فیبراتها دستهای از داروهایی هستند که به طور کلی تریگلیسرید بالا را پائین میآورند، کلسترول لیپوپروتئین با تراکم بالا (HDL) را افزایش میدهند و باعث کاهش بخش متراکم کوچک کلسترول لیپوپروتئین با تراکم پائین (LDL) میشوند. تاثیر این داروها برای پیشگیری ثانویه رخدادهای جدی عروقی نامشخص است، و تا امروز هیچ مطالعه مروری نظاممندی که برای پیشگیری ثانویه باشد، انجام نشده است.
بررسی تاثیر و سلامت فیبراتها برای پیشگیری از رخدادهای جدی عروقی در افراد مبتلا به بیماری قلبیعروقی (CVD) قبلی، شامل بیماری کرونری قلبی و سکته مغزی.
برای این مطالعه مروری، پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ (Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ شماره 9؛ 2014) در کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)؛ MEDLINE؛ (OVID؛ از 1946 تا هفته اول اکتبر 2014)؛ EMBASE؛ (OVID؛ از 1980 تا هفته 41ام 2014)؛ پایگاه اطلاعاتی طب بیولوژیکی چین (CBM؛ China Biological Medicine Database)؛ (از 1978 تا 2014)؛ زیرساختهای دانش ملی چین (CNKI؛ Chinese National Knowledge Infrastructure)؛ (از 1979 تا 2014)، پایگاه اطلاعاتی و تکنولوژی مجلات علمی چین (VIP ؛Chinese Science and Technique Journals Database)؛ (از 1989 تا 2014) را جستوجو کردیم. همچنین منابع دیگر مثل مرکز ثبت کارآزماییهای در حال انجام و پایگاههای اطلاعاتی مجموعه مقالات کنفرانسها را برای شناسایی مطالعات در حال انجام و منتشرشده و منتشرنشده جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (RCT ؛Randomised Controlled Trials) را که در آنها یک فیبرات (برای مثال جمیفیبروزیل (gemifibrozil)، فنوفیبرات (fenofibrate)) با دارونما یا عدم درمان مقایسهشده بود، گردآوری کردیم. RCTهایی را که فقط نتایج آزمایشگاهی داشتند کنار گذاشتیم. همچنین، کارآزماییهایی را که دو فیبرات مختلف را بدون کنترل عدم درمان یا دارونما مقایسهکرده بودند، حذف کردیم.
دو نویسنده مطالعه مروری مستقلا کارآزماییها را انتخاب، خطر سوگیری (Bias) را بررسی، و اطلاعات را استخراج کردند. برای اطلاعات از دسترفته با نویسندگان تماس گرفتیم.
13 کارآزمایی را با مجموع 16112 شرکتکننده گردآوری کردیم. در 11 کارآزمایی، شرکتکنندهها تاریخچهای از بیماری کرونر قلبی، در 2 کارآزمایی شرکتکنندهها تاریخچهای از سکته مغزی و در یک کارآزمایی شرکتکنندهها ترکیبی از بیماران با CVD داشتند. متاآنالیز (meta-analysis) (شامل همه کارآزماییهای فیبرات) شواهدی برای اثر حفاظتی فیبراتها به طور اولیه در مقایسه با دارونما برای نتیجه اولیه ترکیبی سکته مغزی غیرکشنده، سکته قلبی (MI) غیرکشنده، و مرگ عروقی نشان داد (خطر نسبی (RR)؛ 0.88؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.83 تا 0.94؛ تعداد شرکتکنندهها = 16064 نفر؛ تعداد مطالعه = 12؛ I2 = 45%؛ اثر ثابت). فیبراتها به طور متوسطی برای پیشگیری از رخداد MI موثر بودند (RR 0.86؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.80 تا 0.93؛ تعداد شرکتکنندهها = 13942 نفر؛ تعداد مطالعات = 10؛ I2 = 24%؛ اثر ثابت). فیبراتها هیچ اثری بر مرگومیر با تمام-علت (RR 0.98؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.91 تا 1.06؛ تعداد شرکتکنندهها = 13653 نفر؛ تعداد مطالعات = 10؛ I2 = 23%)، بر مرگ به دلایل عروقی (RR 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.86 تا 1.05؛ تعداد شرکتکنندهها = 13653 نفر؛ تعداد مطالعات = 10؛ I2 = 11%؛ اثر ثابت) و بر رخداد سکته مغزی (RR 1.03؛ 95% فاصله اطمینان (CI)؛ 0.91 تا 1.16؛ تعداد شرکتکنندهها = 11719 نفر؛ تعداد مطالعات = 6؛ I2 = 11%؛ اثر ثابت) نداشتند. با کنارگذاشتن کارآزماییهای کلوفیبرات (clofibrate)، به دلیل اینکه در سال 2012 تولید کلوفیبرات به علت نگرانیهایی در مورد سلامت متوقف شد، دسته باقیمانده از فیبراتها دیگر اثری بر پیشگیری از نتیجه اولیه ترکیبی نداشتند (RR 0.90؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.79 تا 1.03؛ تعداد شرکتکنندهها = 10320 نفر؛ تعداد مطالعات = 7؛ I2 = 50%؛ اثرات تصادفی). اما، بدون اطلاعات کلوفیبرات، فیبراتها برای پیشگیری از MI همچنان موثر بودند (RR 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.76 تا 0.94؛ تعداد شرکتکنندهها = 8304 نفر؛ تعداد مطالعات = 6؛ I2 = 47%؛ اثر ثابت). هیچ افزایشی در عوارض جانبی با فیبراتها در مقایسه با کنترل وجود نداشت. تجزیه و تحلیلهای زیرگروهی، نشان داد که منفعت فیبراتها بر نتیجه اولیه ترکیبی صرف نظر از سن، جنس، و دیابت میلیتوس ثابت است.
شواهد متوسطی نشان داد که دسته فیبرات میتواند در پیشگیری ثانویه از نتیجه اولیه ترکیبی سکته مغزی غیرکشنده، MI غیرکشنده و مرگ عروقی، موثر باشد. اما، این اثر منفعتی بر اساس دربرگرفتن اطلاعات کلوفیبرات است؛ کلوفیبرات دارویی است که از سال 2002 به دلیل عوارض جانبی زیاد و غیرقابل قبول، دیگر تولید نمیشود. به کارآزماییهای بیشتری برای استفاده از فیبراتها در جمعیتهای مبتلا به سکته مغزی و نیز خلاف درمان زمینهای با استاتینها (درمان استاندارد) نیاز است.