پیشینه
درد یک علامت شایع در سرطان است و 30% تا 50% از تمام افراد مبتلا به سرطان دچار درد متوسط تا شدیدی میشوند که میتواند تاثیر منفی بر کیفیت زندگی آنها داشته باشد. داروهای اوپیوئیدی (Opioid) (شبه – مورفین morphine-like) معمولا برای درمان درد سرطان متوسط یا شدید مورد استفاده قرار میگیرند، و برای این هدف نردبان درمان درد سازمان جهانی بهداشت (WHO) توصیه میشود. داروهای اوپیوئیدی که بیشترین مصرف را دارند عبارتند از بوپرنورفین (buprenorphine)، کدئین (codeine)، فنتانیل (fentanyl)، هیدروکودون (hydrocodone)، هیدرومورفون (hydromorphone)، متادون (methadone)، مورفین (morphine)، اکسیکودون (oxycodone)، ترامادول (tramadol)، و تپنتادول (tapentadol).
اهداف
ارائه یک بررسی اجمالی (overview) از اثربخشی اپیوئیدهای ضد درد برای درد سرطان، و گزارش عوارض جانبی مربوط به استفاده از آنها.
روش های جستجو
ما مطالعات مروری سیستماتیکی که استفاده از هر اوپیوئید را برای درد سرطان آزمایش کرده بودند و تا 4 می 2017 در پایگاه اطلاعاتی مرورهای سیستماتیک کاکرین در کتابخانه کاکرین (Cochrane Library) منتشر شده بودند، شناسایی کردیم. پیامدهای اولیه ما عدم وجود درد یا درد خفیف در 14 روز از شروع درمان، خروج به دلیل عوارض جانبی، و عوارض جانبی جدی بود.
معیارهای انتخاب
گردآوری و تحلیل دادهها
نتایج اصلی
ما 9 مطالعه مروری را با 152 مطالعه انتخاب شده و 13524 شرکتکننده انتخاب کردیم، اما به دلیل وجود برخی از مطالعات در بیش از یک مطالعه مروری، تعداد مطالعات منحصربهفرد و شرکتکنندگان کمتر از این تعداد بود. اکثر شرکتکنندگان مبتلا به درد متوسط یا شدید مرتبط با انواع مختلف سرطان بودند. مطالعات موجود در این مطالعات مروری بهطور معمول یک نوع از اوپیوئیدها یا فرمولاسیون را با یک فرمولاسیون متفاوت از همان اوپیوئید، یا یک اوپیوئید مختلف مقایسه کردند: مطالعات کمی کنترل پلاسبو را انتخاب کردند. بهطور معمول این مطالعات مروری دوز تکرار شده را برای اثرات، تعادل بین تسکین درد و عوارض جانبی را تعیین کردند. روشهای مختلف تجویز اوپیوئیدها در این مطالعات مروری در نظر گرفته شده بود؛ روش خوراکی برای اکثر اپیوئیدها، و تجویز ترانسدرمال (transdermal) برای فنتانیل، و بوپرنورفین. مطالعات انتخاب شده تجویز اوپیوئید زیرجلدی را بررسی نکردند. پیامدهای گزارش شده از درد، متنوع و متناقض بودند. اندازه متوسط مطالعات انتخاب شده بین مطالعات مروری بهطور قابلتوجهی متفاوت بود: مطالعات مربوط به اوپیوئیدهای قدیمی، مانند کدئین، مورفین، و متادون، بهطور متوسط حجم نمونه کمی داشتند در حالی که مطالعات مربوط به داروهای جدیدتر دارای اندازه مطالعه بزرگتری بودند.
6 مطالعه مروری ارزیابی GRADE را گزارش کردند (بوپرنورفین، کدئین، هیدرومورفون، متادون، اکسیکودون، و ترامادول)، اما لزوما برای تمام مقایسهها یا پیامدها گزارش نشدند. انجام هیچ تجزیهوتحلیل تطبیقی امکانپذیر نبود زیرا هیچ پلاسبوی سازگار یا کنترل فعالی وجود نداشت. بنابراین، پیامدهای کوهورت برای اوپیوئیدها، به صورت تعداد مطلق یا درصد، یا هر دو گزارش میشود.
مطالعات مروری مربوط به بوپرنورفین، کدئین با یا بدون پاراستامول، هیدرومورفون، متادون، ترامادول با یا بدون پاراستامول، تپنتادول، و اکسیکودون اطلاعاتی را در مورد پیامد اولیه درد خفیف یا نداشتن درد در 14 روز ارائه نکردند، اگر چه این مطالعه درباره اکسیکودون نشان داد که میانگین نمرات درد در همین حدود بود. 2 مطالعه مروری، در مورد مورفین خوراکی و فنتانیل ترانس درمال، گزارش کردند که 96% از 850 شرکتکننده این هدف را به دست آوردند.
خروج به دلیل عوارض جانبی در 5 مطالعه مروری، به میزان 6% تا 19% گزارش شد. شرکتکنندگان دارای حداقل یک عارضه جانبی در 3 مطالعه مروری، به میزان 11% تا 77% گزارش شد.
