سوال مطالعه مروری
شواهدی را در رابطه با اینکه تجویز آنتیفیبرینولیتیکها (ترانکسامیک اسید یا اپسیلون آمینوکاپروئیک اسید) برای افراد دارای سطح پلاکت پائین از خونریزی پیشگیری میکند یا خیر و اینکه با عوارض جانبی همراه هستند یا خیر، ارزیابی کردیم. جمعیت هدف، بیماران مبتلا به اختلالات خونی بودند که سطح پلاکت پائینی داشته و اغلب با ترانسفیوژن پلاکت درمان شدند. به دلیل اینکه بیماران مبتلا به ترومبوسیتوپنی ایمنی معمولا با ترانسفیوژن پلاکت درمان نمیشوند، آنها را وارد مطالعه مروری نکردیم.
پیشینه
بیماران مبتلا به سرطانهای خونی و دیگر اختلالات خونی (برای مثال، آنمی آپلاستیک)، به دلیل داشتن تعداد پلاکت پائین (ترومبوسیتوپنی)، در معرض خونریزی شدید یا تهدید کننده زندگی قرار دارند. این وضعیت ممکن است ناشی از نارسایی مغز استخوان به دلیل یک اختلال خونی زمینهای باشد، یا شاید هم تاثیر سمّی درمان (شیمیدرمانی) بر مغز استخوان. اگر تعداد پلاکتهای این افراد خیلی کم باشد، میتوان برای آنها ترانسفیوژن پروفیلاکتیک پلاکت (از طریق اهدا) برای پیشگیری از خونریزی انجام داد. این ترانسفیوژنها بدون خطر نیستند، از واکنشهای خفیف مانند تب گرفته تا پیامدهای جدیتر یا حتی تهدید کننده زندگی، مانند عفونتهایی که از پلاکتهای تزریق شده به بیمار منتقل میشوند، علیرغم تلاشهای زیادی که برای پیشگیری از این امر صورت میگیرند.
بدیهی است که راههایی برای پیشگیری بیخطر از بروز خونریزی در افراد مبتلا به ترومبوسیتوپنی و در عین حال به حداقل رساندن قرار گرفتن در معرض پلاکتهای تزریق شده، مورد استقبال قرار میگیرند. یکی از راههای ممکن برای دستیابی به این اهداف، استفاده از آنتیفیبرینولیتیکها (آنالوگهای لیزین) است: ترانکسامیک اسید (TXA) و اپسیلون آمینوکاپروئیک اسید (EACA). این داروها میتوانند لختههایی را که پس از خونریزی ایجاد میشوند، تثبیت کنند، بنابراین، شانس خونریزی بیشتر و نیاز به ترانسفیوژن پلاکت را کاهش دهند. ممکن است خطراتی مرتبط با استفاده از TXA و EACA وجود داشته باشد، مهمترین آنها افزایش خطر تشکیل لختههای خونی ناخواسته (مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT)) است، که میتواند بهطور بالقوه تهدید کننده زندگی باشد.
ویژگیهای مطالعه
این شواهد تا مارچ 2016 بهروز است. در این بهروزرسانی، هفت کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده شناسایی شدند. سه کارآزمایی یا در حال ورود بیماران نبوده یا هنوز در حال جذب شرکتکنندگان هستند و تکمیل نشدهاند. چهار کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده با مجموع 95 شرکتکننده وارد این مطالعه مروری شدند. این کارآزماییها میان سالهای 1983 و 1995 صورت گرفتند. دادههای یکی از کارآزماییها (هشت شرکتکننده) از تجزیهوتحلیل پیامد حذف شدند، زیرا انجام مطالعه بسیار ناقص بود.
هر سه کارآزمایی (86 شرکتکننده) که در آنالیز پیامد وارد شدند، مربوط به بزرگسالان مبتلا به لوکمی حاد بودند که شیمیدرمانی دریافت میکردند. هیچیک از مطالعات، کودکان را بررسی نکردند.
یکی از این سه مطالعه منابع مالی را گزارش کرد و این مطالعه توسط یک موسسه خیریه تامین مالی شد.
نتایج کلیدی
در افراد مبتلا به اختلالات خونی که تعداد پلاکت پائینی دارند و معمولا با ترانسفیوژن پلاکت درمان میشوند، مطمئن نیستیم که مصرف آنتیفیبرینولیتیکها خطر خونریزی و استفاده از ترانسفیوژن پلاکت را کاهش میدهند یا خیر. ما مطمئن نیستیم که مصرف آنتیفیبرینولیتیکها خطر ایجاد لخته را افزایش میدهند یا خیر. همچنین مطمئن نیستیم که آنها میتوانند عوارض جانبی را افزایش دهند یا خیر.
هیچیک از مطالعات، هیچکدام از پیامدهای این مطالعه مروری را شامل مورتالیتی کلی، عوارض جانبی ترانسفیوژن، و کیفیت زندگی، گزارش نکردند.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت شواهد بسیار پائین بود، که باعث شد نتوانیم نتیجهگیری خوبی در مورد سودمندی یا بیخطری (safety) آنتیفیبرینولیتیکها داشته باشیم. تنها شواهد موجود مربوط به بزرگسالان مبتلا به لوکمی حاد است که تحت شیمیدرمانی قرار دارند. منتظر نتایج سه کارآزمایی در حال انجام هستیم که قرار است 1276 شرکتکننده را تا سال 2020 عضوگیری کنند.