پیشینه
مصرف بیش از حد الکل بهطور قابل توجهی باعث ایجاد بیماریهای فیزیکی و روانی، آسیب و مرگ، و طیف گستردهای از آسیبهای اجتماعی در تمامی گروههای سنی میشود. یک روش اثباتشده برای کاهش سطوح مصرف بیش از حد الکل، فراهم کردن مداخلهای مبتنی بر گفتوگوی کوتاه در مراکز مراقبتهای اولیه است؛ اما مداخلات فناوری جدیدتر این امکان را فراهم میکنند که افراد مستقیما از طریق رایانه، گوشی همراه یا گوشیهای هوشمند به مداخلات دیجیتالی دسترسی داشته باشند که برای حل مشکلات مصرف الکل طراحی شدهاند.
اهداف
بررسی اثربخشی و هزینه-اثربخشی مداخلات دیجیتالی برای کاهش مصرف خطرناک و مضر الکل، مشکلات مرتبط با الکل، یا هر دو، در افرادی که در یک جامعه زندگی میکنند، خصوصا: 1) آیا مداخلات دیجیتالی نسبت به عدم مداخله، موثرتر و در هزینه-اثربخشی بهتر هستند؟ 2) آیا مداخلات دیجیتالی حداقل به اندازه مداخلات رودرروی کوتاه مصرف الکل موثر هستند؟ 3) مولفههای موثر روشهای تغییر رفتار (BCT) چنین مداخلاتی و مکانیسمهای عمل آنها چیست؟ 4) برای ایجاد و ارزیابی این مداخله از چه نظریهها یا مدلهایی استفاده شدهاست؟
پیامدهای ثانویه شامل موارد زیر است: 1) بررسی اینکه آیا نتایج بین کارآزماییهایی که مداخلات دیجیتال، افراد مشارکتکننده را در حیطه سلامت، مراقبت اجتماعی، آموزش یا دیگر مراکز مبتنی بر جامعه هدف قرار میدهند و کارآزماییهایی که از راه دور از طریق اینترنت یا پلتفرمهای گوشی همراه ارائه خدمت میکنند، تفاوتی دارد یا خیر؛ 2) اختصاصی کردن مداخلات بر اساس روش انتقال آنها (مثل ویژگیهای عملکردی) و بررسی اثر روش انتقال بر پیامدها.
روش های جستجو
برای این مطالعه مروری، پایگاههای اطلاعاتی زیر را تا تاریخ آپریل 2017 جستوجو کردیم: CENTRAL ،MEDLINE ،PsycINFO ،CINAHL ،ERIC ،HTA و پایگاههای اطلاعاتی Web of Knowledge ،ClinicalTrials.com و مراکز ثبت کارآزماییهای WHO ICTRP و وبسایتهای مرتبط. همچنین، فهرست منابع کارآزماییهای گردآوریشده و مطالعات مروری نظاممند مرتبط را بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفی و کنترل شدهای (RCT) را گردآوری کردیم که اثرگذاری مداخلات دیجیتال را در مقایسه با عدم مداخله یا در مقایسه با مداخلات رودررو برای کاهش مصرف خطرناک و مضر در افراد جامعه ارزیابی کرده و گزارشی از میزان مصرف الکل دادند.
گردآوری و تحلیل دادهها
از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار بنیاد همکاری کاکرین استفاده کردیم.
نتایج اصلی
ما 57 مطالعه را گردآوری کردیم که مجموعا 34390 شرکتکننده را تصادفیسازی کردند. منابع اصلی سوگیری (bias) حاصل سوگیری فرسایشی و کورسازی شرکتکنندهها بود (به ترتیب 36% و 21%، خطر بالای سوگیری). 41 مطالعه (42 مقایسه، 19241 شرکتکننده) دادههایی برای متاآنالیز (meta-analysis) اولیه فراهم کردند، که نشان داد شرکتکنندههایی که از یک مداخله دیجیتالی استفاده کردند، تقریبا نسبت به شرکتکنندههایی که هیچ مداخلهای را در پایان پیگیری دریافت نکردند؛ در هفته 23 گرم (حدود 3 واحد انگلیس) الکل کمتری مصرف کردند (95% فاصله اطمینان (CI): 15 تا 30) (شواهد با کیفیت متوسط).
15 مطالعه (16 مقایسه، 10862 شرکتکننده) نشان داد شرکتکنندههایی که مداخلات دیجیتال داشتند در ماه یک روز کمتر از کسانی که هیچ مداخلهای نداشتند، الکل مصرف کردند (شواهد با کیفیت متوسط)، 15 مطالعه (با 3587 شرکتکننده) نشان داد که در گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل حدود یک وعده پرخوری الکل در ماه کمتر شده (شواهد با کیفیت متوسط)، و در 15 مطالعه (با 9791 شرکتکننده)، شرکتکنندههای گروه مداخله در مقایسه با شرکتکنندههای گروه کنترل، در هر وعده خوردن الکل، یک واحد الکل کمتری خوردند (شواهد با کیفیت متوسط).