ارزیابی GRADE ما از کیفیت شواهد برای تمام پیامدها بسیار پائین بود، زیرا مطالعات زیادی در این مطالعات مروری در معرض خطر بالای سوگیری (Bias)، از جمله اندازه کوچک مطالعه قرار داشتند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
مقدار و کیفیت شواهد در مورد استفاده از اوپیوئیدها برای درمان درد سرطانی کمی ناامیدکننده است، هرچند شواهدی وجود دارد که نشان میدهد در حدود 19 شرکتکننده از 20 شرکتکننده مبتلا به درد متوسط یا شدید که داروی اپیوئید مصرف میکنند و میتوانند تحمل کنند، این درد باید طی 14 روز به خفیف یا نداشتن درد کاهش یابد. این موضوع با تجربه بالینی در درمان بسیاری از افراد دارای درد سرطان مطابقت دارد، اما تا اندازهای در مورد مقدار اثربخشی در مقیاس درد WHO اغراق کردند. اکثر افراد دچار عوارض جانبی میشوند، و ممکن است برای کمک به مدیریت عوارض جانبی نامطلوب شایع مانند یبوست و حالت تهوع مورد نیاز باشند. شاید 1 فرد از هر 10 فرد و 2 فرد از هر 10 فرد که تحت درمان با اوپیوئیدها قرار داشتند این عوارض جانبی را غیر قابل تحمل بیابند، و این موضوع منجر به تغییر درمان شود.
خلاصه به زبان ساده
داروهای شبه - مورفین برای درد سرطان
نکته مهم
در حدود 19 فرد از 20 فرد مبتلا به درد متوسط تا شدید سرطان، اگر بتوانند عوارض جانبی را تحمل کنند، احتمالا داروهای شبه – مورفین (اوپیوئیدها) بتوانند طی 14 روز درد را به سطح خفیف یا نداشتن درد کاهش دهند. اکثر افراد عوارض جانبی خواهند داشت، و در حدود 1 فرد از 10 فرد تا 2 فرد در 10 فرد به دلیل عوارض جانبی نیاز به تغییر درمان خود داشته باشند.
پیشینه
1 فرد از 2 یا 3 فرد مبتلا به سرطان، از دردی رنج خواهد برد که شدت آن میتواند متوسط یا شدید باشد. این درد به علت پیشرفت سرطان، بدتر میشود. مورفینی که از طریق دهان مصرف میشود از دهه 1950 برای کنترل درد سرطان استفاده شده است. در سال 1986، سازمان جهانی بهداشت (WHO) مصرف داروهای شبه – مورفین را برای درد متوسط و شدید ناشی از سرطان توصیه کرد. تعدادی از داروهای مختلف در دسترس هستند، برخی از آنها از طریق دهانی مصرف میشوند، اما برخی دیگر به صورت پچهای چسبی استفاده میشوند.
ویژگیهای مطالعه
در این مرور کلی از مطالعات مروری کاکرین، ما تمام شواهد موجود را درباره اینکه داروهای شبه - مورفین اغلب هنگامی که از طریق دهان یا از راه پچ پوستی استفاده میشوند، چگونه به خوبی عمل میکنند، چند نفر عوارض جانبی دارند، و این عوارض جانبی چقدر شدید یا ناراحت کننده بود، برای مثال، آیا این عوارض باعث شد که شرکتکنندگان مصرف داروهای خود را متوقف کنند، بررسی کردیم.
در ماه می 2017، ما 9 مطالعه مروری را با 152 مطالعه انتخاب شده و 13524 شرکتکننده یافتیم. مطالعات اغلب کوچک بودند، و بسیاری از اشکال مختلف داروها را مقایسه کردند. آنها از طرحهای مختلف مطالعه و روشهای مختلف برای نشان دادن نتایج درد خود استفاده کردند. پیامدهای مهم در افراد دارای درد سرطان اغلب گزارش نشده بود.
یافتههای کلیدی
برای دو دارو (مورفین از طریق دهان و پچهای فنتانیل) درد در بیش از 19 فرد از 20 فرد طی 14 روز در صورت تحمل عوارض جانبی، از درد متوسط یا شدید قبل از مصرف داروهای شبه – مورفین به نداشتن درد بدتر از درد خفیف رسید. اکثر افرادی که داروهای شبه - مورفین مصرف میکنند حداقل یک عارضه جانبی داشتند. فقط حدود 1 فرد از 10 فرد تا 2 فرد از 10 فرد مصرف آن را به دلیل عوارض جانبی متوقف کردند. شایعترین عوارض جانبی یبوست، و تهوع و استفراغ بود.
کیفیت شواهد
در یک سطح این نتایج دلگرم کننده هستند، و بهطور کلی با نظرسنجیهای مربوط به اینکه چگونه توصیههای WHO در مورد درد سرطان به خوبی عمل میکند، سازگار است. در سطح دیگر، کیفیت مطالعات در این مطالعات مروری بهطور کلی ضعیف بود. ما میخواهیم طراحی مطالعه را بهتر انجام دهیم، و مخصوصا گزارش مطالعه بهتری ارائه دهیم، که باید شامل پیامد کاهش درد در سطحی باشد که افراد مبتلا به سرطان بتوانند با آن مقابله کنند (بدون درد یا درد خفیف).
ما دریافتیم که مطالعات مروری کاکرین کیفیت بالایی دارند.
ما کیفیت شواهد به دست آمده را از مطالعات با استفاده از چهار سطح رتبهبندی کردیم: بسیار پائین، پائین، متوسط، یا بالا. شواهد با کیفیت بسیار پائین نشان میدهد که ما در مورد نتایج بسیار نامطمئن هستیم. شواهد با کیفیت بالا به این معنی است که ما در مورد نتایج بسیار مطمئن هستیم. ما شواهد موجود در این مطالعه مروری را بسیار پائین رتبهبندی کردیم.