پیشینه
موکوزیت دهانی یکی از عوارض جانبی کموتراپی، رادیوتراپی سر و گردن، و درمان هدفمند است که بیش از 75 درصد بیماران در معرض خطر بالا را تحت تاثیر قرار میدهد. زخم شدن دهان میتواند منجر به درد شدید و اشکال در خوردن و نوشیدن شود، که نیاز به مسکنهای اوپیوئیدی، بستری شدن در بیمارستان و تغذیه نازوگاستریک یا داخل وریدی پیدا میکند. این عوارض منجر به اختلال یا بدتر شدن درمان سرطان شده که میزان بقای بیمار را کاهش میدهد. همچنین، اگر پاتوژنها وارد زخمهای بیماران دچار نقص سیستم ایمنی شوند، خطر مرگ ناشی از سپسیس بیمار را تهدید میکند. موکوزیتهای دهانی زخمشونده بار مالی زیادی بر سیستمهای مراقبت سلامت وارد میکنند؛ با این حال، سودمندی مداخلات پیشگیرانه اندکی در این زمینه ثابت شده است. کرایوتراپی دهانی مداخلهای کمهزینه و ساده است که بعید است منجر به عوارض جانبی شود. در کارآزماییهای بالینی امیدهایی از این درمان دیده شده و هدف این مطالعه مروری کاکرین بهروزشده، ارزیابی و خلاصه کردن شواهد بینالمللی در این زمینه است.
اهداف
ارزیابی اثرات کرایوتراپی دهانی برای پیشگیری از موکوزیت دهانی در بیماران مبتلا به سرطان که تحت درمان قرار دارند.
روش های جستجو
ما بانکهای اطلاعاتی زیر را جستوجو کردیم: پایگاه کارآزماییهای گروه سلامت دهان کاکرین (تا 17 جون 2015)، پایگاه کارآزماییهای کنترل شده بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL) (کتابخانه کاکرین 2015، شماره 5)، MEDLINE از راه Ovid (1946 تا 17 جون 2015)، EMBASE از راه Ovid (1980 تا 17 جون 2015)، CANCERLIT از راه PubMed (1950 تا 17 جون 2015)، و CINAHL از راه EBSCO (1937 تا 17 جون 2015). ما مرکز ثبت کارآزماییهای بالینی در حال انجام مؤسسات ملی سلامت ایالات متحده، و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت را برای کارآزماییهای در حال انجام جستوجو کردیم. هیچ محدودیتی از نظر زبان مقاله یا تاریخ انتشار در زمان جستوجوی بانکهای اطلاعاتی اعمال نشد.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفی شده و کنترل شده (RCT) با طراحی موازی را برای ارزیابی اثرات کرایوتراپی دهانی در بیماران مبتلا به سرطان که تحت درمان قرار دارند، وارد کردیم. ما پیامدها را از یک مجموعه پیامد هستهای منتشر شده که در وبسایت COMET ثبت شده، به دست آوردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده این مطالعه مروری بهطور مستقل از هم، نتایج جستوجوهای الکترونیکی را غربال کردند، دادهها را استخراج و خطر سوگیری (bias) را ارزیابی کردند. ما با نویسندگان مطالعهها برای اطلاعاتی که امکانپذیر بودند، تماس گرفتیم. برای پیامدهای دوتایی، ما خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) را گزارش کردیم. برای پیامدهای پیوسته، تفاوتهای میانگین (MD) و 95% فاصله اطمینان (CI) را گزارش کردیم. ما مطالعات مشابه را در متاآنالیزهای اثرات تصادفی تجمیع کردیم. عوارض جانبی را در فرمت روایتگونه گزارش کردیم.
نتایج اصلی
ما 14 RCT را وارد کردیم که 1280 شرکت کننده داشتند. اکثریت قریب به اتفاق شرکت کنندگان رادیوتراپی سر و گردن دریافت نکرده بودند، بنابراین، این مطالعه مروری بهطور اولیه به ارزیابی پیشگیری از موکوزیت دهانی ناشی از شیمیدرمانی پرداختهاست. همه مطالعات در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند. نتایج آمده در زیر برای مقایسههای اصلی زیر گزارش شدند: کرایوتراپی دهانی در مقابل کنترل (مراقبت استاندارد یا عدم درمان).
