استفاده از پروبیوتیک‌ها برای پیشگیری از اسهال Clostridium difficile ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک

اسهال ناشی از Clostridium difficile چیست؟
آنتی‌بیوتیک‌ها در میان بیشترین دارو‌های تجویز‌شده در سراسر جهان قرار دارند. درمان با آنتی‌بیوتیک ممکن است تعادل ارگانیسم‌هایی را که به‌طور معمول در روده ساکن هستند، بر هم زند. این امر می‌تواند منجر به طیفی از علائم شود که قابل‌توجه‌ترین آن‌ها، اسهال است. کلستریدیوم دیفیسیل (C. dificille)، یک ارگانیسم بسیار خطرناک است که می‌تواند در صورت بر هم خوردن تعادل طبیعی روده، در آن کلونیزه شود. بیماری ناشی از کلستریدیوم دیفیسیل از عفونت بدون علامت، اسهال، کولیت و کولیت سودوممبران (pseudo-membranous colitis) تا مگا‌کولون توکسیک (toxic megacolon) و مرگ متفاوت است. هزینه درمانش، گران و بار مالی آن بر سیستم درمانی، قابل‌توجه است.

پروبیوتیک چیست؟
پروبیوتیک‌ها، ارگانیسم‌های زنده (باکتری یا مخمر) هستند. تصور می‌شود که آن‌ها، تعادل میکرو‌ارگانیسم‌های ساکن روده را بهبود می‌بخشند، اختلال‌های احتمالی را برای تعادل میکروبی روده که ناشی از مصرف آنتی‌بیوتیک هستند، بی‌اثر کرده و خطر کلونیزه شدن باکتری‌های پاتوژن را کاهش می‌دهند. پروبیوتیک‌ها را می‌توان در مکمل‌های غذایی یا ماست‌ها پیدا کرد و به‌طور فزاینده به‌صورت کپسول‌های موجود در فروشگاه‌های محصولات غذایی سالم و سوپرمارکت‌ها به فروش می‌رسند. پروبیوتیک‌ها به‌عنوان «غذای کارکردی» (functional food) یا «باکتری‌های خوب»، به‌منظور هم پیشگیری و هم درمان اسهال ناشی از C. dificille (CDAD) پیشنهاد می‌شوند.

پژوهشگران چه چیزی را بررسی کردند؟
پژوهشگران بررسی کردند که آیا پروبیوتیک‌ها، از CDAD در بزرگسالان و کودکانی که درمان با آنتی‌بیوتیک دریافت می‌کنند، پیشگیری می‌کنند یا خیر و آیا پروبیوتیک‌ها هر‌گونه مضرات (عوارض جانبی) دارند یا خیر. پژوهشگران منابع پزشکی را به‌طور گسترده‌ای تا 21 مارس 2017 جست‌وجو کردند.

پژوهشگران چه چیزی یافتند؟
این مطالعه مروری شامل 39 کارآزمایی تصادفی، با مجموع 9955 شرکت‌کننده، است. سی‌ویک مطالعه (8672 شرکت‌کننده)، اثربخشی پروبیوتیک‌ها را برای پیشگیری از CDAD در میان شرکت‌کنندگانی که آنتی‌بیوتیک دریافت می‌کردند، ارزیابی کرده بودند. نتایج ما نشان داد هنگامی که پروبیوتیک‌ها همراه با آنتی‌بیوتیک‌ها مصرف می‌شوند، خطر ابتلا به CDAD به‌طور میانگین تا 60% کاهش می‌یابد. در بین کارآزمایی‌هایی که شرکت‌کنندگان در معرض خطر بالای ابتلا به CDAD را به کار گرفته بودند (> 5%)، منفعت احتمالی پروبیوتیک‌ها با 70% کاهش به‌طور میانگین، چشم‌گیرتر بود. عوارض جانبی در 32 مطالعه (8305 شرکت‌کننده) ارزیابی شده بود و یافته‌هایمان حاکی از آن بود که مصرف پروبیوتیک‌ها، خطر ابتلا به عوارض جانبی را افزایش نمی‌دهند. شایع‌ترین عوارض جانبی گزارش‌شده در این مطالعات شامل کرامپ شکمی، تهوع، تب، مدفوع نرم، نفخ شکم و اختلال چشایی بود. به نظر می‌رسد در بیمارانی که سیستم ایمنی آن‌ها سرکوب نشده یا به‌شدت ناتوان نشده‌اند، استفاده کوتاه‌مدت از پروبیوتیک‌ها، زمانی که با آنتی‌بیوتیک مصرف می‌شود، ایمن و مؤثر است. با وجود نیاز به تحقیقات بیشتر، بیماران بستری به‌ویژه افرادی که در معرض خطر بالای CDAD قرار دارند، باید از منافع و مضرات احتمالی پروبیوتیک‌ها آگاه شوند.