فقط 5 مطالعه کوچک (با 390 شرکتکننده) مداخلات دیجیتالی را با مداخلات رودررو مقایسه کردند. در پایان دوره پیگیری هیچ تفاوتی در مصرف الکل وجود نداشت (میانگین تفاوت (MD): 52.0 گرم در هفته؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 24.59 - تا 25.63؛ شواهد با کیفیت پائین). بنابراین، مداخلات دیجیتالی الکل نتایج بسیار مشابهی در این مطالعات داشت. هیچ مطالعهای نشان نداد که آیا این مداخلات عوارض جانبی دارند یا خیر.
در بازویهای آزمایشی به طور متوسط از 9 BCT استفاده شد (محدوده = 1 تا 22). "B" تخمینی است از اثر (MD در کمیت نوشیدن، که با گرم/هفته بیان میشود) به ازای افزایش واحد در BCT، و نیز روشی است برای گزارش اینکه آیا BCTها با اثر مداخله مرتبط هستند یا خیر. BCTهای تعیین هدف (B: - 43.94؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 78.59 - تا 30.9 - )، حل مشکل (B: - 48.03؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 77.79 - تا 18.27 - )، اطلاعات درباره سوابق (B: - 47.20؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 117.72 - تا 30.68 - )، جایگزینی رفتار (B: - 123.71؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 184.63 - تا 62.80 - ) و منبع معتبر (B: - 39.89؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 72.66 - تا 11.7 - ) بهطور چشمگیری با کاهش مصرف الکل در مدلهای اصلاحنشده مرتبط بودند.
در یک مدل چندمتغیره که شامل BCTهای با B بیشتر از 23 در مدل غیراصلاح شده میشد، BCTهای جایگزینی رفتار (B: - 95.12؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 162.90 - تا 27.34 - )، حل مشکل (B: - 45.92؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 90.97 - تا 0.87 - )، و منبع معتبر (B: - 32.09؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 60.64 - تا 3.55 - ) با کاهش مصرف الکل همراه بود.
بیشترین نظریه یا مدلی که در مطالعات به آن اشاره شد، نظریه Motivational Interviewing (20/7)، مدل Transtheoretical (20/6) و نظریه Social Norms (20/6) بود. بیش از نیمی از مداخلات (n = 21؛ 51%) هیچ اشارهای به نظریه نکردند. فقط 2 مطالعه برای انتخاب شرکتکنندهها یا تناسب مداخله از نظریه استفاده کردند. هیچ شواهدی از رابطه بین گزارش استفاده از نظریه و اثرگذاری مداخله وجود نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد با کیفیت متوسطی وجود دارد که مداخلات دیجیتالی ممکن است مصرف الکل را به طور متوسط به اندازه 3 واحد استاندارد (UK) در هفته در مقایسه با شرکتکنندههای گروه کنترل کاهش دهد. ناهمگونی زیاد و خطر اجرایی و سوگیری انتشار ممکن است به این معنی باشد که این کاهش کمتر است. شواهد با کیفیت پائین حاصل از مطالعات کمتر نشان داد که ممکن است هیچ تفاوت اثری در مصرف الکل بین مداخلات دیجیتالی و رودررو وجود نداشته باشد. BCTهای جایگزینی رفتار، حل مشکل و منبع معتبر با اثرگذاری مداخلات دیجیتالی در راستای کاهش مصرف الکل همراه بودند؛ و نیاز به پژوهشهای بیشتر را در زمینه تجربی نشان میدهد.
گزارش استفاده از نظریه بسیار محدود بود و وقتی که وجود داشت، اغلب مبهم بود. بیش از نیمی از پژوهشها به هیچ نظریهای اشاره نکردند. گزارش محدود استفاده از نظریه، مربوط به ناهمگونی در اثرگذاری مداخلات نبود.
خلاصه به زبان ساده
آیا توصیههای شخصی از طریق رایانه یا گوشیهای همراه مصرف بیش از حد الکل را کاهش میدهد؟
سوال مطالعه مروری
هدفمان این بود که دریابیم آیا توصیههای شخصی با استفاده از رایانه یا گوشیهای همراه برای کاهش مصرف الکل بهتر از فرمهای اطلاعاتی پرینت شده یا عدم مداخله است یا خیر. همچنین، توصیههای رایانهای یا گوشی همراه را با مکالمات رودررو مقایسه کردیم. پیامد اصلی این بود که افراد چه قدر الکل میخوردند.