بزرگسالان تحت درمان با کموتراپی مبتنی بر فلورواوراسیل 5FU برای تومورهای توپر (Solids)
کرایوتراپی دهانی احتمال رخداد موکوزیت دهانی را با هر شدتی کاهش میدهد (RR: 0.61؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.52 تا 0.72؛ 5 مطالعه، 444 مورد آنالیز شده؛ کیفیت شواهد متوسط). در یک جمعیت که از هر 1000 نفر، 728 نفر مبتلا به موکوزیت دهانی شدند، کرایوتراپی دهانی این میزان را به 444 بیمار رساند (95% فاصله اطمینان (CI): 379 تا 524). تعداد افراد مورد نیاز برای درمان برای رسیدن به سودمندی یک نفر بیشتر (NNTB)، بهطور مثال برای پیشگیری آنها از ابتلا به موکوزیت دهانی، 4 نفر (95% فاصله اطمینان (CI): 3 تا 5) گزارش شد.
این نتایج برای موکوزیت دهانی متوسط تا شدید مشابه هم بودند (RR: 0.52؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 0.65؛ 5 مطالعه؛ 444 مورد آنالیز شده، شواهد با کیفیت متوسط). NNTB: 4 (95% فاصله اطمینان (CI): 4 تا 6).
موکوزیت دهانی شدید نیز احتمالا کاهش مییابد (RR: 0.40؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.27 تا 0.61؛ 5 مطالعه؛ 444 مورد آنالیز شده؛ شواهد با کیفیت متوسط). زمانی که از 1000 نفر جمعیت، 300 مورد به موکوزیت دهانی شدید مبتلا شدند، کرایوتراپی دهانی توانست این عدد را به 120 برساند (95% فاصله اطمینان (CI): 81 تا 183)، NNTB: 6 (95% فاصله اطمینان (CI): 5 تا 9).
بزرگسالان دریافت کننده دوزهای بالای کموتراپی با پایه ملفالان melphalan پیش از پیوند سلولهای بنیادی خونساز (HSCT)
کرایوتراپی دهانی ممکن است موکوزیت دهانی را با هر شدتی کاهش دهد (RR: 0.59؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.35 تا 1.01؛ 5 مطالعه؛ 270 مورد آنالیز شده؛ کیفیت شواهد پائین). جایی که 824 فرد در هز 1000 نفر مبتلا به موکوزیت دهانی شدند، کرایوتراپی دهانی توانست این میزان را به 486 مورد برساند ( 95% فاصله اطمینان (CI): کاهش یافته به 289 تا افزایش یافته به 833). NNTB: 3، هرچند این عدم اطمینان که در مورد اثر آن وجود دارد، بدان معنا است که 95% CI آن از NNTB معادل 2 به NNTH (تعداد افراد مورد نیاز برای درمان به منظور آسیب رسیدن به یک فرد بیشتر، مثلا برای یک فرد بیشتر که مبتلا به موکوزیت دهانی شود) معادل 11 رسید.
این نتایج برای موکوزیت دهانی متوسط تا شدید مشابه بودند (RR: 0.43؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.17 تا 1.09؛ 5 مطالعه؛ 270 مورد آنالیز شده؛ کیفیت با شواهد پائین). NNTB: 3، (95% فاصله اطمینان (CI): از 2 NNTB تا 17 NNTH).
موکوزیت دهانی شدید نیز احتمالا کاهش مییابد (RR: 0.38؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.20 تا 0.72؛ 5 مطالعه؛ 270 مورد آنالیزشده؛ کیفیت شواهد متوسط). جایی که از هر هزار نفر، 427 مورد موکوزیت دهانی شدید رخ داد، کرایوتراپی دهانی توانست آن را به 162 ( 95% فاصله اطمینان (CI): 85 تا 308)، NNTB: 4، ( 95% فاصله اطمینان (CI): 3 تا 9).
کرایوتراپی دهانی نشان داد که ایمن بوده و عوارض جانبی خفیفی، مانند سردرد، لرز، بیحسی / اختلال طعم و مزه و دندان درد، با میزان بسیار پائین برای بیماران ایجاد میکند. این مساله همسو با میزان بالای انطباقی است که از سوی شرکت کنندگان در این مطالعات دیده شده است.
