر رخداد عفونت مهاجم، بیماری و مرگومیر روی نوزادان پرهترم.
روش های جستجو
برای این مطالعه مروری با استفاده از استراتژی استاندارد جستوجوی گروه مطالعه مروری نوزادان در کاکرین (Cochrane Neonatal Review) به جستوجوی در پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (شماره 7، 2015)، MEDLINE از راه PubMed (از 1966 تا آگوست 2015)، EMBASE (از 1980 تا آگوست 2015)، CINAHL (از 1982 تا آگوست 2015) پرداختیم. همچنین پایگاههای اطلاعاتی کارآزماییهای بالینی، خلاصه مقالات کنفرانسها و مطالعات مروری قبلی و لیست منابع مقالات مرجوعی را برای کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده و کارآزماییهای شبهتصادفیسازی شده جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفی و شبهتصادفیسازی و کنترل شدهای که اثر پروفیلاکسی استفاده از نرمکنندههای موضعی (پمادها، کرمها و روغنها) را بر رخداد عفونت مهاجم، بیماری، مرگومیر و رشد و نمو نوزادان پرهترم بررسی میکنند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری مناسب بودن کارآزمایی و خطر سوگری (bias) را بررسی کردند و مستقلا به استخراج دادهها پرداختند. اثرات درمانی را در کارآزماییهای مجزایی تجزیه و تحلیل کردیم و خطر نسبی (RR) و تفاوت خطر (RD) را برای دادههای دوتایی و میانگین تفاوت (MD) را برای دادههای پیوسته، با 95% فاصله اطمینان (CI)، گزارش کردیم. از مدل اثر ثابت در متاآنالیز (meta-analysis) استفاده و علل بالقوه ناهمگونی را در تجزیه و تحلیل زیرگروهی بررسی کردیم.
نتایج اصلی
18 نشریه قابل قبول (21 گزارش کارآزمایی) را شناسایی کردیم که در مجموع، 3089 نوزاد را در کارآزماییها بررسی کرده بودند. خطر سوگیری به دلیل عدم شفافیت روشها در پنهانسازی تخصیصی در نیمی از کارآزماییها و عدم blinding (کور کردن) پرستاران و پژوهشگران در تمامی کارآزماییها که مهم ترین علت سوگیری است، متغیر بود.
8 کارآزمایی (2086 نوزاد)، اثر پمادها یا کرمهای نرم کننده موضعی را بررسی کرده بودند. اکثر اعضا، نوزادان پرهترمی بودند که تحت مراقبت خدمات بهداشتی در کشورهایی با درآمد بالا قرار داشتند. متاآنالیز هیچ شواهدی را از تفاوت در رخداد عفونت مهاجم (RR معمولی: 1.13؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.97 تا 1.31؛ شواهد با کیفیت پایین) و مرگ و میر (RR معمولی: 0.87؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.75 تا 1.03؛ شواهد با کیفیت پایین) نشان نداد.
11 کارآزمایی (با 1184 نوزاد ) اثر روغنهای گیاهی را بررسی کرد. 9 کارآزمایی از این کارآزماییها در کشورهایی با درآمد پایین یا متوسط انجام شد و تمامی آنها به جای اینکه در خانه یا پرورشگاهها تحت مراقبت قرار گیرند، در مراکز خدمات سلامت کنترل شدند. متاآنالیز هیچ تفاوتی در رخداد عفونت مهاجم (RR معمولی: 0.71؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 1.01؛ شواهد با کیفیت پایین) یا مرگومیر (RR معمولی 0.94؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.81 تا 1.08؛ شواهد با کیفیت متوسط) نشان نداد. کودکانی که با روغنهای گیاهی ماساژ داده شده بودند، نرخ وزنگیری بالاتر (حدود g/Kg/day 2.55؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.76 تا 3.34)، رشد طولی بیشتر (حدود mm 1.22 در هفته؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.10 تا 1.44) و رشد سر بیشتری (حدود mm 0.45 در هفته؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.19 تا 0.70) داشتند.این متاآنالیز ناهمگونی قابلتوجهای داشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
دادههای موجود شواهدی به نفع استفاده از نرم کنندهها برای جلوگیری از عفونت مهاجم یا مرگ در نوزادان پرهترم در کشورهای با درآمد بالا و متوسط یا پایین نشان نداد. شواهدی از اثر روغنهای گیاهی بر رشد نوزادان وجود دارد اما باید با احتیاط تفسیر شوند؛ زیرا به دلیل عدم blinding (کور کردن)، ممکن است سوگیریهایی در بررسی و مراقبان کودک وجود داشته باشد. به دلیل اینکه این مداخلات کمهزینه، در دسترس و عموما قابل قبول هستند، RCTهای بیشتری، به ویژه در مراکز مراقبت سلامت و مراکز اجتماعی در کشورهای با درآمد پایین، باید صورت گیرد.
خلاصه به زبان ساده
نرم کنندههای موضعی برای جلوگیری از بروز عفونت در نوزادان پرهترم
سوال مطالعه مروری
آیا استفاده معمولی از نرم کنندهها، رخداد عفونت مهاجم را در نوزادان پرهترم کاهش میدهد؟
پیشینه
نوزادان پرهترم (تولد قبل از هفته 37 بارداری) به دلیل اینکه پوست غیر بالغشان، در برابر میکرواورگانیسمها کارآمد نیست، مستعد ابتلا به عفونتهای عروق خونی و دیگر عفونتهای جدی هستند. استفاده از نرم کننده (پماد، کرم یا روغن) میتواند پوست را از آسیبهای احتمالی محافظت کند، بنابراین، از ورود میکرواورگانیسمها به عروق و عفونتهای جدی دیگر جلوگیری کند.
ویژگیهای مطالعه
در جستوجویی که انجام دادیم (تا آگوست 2015)، 21 گزارش کارآزمایی مناسب شناسایی کردیم (در 18 نشریه اولیه) و در کل، 3089 نوزاد به عضویت درآمدند. هشت کارآزمایی (2086 شرکتکننده) اثر پمادها و کرمهای موضعی را آزمایش کردند. اکثر نوزادان، نوزادان پرهترمی بودند که در کشورهایی با درآمد بالا در مراکز خدمات مراقبت سلامت، تحت مراقبت قرار داشتند. 11 کارآزمایی (1184 شرکتکننده) اثر روغن آفتابگردان، دانه آفتابگردان و دیگر روغنهای گیاهی را بررسی کردند. 9 کارآزمایی در کشورهایی با درآمد پایین و متوسط انجام شد و تمامی آنها به جای پرورشگاههای عمومی، در مراکز مراقبت سلامت صورت گرفت.
نتایج اصلی
تجزیه و تحلیل دادههای این کارآزماییها، شواهد با کیفیت بسیار پایینی را فراهم کرد و نشان نداد که آیا نرم کنندههای موضعی میتوانند از عفونت مهاجم یا مرگ در نوزادان پرهترم جلوگیری کنند یا خیر.
نتیجهگیریها
این تجزیه و تحلیل، شواهدی به نفع اینکه استفاده از نرم کنندههای موضعی میتواند از عفونت مهاجم یا مرگ در نوزادان پرهترم در کشورهایی با درآمد بالا، متوسط و پایین جلوگیری کند، فراهم نکرد. به دلیل اینکه این مداخلات کمهزینه، در دسترس و عموما قابل قبول هستند، باید RCTهای بیشتری، بهویژه در مراکز مراقبت سلامت و مراکز اجتماعی در کشورهای با درآمد پایین، صورت گیرد.