پیشینه
کارسینوم هپاتوسلولار شایعترین نئوپلاسم کبدی، ششمین سرطان شایع دنیا، و سومین علت مرگ بهدنبال سرطان است. بهعلاوه، طی دهه گذشته بروز آن بهطور چشمگیری افزایش یافتهاست. درحالی که برش جراحی و پیوند کبد اصلیترین درمان این سرطان است، فقط حدود 20% از بیماران با کارسینوم هپاتوسلولار اولیه ممکن است از این درمانها سود ببرند. گزینههای درمانی حال حاضر برای کارسینوم هپاتوسلولار غیرقابل جراحی شامل درمانهای تخریبی (ablative) و درمان از راه عروق (transarterial)، به علاوه داروی سورافنیب (sorafenib) است.
اهداف
بررسی منفعتها و ضررهای پرتودرمانی خارجی (external beam radiotherapy) در مدیریت کارسینوم هپاتوسلولار غیرقابل جراحی موضعی.
روش های جستجو
برای این مطالعه مروری، مرکز ثبت کارآزماییهای کنترلشده گروه هپاتوبیلیاری کاکرین، پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL) در کتابخانه کاکرین، MEDLINE (OvidSP)، Embase (OvidSP)، Science Citation Index Expanded (Web of Science) و مرکز ثبت clinicaltrials.gov را جستوجو کردیم. همچنین، فهرست منابع مطالعات اصلی اولیه را بررسی و مقالات را به صورت دستی برای به دست آوردن مقالات مرتبط بیشتر (منابع-متقاطع (cross-references)) تا تاریخ 6 اکتبر 2016 مرور کردیم.
معیارهای انتخاب
مطالعات واجد شرایط به صورت زیر بودند: همه کارآزماییهای بالینی تصادفیشده که پرتودرمانی خارجی را یا به صورت درمان تکی یا به صورت ترکیب با دیگر درمانهای سیستمیک یا موضعی، با دارونما، عدم درمان، یا دیگر درمانهای سیستمیک یا موضعی برای بیماران مبتلا به کارسینوم هپاتوسلولار غیرقابل جراحی مقایسه میکنند.
گردآوری و تحلیل دادهها
از روشهای روششناسی استاندارد مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم. از متا آنالیز مدل اثرات تصادفی (random-effects) و نیز مدل اثر ثابت (fixed-effect) استفاده کردیم؛ اما، در مورد اختلاف بین دو مدل (مثلا یک مدل، اثر مداخلهای مهمی را نشان میدهد، و مدل دیگر هیچ اثر مهمی را نشان نمیدهد)، هر دو نتیجه را گزارش کردیم. در غیر اینصورت، فقط نتایج متا آنالیز مدل اثر ثابت را گزارش کردیم. خطر سوگیری (bias) کارآزماییهای گردآوریشده را با استفاده از خطر از پیش تعیینشده حیطههای سوگیری و خطرات اشتباهات تصادفی را با Trial Sequential Analysis بررسی کردیم. نتایج مطالعه مروری را به همراه کیفیت روششناسی کارآزماییها با استفاده از GRADE نشان دادیم.
نتایج اصلی
9 کارآزمایی بالینی و تصادفی با 879 شرکتکننده مناسب معیارهای انتخابمان بود. همه کارآزماییها خطر سوگیری بالایی داشتند و کیفیت شواهد پائین تا خیلی پائین بود. همه کارآزماییهای گردآوریشده، پرتودرمانی خارجی به علاوه آمبولیزاسیون شیمیایی (chemoembolisation) را با آمبولیزاسیون شیمیایی بهتنهایی در بیماران مبتلا به کارسینوم هپاتوسلولار غیرقابل جراحی مقایسه کردند. همه کارآزماییها در چین انجام شدهاست. سن متوسط بیماران در اکثر کارآزماییهای بررسی شده حدود 52 سال بود، و اکثر شرکتکنندههای کارآزمایی مرد بودند. مدت زمان پیگیری متوسط بین 1 تا 3 سال بود. هیچکدام از کارآزماییها دادههایی را در مورد مرگومیر مرتبط با سرطان، کیفیت زندگی، عوارض جانبی جدی، یا زمان پیشرفت تومور گزارش نکرد. برای مقایسه پرتودرمانی به علاوه آمبولیزاسیون شیمیایی در مقابل آمبولیزاسیون شیمیایی بهتنهایی، نسبت خطر (risk ratio) برای مرگومیر به هر علت در یک سال، 0.51 (95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 0.62؛ P < 0.001؛ 9 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت پائین)، برای نرخ پاسخ کامل 2.14 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.47 تا 3.13؛ P < 0.001؛ 7 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت پائین)، و برای میزان پاسخ کامل (complete response rate) که به صورت پاسخ کامل به علاوه پاسخ نسبی تعریف میشود، 1.58 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.40 تا 1.78؛ P < 0.001؛ 7 کارآزمایی؛ شواهد با کیفیت پائین) بود. همه نتایج به نفع درمان ترکیبی پرتودرمانی خارجی به علاوه آمبولیزاسیون شیمیایی از راه ورید است و این نتیجه ظاهرا با Trial Sequential Analysis پشتیبانی میشود. علاوه بر این، درمان ترکیبی با خطر بیشتر افزایش بیلیروبین تام و آلانین آمینوترانسفراز (alanine aminotransferase) همراه بود. نسبت خطر برای خطر افزایش آلانین آمینوترانسفراز 1.41 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.08 تا 1.84؛ P = 0.01؛ شواهد با کیفیت خیلی پائین) بود، در حالی که نسبت خطر برای افزایش بیلیروبین تام، 2.69 بود (95% فاصله اطمینان (CI): 1.34 تا 5.40؛ P = 0.005؛ شواهد با کیفیت خیلی پائین). برای مقایسه پرتودرمانی در مقابل آمبولیزاسیون شیمیایی، نسبت خطر برای مرگومیر به هر علت برای 1 سال 1.21 بود که با Trial Sequential Analysis انجام شده پشتیبانی نمیشد (95% فاصله اطمینان (CI): 0.97 تا 1.50؛ 3 کارآزمایی؛ I2 = 0%؛ شواهد با کیفیت خیلی پائین).