هیچ شواهدی در مورد پیامدهای ثانویه یا بیمارانی که تحت دیگر کموتراپیها، رادیوتراپی، درمان هدفمند قرار گرفتند، یا در مورد مقایسهها میان کرایوتراپی دهانی با دیگر مداخلات یا دیگر رژیمهای متفاوت کرایوتراپی دهانی در این مطالعه مروری بهدست نیامد، یا شواهد محدودی بهدست آمد. بنابراین، هیچ نتیجهگیری قویتری بیشتری قابل دستیابی نیست. از سوی دیگر، شواهدی در مورد اثرات کرایوتراپی دهانی در کودکانی که تحت درمان سرطان قرار میگیرند، وجود نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
ما مطمئن هستیم که کرایوتراپی دهانی منجر به کاهش قابل توجهی در وقوع موکوزیت دهانی با هر شدتی در بزرگسالان مبتلا به تومورهای توپر و تحت درمان با 5FU میشود. ما اطمینان کمتری داریم که کرایوتراپی دهانی بتواند موکوزیت دهانی را در بزرگسالان دریافت کننده دوزهای بالای ملفالان پیش از HSCT کاهش دهد. شواهد پیشنهاد میکنند که موکوزیت دهانی در این بزرگسالان کاهش مییابد، اما در مورد اندازه این کاهش کمتر اطمینان داریم، زیرا میتواند بزرگ یا کوچک باشد. به هرحال، ما اطمینان داریم که کاهش قابل قبولی در شدت موکوزیت دهانی در این بزرگسالان رخ میدهد.
این مطالعه مروری کاکرین دربرگیرنده اطلاعات بسیار جدید و در حال حاضر منتشرنشدهای است و بیانیههای بینالمللی گایدلاینها را برای بزرگسالانی که تحت درمانهای سرطان هستند، قویتر میکند.
خلاصه به زبان ساده
آیا سرد نگاهداشتن دهان در طول درمان سرطان میتواند به پیشگیری از درد و زخمهای دهانی در کودکان و بزرگسالان کمک کند؟
سوال مطالعه مروری:
این مطالعه مروری بهمنظور ارزیابی این فرضیه انجام شد که آیا سرد نگاه داشتن دهان در طول درمان سرطان، با استفاده از یخ، یخ ـ آب سرد، بستنی یا ذرات یخ / پاپسیکلها، میتواند از درد و زخمهای دهانی در کودکان و بزرگسالان پیشگیری کند.
پیشینه
افراد تحت درمان برای سرطان در معرض خطر بالای ابتلا به زخم دهانی به عنوان یک عارضه جانبی قرار دارند. این عارضه جانبی موکوزیت دهانی نامیده میشود و بیش از 75 درصد بیماران پرخطر (افرادی که در ناحیه سر و گردن رادیوتراپی دریافت کرده یا کموتراپی با دوز بالا میگیرند) را درگیر میکند. دردی که در اثر این وضعیت ایجاد میشود، میتواند شدید باشد و توانایی فرد را برای خوردن و نوشیدن متوقف کند. بدین معنا که، آنها نیاز به مسکنهای قوی دارند، باید در بیمارستان بستری شوند و از طریق لوله غذا وارد معده آنها شود یا حتی از راه وریدی تغذیه شوند. این وضعیت منجر به اختلال در درمان سرطان میشود، بدان معنا که بیماران نمیتوانند بهترین درمان ممکن را دریافت کنند. این نتایج شانس بقای بیمار را کاهش داده و هزینههای سیستم مراقبت سلامت را افزایش میدهند. بیماران سرطانی، به دلیل ماهیت بیماری، خود با ضعف سیستم ایمنی مواجه هستند، بدان معنا که بدن آنها توانایی کمتری برای مبارزه با عفونتها دارد. اگر باکتری از راه زخم (زخم باز) وارد بدن شود، ایجاد مشکل میکند. این مساله منجر به سپسیس (یک واکنش التهابی خطرناک بدن به عفونت) میشود که نیاز به آنتیبیوتیکدرمانی و بستری شدن در بیمارستان پیدا کرده و میتواند باعث مرگ در بیماران شود.
