پیشینه
گفته میشود که کمبود ویتامین D در میان زنان باردار شایع است. عنوان شده که مکمل ویتامین D در دوران بارداری به عنوان یک مداخله، از زنان در برابر پیامدهای جانبی بارداری حمایت میکند.
اهداف
بررسی اینکه آیا مکملهای خوراکی با ویتامین D به تنهایی یا به صورت ترکیب با کلسیم یا سایر ویتامینها و مواد معدنیای که در طول دوران بارداری به زنان داده میشود، میتواند منجر به بهبود پیامدهای مربوط به مادر و نوزاد شود یا خیر؟
روش های جستجو
در مرکز ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان در کاکرین (Cochrane Pregnancy and Childbirth Group's Trials Register) (در 23 فوریه 2015)، پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO International Clinical Trials Registry Platform) (در 31 ژانویه 2015) و در کتابخانه دیجیتالی شبکه شده پایاننامهها و رسالهها (Networked Digital Library of Theses and Dissertations) (در 28 ژانویه 2015) به جستوجو پرداختیم و با سازمانهای مرتبط نیز تماس برقرار کردیم (31 ژانویه 2015).
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفی و شبهتصادفیسازی شدهای که در آنها فرآیند تصادفیسازی در هر یک از دو سطح فردی یا گروهی صورت گرفته و به ارزیابی اثر مکمل ویتامین D به تنهایی یا به صورت ترکیب با سایر زیرمغذیها برای زنان در دوران بارداری پرداخته بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
2 نویسنده مطالعه مروری به صورت مستقل از هم نسبت به (1) ارزیابی قابلیت پذیرش مطالعات بر اساس معیارهای ورود به مطالعه، (2) استخراج دادهها از مطالعات وارد شده به مطالعه، و (3) ارزیابی خطر سوگیری (bias) مطالعات وارد شده اقدام کردند. دادهها از نظر دقت بررسی شدند. کیفیت شواهد با استفاده از رویکرد GRADE ارزیابی شدند.
نتایج اصلی
در این نسخه بهروز شده، 15 کارآزمایی را که به ارزیابی مجموعا 2833 زن پرداخته بودند، وارد مطالعه و 27 کارآزمایی را از آن خارج کردیم. 23 کارآزمایی در دست اجرا بوده یا منتشر نشدهاند. 9 کارآزمایی به مقایسه اثرات ویتامین D به تنهایی در مقابل عدم دادن مکمل یا یک دارونما (placebo)، و 6 کارآزمایی به مقایسه اثرات ویتامین D و کلسیم با عدم دادن مکمل پرداخته بودند. خطر سوگیری در اکثر کارآزماییها شفاف نبود و بسیاری از مطالعات دارای خطر بالا از نظر کورسازی و نرخهای فرسایشی (attrition rates) بودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
مطالعات جدید شواهد بیشتری درباره اثرات مکملیاری زنان باردار با ویتامین D به تنهایی یا همراه با کلسیم روی پیامدهای بارداری به دست دادند. دادن مکمل ویتامین D به زنان باردار در یک دوز واحد یا پیوسته، سطح سرمی 25-هیدروکسی ویتامین D را در دوران بارداری افزایش داده و ممکن است خطر پرهاکلامپسی، کموزنی نوزاد در بدو تولد و تولد زودهنگام را کاهش دهد. با وجود این، زمانی که ویتامین D و کلسیم با یکدیگر ترکیب میشوند، خطر تولد زودهنگام افزایش مییابد. اهمیت بالینی افزایش غلظت سرمی 25-هیدروکسی ویتامین D هنوز آشکار نیست. با توجه به این مهم، بهتر است این پیامدها با احتیاط تفسیر شوند. دادههای مربوط به عوارض جانبی در تمامی مطالعات موجود نبود.
شواهد درباره اینکه بهتر است دادن مکمل ویتامین D به عنوان بخشی از مراقبتهای روتین پیش از زایمان به منظور بهبود پیامدهای مربوط به مادر و نوزاد در رابطه با تمامی زنان صورت پذیرد یا خیر، هنوز آشکار نیست. در حالی که برخی شواهد نشان میدهند ویتامین D میتواند خطر پرهاکلامپسی را کاهش و قد و اندازه دور سر نوزاد را افزایش دهد. برای تأیید این اثرات به کارآزماییهای تصادفیسازی شده دقیق بیشتری نیاز است.
خلاصه به زبان ساده
دادن مکمل ویتامین D برای زنان در دوره بارداری
ویتامین D توسط بدن انسان و در معرض تابش نور خورشید ساخته شده و همچنین میتواند به وسیله انسان از غذاهایی همچون روغن جگر ماهی، ماهیهای چرب، قارچها، زردههای تخممرغ و جگر مصرف شوند.
ویتامین D کارکردهای زیادی در بدن دارد. این ویتامین به پایداری و استحکام استخوان و هموستازی کلسیم کمک میکند.
در دوران بارداری، کمبود یا نارسایی ویتامین D ممکن است اتفاق بیفتد. نشان داده شده که دادن مکمل ویتامین D در دوران بارداری به صورت ایمن موجب بهبود بارداری و پیامدهای مربوط به نوزاد میشود. این مرور شامل 15 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده با شرکت 2833 نفر از زنان است. 9 کارآزمایی به مقایسه اثرات ویتامین D به تنهایی با عدم تجویز هیچ نوع مکمل یا یک دارونما، و 6 کارآزمایی به مقایسه اثرات ویتامین D و کلسیم با عدم تجویز هیچ نوع مکمل پرداخته بودند.
نتایج نشان میدهند که دادن مکمل ویتامین D در دوران بارداری، سطح ویتامین D را در زنان، همانطور که غلظت آن از طریق سطح سرمی 25-هیدروکسی ویتامین D در دوره بارداری سنجیده میشود، بهبود بخشیده و ممکن است خطر تولد نوزاد نارس (کمتر از 37 هفته بارداری) را کاهش دهد، همچنین منجر به کاهش خطر ابتلا به فشار خون در زنان شده و خطر کم وزنی نوزاد را در بدو تولد (کمتر از 2500 گرم) کاهش دهد. با وجود این، به نظر میرسد وقتی ویتامین D با کلسیم ترکیب میشود، خطر تولد زودهنگام افزایش یابد. دادههای مربوط به عوارض جانبی برای مادر به خوبی گزارش نشده بودند.
اهمیت بالینی افزایش سطح ویتامین D در زنان آشکار نیست و از آنجایی که تنها تعداد کمی از کارآزماییهای کوچک با کیفیت پایین به ارزیابی این پیامدها پرداخته بودند، بهتر است نتایج با احتیاط تفسیر شوند.
با توجه به شواهد موجود، اینکه بهتر است دادن ویتامین D به عنوان بخشی از مراقبتهای روتین پیش از زایمان به منظور بهبود پیامدهای مربوط به مادر و نوزاد در مورد تمامی مادران صورت پذیرد یا خیر، هنوز آشکار نیست. در حالی که برخی قرائن نشان میدهند دادن مکمل ویتامین D میتواند منجر به کاهش خطر افزایش فشار خون و افزایش قد و اندازه دور سر نوزاد در بدو تولد شود. برای تأیید این اثرات به کارآزماییهای تصادفیسازی شده دقیق بیشتری نیاز است. در حال حاضر، تعداد کارآزماییهای با کیفیت بالا و اندازههای نمونه بزرگ و نتایج گزارش شده برای نتیجهگیری قطعی درباره سودمندی و ایمنی دادن مکمل ویتامین D بسیار محدود است.