پیشینه: مطالعات نشان میدهند که توانبخشی چند‐رشتهای (multi‐disciplinary; MD) برای بیماران مبتلا به آسیب مغزی ناشی از سکته مغزی مفید است. برخی از برنامههای MD برای بزرگسالان در سن کار که مبتلا به آسیب مغزی ناشی از تروما یا علل دیگر هستند، طراحی شدهاند. این بیماران از بسیاری از بیماران مبتلا به سکته مغزی جوانتر هستند و ممکن است اهداف درمانی متفاوتی مانند بازگشت به کار یا سرپرستی خانواده داشته باشند. افراد مبتلا به آسیب مغزی میتوانند انواع متفاوتی از مشکلات را، از جمله مشکلات عملکرد جسمی، ارتباطات، فرآیندهای فکری، رفتاری یا احساسی داشته باشند. جدیت مشکلات میتواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. توانبخشی MD به جای تمرکز بر یک جنبه از مشکل مثلا عملکرد فیزیکی (حرکتی) یک یا چند جنبه از موضوع را مورد توجه قرار میدهد.
سوال مطالعه مروری: نویسندگان این مرور کاکرین به دنبال مطالعات توانبخشی MD در بزرگسالان 16 تا 65 ساله، مبتلا به آسیب مغزی اکتسابی (acquired brain injury; ABI) به هر علتی بودند.
ویژگیهای مطالعه: مطالعات واجد شرایط برای گنجاندن در این مرور، کارآزماییهای کنترل شدهای بودند که در آنها یک گروه از افراد که درمان دریافت کرده بودند (مانند توانبخشی MD)، با گروهی مشابه که درمان متفاوتی دریافت کرده بودند مقایسه میشدند. ما 19 مطالعه مرتبط یافتیم که در مجموع شامل 3480 نفر بودند.
تاریخ جستوجو: ما منابع علمی پزشکی سراسر جهان را تا 14 سپتامبر 2015 جستوجو کردیم.
روشهای انجام مرور: از سیستم Van Tulder برای درجهبندی قدرت شواهد استفاده کردیم، چون نسبت به سیستم استاندارد درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) در معیارهایی که در زمینه توانبخشی مهم هستند، بین کارآزماییهای با کیفیت متفاوت، بهتر تمایز ایجاد میکند.
نتایج کلیدی: برای آسیب مغزی خفیف، اطلاعرسانی و مشاوره معمولا مناسبتر از توانبخشی فشرده بود. به طور کلی، مطالعات نشان میدهد که بیماران مبتلا به آسیب مغزی متوسط تا شدید که توانبخشی فشردهتر دریافت میکنند زودتر علائم بهبودی را نشان میدهند، و دریافت سریعتر خدمات توانبخشی بهتر از درمان تاخیری آن است. شواهد محکم از ارائه توانبخشی شناختی در یک محیط درمانی حمایت میکنند، این محیط درمانی، محیطی است که در آن بیماران عمدتا در کنار گروهی از همسالان که با چالشهای مشابهی روبهرو هستند، تحت توانبخشی گروهی قرار میگیرند. منابع علمی مبتنی بر کارآزمایی، شواهد کمی درباره جنبههای دیگر توانبخشی MD فراهم کرده است، بنابراین نویسندگان این مرور توصیه میکنند که پژوهش بیشتری باید انجام شود. توانبخشی در آسیب مغزی فرایندی منحصربهفرد و طولانی‐مدت است که مطالعات پژوهشی، لزوما نتیجهگیریهای کلی را در آن تسهیل نمیکنند.
کیفیت شواهد: به طور کلی کیفیت مطالعات وارد شده در این مرور خوب بود؛ 12 مورد از 19 مطالعه بر اساس سیستم درجهبندی van Tulder با کیفیت بالا ارزیابی شدند. مطالعات دیگر به علت اصول طراحیشان در معرض خطر سوگیری بودند، برای مثال، در یک مطالعه، درمان بستگی به وجود یک تخت در واحد توانبخشی داشت. در دسترس بودن تخت یک روش تصادفی برای اختصاص درمان به بیماران است و این باعث می شود نتایج مطالعه مستعد سوگیری باشد.