کرایوتراپی دهانی، در واقع، سردکردن دهان است با استفاده از یخ، یخ ـ آب سرد یا تکههای یخ / پاپسیکلها. تصور میشود این نوع درمان به پیشگیری از وقوع موکوزیت دهانی در بیماران دریافت کننده انواع خاصی از کموتراپی کمک میکند، زیرا سرما باعث میشود عروق خونی در دهان باریکتر شود، در نتیجه، مقدار خون حاوی داروهای کموتراپی که به دهان میرسد کاهش یافته و کمتر موجب موکوزیت دهانی میشوند. کرایوتراپی دهانی درمانی ارزانقیمت و طبیعی بدون عوارض جانبی جدی است.
ویژگیهای مطالعه
نویسندگان از گروه سلامت دهان در کاکرین، این مطالعه مروری را با استفاده از مطالعات موجود انجام داده و شواهد تا 17 جون 2015 بهروز هستند. مطالعه مذکور دربرگیرنده 14 مطالعه منتشر شده در فاصله 1991 و 2015 است که 1361 شرکت کننده (1280 نفر از آنها وارد آنالیز شدند) را به دو گروه کرایوتراپی دهانی در مقابل درمان استاندارد (اغلب دهانشویههای سالین) یا هیچ درمانی یا درمانهای مختلف یا روشهای مختلف کرایوتراپی تصادفیسازی کرده و تعداد افراد مبتلا به موکوزیت دهانی را با شدتهای مختلف مقایسه کردند. تقریبا همه شواهد در مورد بزرگسالان دریافت کننده کرایوتراپی دهانی درمقابل درمان استاندارد یا هیچ درمانی بود. این شواهد در دو گروه اصلی جای گرفتند: 1) بزرگسالان دریافت کننده درمان با پایه فلوئوروراسیل (5FU) برای سرطانهای توپر؛ یا 2) بزرگسالان دریافت کننده دوزهای بالای درمان سرطان با پایه ملفالان پیش از پیوند سلولهای بنیادی خونساز (HSCT). درمان HSCT به بدن کمک میکند تا همه انواع سلولهای خونی را، که طی درمان سرطان تخریب میشوند، تولید کند.
نتایج اصلی
شواهدی وجود دارند که نشان میدهند کرایوتراپی دهانی با هر شدتی، منجر به کاهش بزرگ در تعداد بزرگسالانی میشود که پس از دریافت درمان با پایه 5FU برای سرطانهای توپر، مبتلا به موکوزیت دهانی میشوند. شواهدی با اطمینان کمتر وجود دارد که پیشنهاد میکنند کرایوتراپی دهانی ممکن است تعداد بزرگسالان مبتلا به موکوزیت دهانی را پس از دریافت دوزهای بالای درمان سرطان با پایه ملفالان، پیش از HSCT، کاهش دهد. این شواهد پیشنهاد میکنند که کرایوتراپی دهانی موکوزیت دهانی را در این بزرگسالان بیمار کاهش میدهد، اما اندازه کاهش کمتر مورد اطمینان است. به هرحال، شواهدی با اطمینان بیشتر نشان میدهند که کاهش زیادی در شدت موکوزیت دهانی در این بزرگسالان دیده خواهد شد.
کرایوتراپی دهانی در هیچ یک از شرکت کنندگان این مطالعات عارضه جانبی جدی ایجاد نکرد و اغلب بیماران به نظر میرسید که میتوانند آن رابه خوبی تحمل کرده و به پایان برسانند.
کیفیت شواهد
شواهد ارائه شده در زمینه پیامد اصلی که همان ابتلای افراد به موکوزیت دهانی با هر شدتی است، در حد متوسط (زیرا ماهیت درمان کرایوتراپی دهانی امکان کورسازی افراد را، که ویژگی منحصربهفرد این مطالعات است، امکانپذیر نمیسازد) تا کم (زیرا علاوه بر مشکلات بالا، نتایج مطالعات شخصی آنقدر متفاوت بودند که هنگام ترکیب شدن، نتوانستند نتیجه دقیقی ارائه دهند) بودند.