پیشینه
مصرف زیاد الکل باعث ابتلا به بیش از 60 بیماری، و نیز بسیاری از تصادفها، صدمات و مرگ زودهنگام طی یک سال میشود. توصیهها یا مشاورههای مختصر، که توسط پزشک یا پرستاران صورت میگیرد، میتواند در کاهش مصرف الکل به میزان حدودا 4 تا 5 واحد در هفته به افراد کمک کند. در انگلیس، این میزان به اندازه حدودا 2 پینت (pint) (13.1 لیتر) مشروب یا نصف یک بطری مشروب (375 میلیلیتر) در هفته است. اما، مردم ممکن است با صحبت در مورد مصرف الکل راحت نباشند.
تاریخ جستوجو
این شواهد تا تاریخ مارچ 2017 بهروز است.
ویژگیهای مطالعه
این مطالعات شامل افراد شاغل، محصلین و کارکنان حیطه سلامت و علاقهمندان به این زمینه بود. همه افراد اطلاعات خودشان را درباره مصرف الکل وارد یک رایانه یا گوشی همراه کردند، سپس نیمی از آنها توصیههایی دریافت کردند مبنی بر اینکه کاهش مصرف الکل چقدر میتواند روی سلامتشان تاثیر بگذارد. همچنین، به این گروه توصیههایی در مورد چگونگی کاهش مصرف الکل ارائه شد. گروه دیگر گاهی اوقات میتوانستند اطلاعات عمومی سلامت را بخوانند. بین یک ماه و یک سال بعد، از هر فردی خواسته شد که اعلام کند چه میزان الکل مصرف میکند. مصرف الکل در هر دو گروه در یک زمان مشخص مقایسه شد.
منبع مالی مطالعات
بسیاری از مطالعات (56%) منبع مالیشان دولت یا سازمانهای پژوهشی بودند. برخی از مطالعات (11%) منبع مالیشان توسط فلوشیپهای PhD تامین شده بود. بقیه مطالعات مبنع مالیشان را گزارش نکردند.
نتایج اصلی
57 مطالعه را گردآوری کردیم که میزان مصرف الکل را بعد از توصیههای کاهش مصرف الکل از طریق رایانه یا گوشیهای همراه، با عدم توصیه بعد از 1 تا 12 ماه مقایسه کرده بودند. از این 57 مطالعه، 41 مطالعه (42 مقایسه، 19241 شرکتکننده) بر میزان واقعی مصرف الکل متمرکز بودند که افراد در هر هفته گزارش میکردند. اکثر افرادی که از طریق رایانه یا گوشیهای همراه توصیههایی را دریافت کرده بودند، نسبت به افرادی که هیچ توصیهای دریافت نکردند، الکل کمتری مصرف نمودند.
شواهد نشان میدهد که میزان کاهش الکل به اندازه 5.1 پینت مشروب یا یکسوم بطری مشروب (250 میلیلیتر) در هفته است. مقادیر دیگر نیز اثرگذاری مداخلات دیجیتالی الکل را نشان میدهد، اما اندازه اثر نسبت به مصرف کلی الکل کوچکتر است. تفاوتهای مثبت در مقادیر مصرف الکل 1، 6 و 12 ماه بعد از توصیهها دیده شد.
اطلاعات کافی برای تصمیمگیری در مورد اینکه آیا توصیههای رایانهای یا گوشی همراه یا اینترنت برای کاهش مصرف پرخطر الکل خوب هست یا خیر، وجود ندارد. مشخص نیست که کدام قسمت از توصیهها برای کمک به کاهش مصرف الکل مهمتر است. اما، توصیههایی که از طرف افراد معتمدتر مثل پزشکان میشود، به نظر میرسد کمککنندهتر است، همچنین توصیههایی نیز اهمیت دارند که میتوانند به افراد راههایی را برای حل مشکلاتشان برای کاهش مصرف الکل نشان دهد و توصیه به کارهایی به جای نوشیدن الکل کند. 5 مطالعه گردآوری کردیم که مصرف الکل را در کسانی که از طریق رایانه یا گوشی همراه به آنها توصیه شده بود با کسانی که فقط مکالمات رودررو با پزشکان و پرستاران داشتند، مقاسیه کردند. ممکن است تفاوت کمی یا هیچ تفاوتی بین این گروهها از نظر کاهش مصرف زیاد الکل وجود نداشته باشد.
هیچ مطالعهای عوارض جانبی حاصل از مداخلات را گزارش نکرد.
توصیههای شخصی با استفاده از رایانه یا گوشیهای همراه ممکن است در مقایسه عدم انجام کاری یا دادن اطلاعات عمومی سلامت، به افراد در کاهش مصرف زیاد الکل بیشتر کمک کند. توصیههای شخصی از طریق رایانه یا گوشیهای همراه ممکن است تفاوت کمی یا هیچ تفاوتی در کاهش مصرف الکل در مقایسه با مکالمات رودرور ایجاد نکند.
کیفیت شواهد
کیفیت این شواهد متوسط تا پائین بود.