پیشینه
تزریق پلاکت برای پیشگیری و درمان خونریزی در بیماران مبتلا به ترومبوسایتوپنی به همراه نارسایی مغز استخوان، در بالین بهوفور استفاده میشود. گرچه پیشرفتهای چشمگیری در درمان تزریق پلاکت در 40 سال گذشته صورت گرفته، در برخی از زمینهها، به خصوص در مورد استفاده از تزریقهای پروفیلاکتیک پلاکت برای پیشگیری از خونریزی ترومبوسایتوپنی، همچنان جای بحث وجود دارد.
اهداف
تعیین این که آیا استراتژی تزریق پلاکت صرفا برای درمان (تزریق پلاکت وقتی که بیمار خونریزی میکند) به اندازه استراتژی تزریق پلاکت به صورت پروفیلاکتیک ( تزریق پلاکت برای پیشگیری از خونریزی، وقتی که میزان پلاکت از حد معینی، پایینتر باشد) در بیماران مبتلا به اختلالات خونی که متحمل شیمیدرمانی یا پیوند مغز استخوان میشوند، موثر و ایمن است یا خیر.
روش های جستجو
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای (RCT) را در پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library)) (شماره 6، 23 جولای 2015)، MEDLINE (از 1946)، EMBASE (از 1974)، CINAHL (از 1937)، کتابخانه شواهد تزریق خون (Transfusion Evidence Library) (از 1950) و پایگاههای اطلاعاتی کارآزماییهای در حال انجام را تا 23 جولای 2015 جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
RCTها، شامل تزریق پلاکت هستند که این پلاکتها یا از واحدهای تکی خون کامل یا با روش آفرزیس به دست آمده بودند و برای درمان یا پروفیلاکتیک به بیماران مبتلا به اختلالات بدخیم خونی که متحمل شیمیدرمانی میلوساپرسیو یا HSCT میشدند، داده شد.
گردآوری و تحلیل دادهها
از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار مرکز همکاری کاکرین استفاده کردهایم.
نتایج اصلی
7 مورد RTC را که تزریق درمانی پلاکت را با تزریق پروفیلاکسی پلاکت در بیماران خونی تحت شیمیدرمانی یا HSCT، مقایسه کرده بودند، شناسایی کردیم. به جز یک کارآزمایی که همچنان در حال انجام است، 6 کارآزمایی با 1195 شرکتکننده باقی میماند. این کارآزماییها بین سالهای 1978 تا 2013 انجام شده و اعضای آنها از جمعیتهای بیماری که به راحتی قابل مقایسه بودند، انتخاب شدند. 5 مورد از این مطالعات را که دارای اطلاعات مجزایی برای هر شاخه بود، توانستیم بررسی کنیم، و تجزیه و تحلیل کمیتی را برای یک مطالعه که تعداد اعضا را در هر شاخه درمانی مشخص نکرده بود، انجام دادیم.
به طور کلی، کیفیت شواهد به ازای نتایج، براساس رویکرد GRADE پایین تا متوسط بود. هیچ یک از مطالعات در خطر پایین سوگیری در هر زمینهای قرار نداشت، و تمامی مطالعات شناخته شده، تهدید اعتباری نداشتند. تنها یک مطالعه به نظر میآمد که سوگیری پایینی در تمامی زمینهها داشت.
دو RCT (با 801 شرکتکننده)، حداقل یک اپیزود خونریزی در 30 روز نخست شروع مطالعه گزارش دادند. به دلیل ناهمگونی آماری زیاد بین مطالعات، نتوانسیتم متاآنالیز (meta-analysis) انجام دهیم. این ناهمگونی آماری میتواند مربوط به روشهای متفاوت استفاده شده در مطالعات برای بررسی و سطحبندی خونریزی باشد. همچنین فهرستهای درمانی و تشخیصی بیماران، بر خطر خونریزی نیز اثر داشت. این مطالعات به طور انحصاری یک اثر مشابهای را نشان دادند، یعنی اینکه استراتژی تزریق پلاکت صرفا برای درمان در مقابل استراتژی تزریق پلاکت به صورت پروفیلاکتیک، با خطر افزایشیافته خونریزی چشمگیری همراه است. تعداد روزهای خونریزی زیاد به ازای هر فرد، در گروه درمانی نسبت به گروه پروفیلاکتیک بیشتر بود (میانگین تفاوت(MD): 0.50؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.10 تا 0.90؛ یک RCT؛ 600 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط). شواهد کافی برای تعیین اینکه آیا تفاوتی در تعداد افراد مبتلا به خونریزی شدید بین استراتژی درمانی و استراتژی پروفیلاکتیک است، وجود ندارد. (خطر نسبی (RR): 4.91؛ 95% فاصله اطمینان (Cl): 0.86 تا 28.12؛ دو RCT؛ 801 شرکتکننده؛ شواهد کیفیت پایین). دو RCT (با 801 شرکتکننده) زمان اولین اپیزود خونریزی را گزارش دادند. به دلیل اینکه ناهمگونی قابلتوجهای بین مطالعات وجود داشت، توانایی انجام متاآنالیز مقدور نبود. دو مطالعه نشان داد که زمان اولین اپیزود خونریزی در گروه درمانی در مقایسه با گروه پروفیلاکتیک کوتاهتر بود.