به علاوه، 7 کارآزمایی بالینی تصادفیشده در حال انجام پیدا کردیم که روشهای مختلف پرتودرمانی خارجی را در درمان بیماران مبتلا به کارسینوم هپاتوسلولار غیرقابل جراحی ارزیابی میکنند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد با کیفیت خیلی پائین و پایئن پیدا کردیم که نشان میدهد ترکیب درمانی آمبولیزاسیون شیمیایی و پرتودرمانی خارجی ممکن است با وجود افزایش سمیت به دلیل افزایش بیشتر بیلیروبین و آلانین ترانسفراز، با کاهش مرگومیر و افزایش میزان پاسخ کامل درمانی همراه باشد. خطر بالای اشتباهات نظاممند (سوگیری) و نیز عدم دقت و ناسازگاری نشان میدهد که این یافتهها باید با احتیاط در نظر گرفتهشوند و اینکه برای بررسی بیشتر نقش پرتودرمانی خارجی برای کارسینوم هپاتوسلولار غیرقابل جراحی به انجام کارآزماییهای با کیفیت بالایی نیاز است.
خلاصه به زبان ساده
پرتودرمانی از راه خارجی برای کارسینوم هپاتوسلولار پیشرفته (سرطان اولیه کبد)
سوال مطالعه مروری
منفعتها و آسیبهای پرتودرمانی از راه خارجی در افراد مبتلا به سرطان کبد پیشرفته در مقایسه با درمانهای موجود دیگر یا عدم درمان.
پیشینه
کارسینوم هپاتوسلولار (سرطان اولیه کبد) شایعترین سرطان کبد و ششمین سرطان شایع در جهان است. در اکثر افراد مبتلا به کارسینوم هپاتوسلولار، بیماری در مراحله پیشرفته تشخیص داه میشود. گزینههای درمانی برای این افراد شامل موارد زیر است: تخریب (ablation) (تخریب تومور)، آمبولیزاسیون (استفاده از مواد برای کاهش جریان خون از راه شریان کبدی به تومور)، پرتودرمانی، یا سورافنیب، که درمان دارویی هدفمند است (درمانی که از یک ماده برای شناسایی و حمله به سلولهای تومور استفاده میشود، درحالی که روی سلولهای عادی تاثیری ندارد).
ویژگیهای مطالعه
برای این مطالعه مروری، منابع علمی را برای کارآزماییهای بالینی تصادفیشده به جهت تحلیل نقش پرتودرمانی از راه خارجی برای سرطان کبدی پیشرفته جستوجو کردیم. 9 کارآزمایی بالینی تصادفیشده شامل مجموعا 879 فرد مبتلا به سرطان پیشرفته کبدی پیدا کردیم. همه کارآزماییهای گردآوریشده در چین انجام شدهبودند. سن متوسط بیماران در اکثر مطالعات حدود 52 سال بود، و اکثر شرکتکنندهها مرد بودند. مدت متوسط پیگیری از 1 تا 3 سال متغیر بود. همه کارآزماییها خطر سوگیری بالایی داشتند، و کیفیت شواهد را پائین تا خیلی پائین در نظر گرفتیم. اکثر کارآزماییهای گردآوریشده ترکیب درمانی آمبولیزاسیون شیمیایی و پرتودرمانی را با آمبولیزاسیون شیمیایی بهتنهایی مقایسه کردند. همچنین، 7 کارآزمایی بالینی تصادفیشده در حال انجام شناسایی کردیم. شواهد تا تاریخ اکتبر 2016 بهروز هستند.
نتایج اصلی
ترکیب درمانی آمبولیزاسیون شیمیایی به علاوه پرتودرمانی در مقایسه با آمبولیزاسیون شیمیایی بهتنهایی، با وجود افزایش خطر عوارض جانبی غیر تهدیدکننده حیات مثل افزایش بیشتر بیلیروبین و آلانین آمینوترانسفراز، ممکن است با نرخ کمتر مرگ و کاهش بیشتر اندازه تومور همراه باشد.
کیفیت شواهد و نتیجهگیریها
ترکیب درمانی آمبولیزاسیون شیمیایی و پرتودرمانی ممکن است با کاهش نرخ مرگ و افزایش پاسخ کلی همراه باشد، اما همچنین میتواند خطر عوارض جانبی را در مقایسه با آمبولیزاسیون شیمیایی بهتنهایی افزایش دهد.
شواهد با کیفیت پائین نشان میدهد که این نتایج باید با احتیاط تفسیر شود و اینکه باید کارآزماییهای تصادفی با کیفیت بالایی برای بررسی بیشتر نقش پرتودرمانی خارجی در درمان کارسینوم هپاتوسلولار غیرقابل جراحی انجام شود.