پیشینه
فعالیت بیماری در بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو (UC) را میتوان با معیارهای کلینیکی، اندوسکوپیک یا بافتشناختی تعیین کرد. فعالیت دائم بیماری با پیامدهای ضعیفی (poor) همراه است. فعالیت بافتشناختی بیماری با عود، کولکتومی و سرطان کولورکتال همراه است. توانایی برای ارزیابی عینی فعالیت میکروسکوپیک بیماری با استفاده از بافتشناسی هم برای طبابت بالینی مهم است هم برای کارآزماییهای بالینی. با این حال ویژگیهای کارکردی شاخصهای بافتشناختی موجود هنوز نامشخص است.
اهداف
یک مرور سیستماتیک برای تعیین و ارزیابی شاخصهای گسترش فعالیت بافتشناختی بیماری و خصوصیات عملیاتی آن در افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو انجام شد.
روش های جستجو
ما پایگاه مرکزی کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL)، PubMed، EMBASE، MEDLINE و ثبت تخصصی گروه مرور بیماریهای التهابی روده در کاکرین را از ابتدا تا 2 دسامبر 2016 برای یافتن مطالعات مناسب جستوجو کردیم. هیچ محدودیت زبانی یا محدویتی برای انتخاب نوع مقالات و اسناد موجود لحاظ نکردیم.
معیارهای انتخاب
هر نوع طراحی مطالعه (کارآزماییهای تصادفی و کنترل شده (RCT)، مطالعات کوهورت، نمونههای موردی) که در آنها شاخصهای بافتشناختی در بیماران مبتلا به UC ارزیابی شده بود، مدنظر قرار گرفت. بیماران مناسب، بزرگسالان مبتلا به کولیت اولسراتیو بودند که بیماری در آنها با استفاده معیارهای کلینیکی، رادیوگرافیک، اندوسکوپیک و بافتشناختی تشخیص داده شده بود.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده (MHM و CEP) مستقل از یکدیگر عناوین و چکیدههای مطالعات را بررسی کردند. این مطالعات از جستوجوهای اولیه متون و منابع مربوط به دست آمده بود. یک فرم استاندار برای ارزیابی واجد شرایط بودن ورود کارآزماییها به این بررسی و برای استخراج دادهها استفاده شد.
دو نویسنده (MHM و CEP) مستقل از یکدیگر دادهها را استخراج و ثبت کردند. این دادهها شامل موارد زیر بود:
- تعداد بیماران ثبتنام شده در کارآزمایی
- تعداد بیماران در هر بازوی درمانی
- خصوصیات بیماران شامل توزیع سنی و جنسی
- نام شاخص بافتشناختی
پیامدها برای هر کارآزمایی ثبت شدند. این پیامدها عبارت بودند از: درجه توافق در میان ارزیابان (inter-rater reliability)، درجه توافقی که یک ارزیاب با انجام آزمونهای مکرر برای یک تست تشخیصی کسب میکند (intra -rater reliability)، سازگاری درونی (internal consistency)، اعتبار محتوا (content validity)، اعتبار معیار (criterion validity)، اعتبار سازهای (construct validity)، پاسخگویی (responsiveness) و امکانپذیری (feasibility).
نتایج اصلی
بهطور کلی در 126 گزارش، 30 شاخص نمرهدهی از طریق فرآیندهای غربالگری مشخص شد. برای 11 مورد از این 30 شاخص، اعتبارسنجی شاخص (index validation) انجام شد. درجه توافق در میان ارزیابان (inter-rater reliability) برای 8 شاخص نمرهدهی بررسی شد. درجه توافقی که یک ارزیاب با انجام آزمونهای مکرر برای یک تست تشخیصی به دست میآورد (intra -rater reliability) برای هر 11 شاخص نمرهدهی ارزیابی شد. برای سه تا از این شاخصها اعتبارسنجی (validation) محتوا انجام شد. برای دو تا از شاخصهای نمرهدهی اعتبار معیار بررسی شد. برای 6 عدد از این شاخصهای نمرهدهی اعتبار محتوا بررسی شد. برای دو تا از شاخصهای نمرهدهی آزمون پاسخگویی انجام شد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شاخصهای بافتشناختی نانسی (Nancy) و روبارتز (Robarts) تحت بیشترین اعتبار سنجی قرار گرفتند، یعنی 4 ویژگی عملیاتی شامل درجه اطمینان، اعتبار محتوا، اعتبار سازهای (hypothesis testing) و اعتبار معیار در این شاخصها آزمایش شد. هیچیک از شاخصهای نمرهدهی بافتشناختی موجود کاملا معتبر و تایید شده (validated) نبودند. برای تعیین هدف نهایی (endpoint) مطلوب در بهبود بافتشناختی در بیماری کولیت اولسرو تحقیقات بیشتری نیاز است. شاخص مطلوب باید کاملا معتبر باشد.
خلاصه به زبان ساده
ابزارهای سنجش بافتشناسی برای ارزیابی بیماری در بیماران کولیت اولسرو
کولیت اولسرو چه بیماریای است؟
کولیت اولسرو بیماری التهابی مزمن روده است که موجب التهاب و زخم در روده بزرگ (کولون) میشود. بیماران مبتلا به کولیت اولسرو اغلب اسهال، مدفوع خونی، کاهش وزن و دردهای شکمی دارند. وقتی این نشانهها وجود دارد بیماری در فاز فعال است و هنگامی که این نشانهها وجود ندارد بیماری در فاز خاموشی (in remission) است.
شاخص نمرهدهی بافتشناختی چیست؟
یک نمونه بافتی (بیوپسی) از کولون بیماران در هنگام کولونوسکوپی گرفته میشود. کولونوسکوپی یک پروسیجر غیرجراحی است که برای دیدن روده بزرگ به کار میرود. وقتی نمونه بافتی گرفته شد، آن را روی یک اسلاید شیشهای قرار میدهند (mounted) و با میکروسکوپ به آن نگاه میکنند. شاخص نمرهدهی بافتشناختی سیستمی است که برای ارزیابی شدت بیماری با استفاده از نمونه بافتی به کار میرود.
پژوهشگران چه چیزی را بررسی کردند؟
مهم این است که شاخص نمرهدهی بافتشناختی معتبر باشد (یعنی این شاخصها به طور صحیح ارزیابی کنند آنچه را که باید بسنجند). محققین شاخصهای نمرهدهی بافتشناختی معبتر را مشخص میکنند.
پژوهشگران چه چیزی را پیدا کردند؟
محققین دریافتند که از 30 شاخص نمرهدهی موجود 11 شاخص معتبر هستند. برای شاخصهای بافتشناختی نانسی و روبارتز بیشترین اعتبارسنجی در مقایسه با 9 شاخص دیگر انجام شد. با این حال، هیچ یک از شاخصهای نمرهدهی موجود کاملا معتبر نبودند. برای تعیین شاخص ایدئال برای سنجش بهبود بافتشناختی در بیماری کولیت اولسرو تحقیقات بیشتری نیاز است. شاخص ایدهآل باید کاملا معتبر باشد.