شواهد کافی برای تعیین اینکه آیا تفاوتی بین مرگ و میر در 30 روز نخست شروع مطالعه با استفاده از استراتژی درمانی در مقایسه با استراتژی پروفیلاکسی است، وجود ندارد (دو RCT؛ 629 شرکتکننده). مرگ و میر به ندرت بود، و بنابراین مطالعات بیشتری برای تعیین اثر استراتژی های متفاوت مورد نیاز است. کاهش چشم گیری در تعداد تزریق پلاکت به ازای هر عضو در مورد تزریق پلاکت درمانی وجود داشت (دو RCT؛ 991 شرکتکننده، کاهش متوسط استاندارد 0.50 تزریق پلاکت به ازای هر فرد؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.37 تا 0.63؛ شواهد با کیفیت متوسط). هیچ یک از مطالعات کیفیت زندگی را گزارش ندادند. هیچ شواهدی مبنی بر اینکه تفاوتی بین فراوانی عوارض جانبی، مثل واکنشهای تزریق، بین استراتژی درمانی و پروفیلاکتیک دیده میشود، وجود نداشت، گرچه فاصلههای اطمینان عریض بودند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد با کیفیت پایین تا متوسطی مبنی بر اینکه استراتژی درمانی در مقایسه با استراتژی پروفیلاکتیک با خطر افزایش یافتهای همراه است، وجود داشت. شواهد کمی برای تعیین اینکه آیا تفاوتی در نرخ مرگ ومیر دیده میشود، وجود داشت و هیچ شواهدی از تفاوت در عوارض جانبی بین دو گروه مشاهده نشد. استراتژی صرفا درمانی، با کاهش آشکاری در تعداد اجزای پلاکت تزریق شده همراه بود.
خلاصه به زبان ساده
تزریق پلاکت برای درمان خونریزی در مقایسه با تزریق پلاکت برای پیشگیری از خونریزی در افراد مبتلا به سرطان خون که تحت درمان هستند
سوال مطالعه مروری
شواهدی را بررسی کردیم که ببینیم آیا تزریق پلاکت به افرادی که پلاکت پایینی دارند و خونریزی میکنند (تزریق درمانی)، نسبت به تزریق پلاکت برای پیشگیری از خونریزی (تزریق پروفیلاکتیک) موثرتر و ایمنتر است یا خیر. جمعیت هدف افراد مبتلا به سرطان خون بودند که شیمیدرمانیهای میلوساپرسیو (به دلیل کاهش تولید سلولهای خونی) دریافت میکردند یا متحمل پیوند مغز استخوان شده بودند.
پیشینه
بیماران مبتلا به سرطانهای خون ممکن است به دلیل سرطان پلاکت پایینی داشته باشند. سرطانهای خون را میتوان با شیمیدرمانی و پیوند مغز استخوان درمان کرد که میتواند باعث افت پلاکت شود. تزریق پلاکت وقتی انجام میشود که میزان پلاکت از یک حد مشخصی کمتر میشود (برای مثال L/ 109 × 10 در لیتر) یا اینکه برای درمان خونریزی (مثل خونریزی از بینی یا کبودیهای زیاد) استفاده میشود. برای استفاده معمول از تزریق پلاکت برای پیشگیری از خونریزی در این بیماران در گذشته هیچ شواهد مناسبی گردآوری نشده است.
ویژگیهای مطالعه
این شواهد تا تاریخ جولای 2015 بهروز است. در این بهروزرسانی، 7 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شدهای را شناسایی کردیم که تزریق پلاکت را صرفا برای درمان خونریزی با تزریق پلاکت برای پیشگیری و درمان مقاسیه کردند. یک کارآزمایی در حال عضوگیری است و کامل نشده است. در اینجا 6 RCT را با 1195 شرکتکننده مرور میکنیم. این کارآزماییها از بین سالهای 1978 و 2013 انجام شده است. 5 کارآزمایی شامل بزرگسالانی میشد که برای درمان سرطان تحت شیمیدرمانی یا پیوند سلول بنیادی قرار میگرفتند و یک کارآزمایی کودکان تحت شیمیدرمانی را برای لوکمی دربر میگرفت.
چهار مطالعه از 6 مطالعه منابع سرمایهگذاری خود را گزارش دادند، این منابع سازمانهای خیریه و دولتی بودند.
نتایج اصلی
تزریق پلاکت برای پیشگیری از خونریزی در بیماران با پلاکت پایین به دلیل سرطان خون یا درمان آنها میتواند خونریزی را نسبت به دادن پلاکت برای درمان کاهش دهد.
افزایش عوارض جابنی در هر دو حالت ممکن است دیده نشود، اما شواهد کافی در این مورد وجود ندارد.
دادن پلاکت فقط وقتی که خونریزی رخ میدهد احتمالا دفعات دادن پلاکت را کاهش میدهد.
هیچ یک از این 6 مطالعه نتایج مربوط به کیفیت زندگی را گزارش ندادند.
کیفیت شواهد
شواهد اکثر یافتهها کیفیت پایین و متوسطی داشتند، زیرا هم پزشکان و بیماران میدانستند که در چه گروهی قرار دارند. نتایج گزارش شده از این مطالعات به دلیل اینکه خونریزی و گزارش آن به صورتهای مختلفی ارزیابی شد، برای مقایسه سخت بود و برخی از نتایج دقیق نبودند، زیرا پیامد اغلب اتفاق نمی افتاد (از قبیل مرگ).