پیشگیری از دیسترس طولانیمدت روانشناختی در پی وقایع آسیبزا (تروماتیک) یک نگرانی اساسی است. مرورهای سیستماتیک نشان دادهاند که کسب اطلاعات (debriefing) روانشناختی فردی، مداخله موثری در پیشگیری از اختلال استرس پس از تروما (PTSD ؛post‐traumatic stress disorder) نیست. طی 20 سال گذشته، قالبهای دیگری از مداخله با هدف پیشگیری از PTSD ایجاد شده است.
بررسی اثربخشی مداخلات روانشناختی با هدف پیشگیری از ابتلا به PTSD در افراد در معرض واقعه تروماتیک، هرچند به عنوان افرادی که دچار مشکلات روانشناختی مشخصی شدهاند، شناخته نشدهاند، در مقایسه با شرایط کنترل (بهعنوان مثال مراقبت معمول، لیست انتظار و عدم درمان) و سایر مداخلات روانشناختی.
ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ MEDLINE؛ Embase؛ PsycINFO و پایگاه اطلاعاتی (PILOTS) ProQuest's Published International Literature On Traumatic Stress را تا 3 مارچ 2018 جستوجو کردیم. جستوجوی اولیه در CENTRAL و پایگاههای اطلاعاتی Ovid از طریق پایگاه ثبت کارآزماییهای کنترلشده گروه اختلالات شایع روانی در کاکرین (CCMD‐CTR) (همه سالها تا می2016) انجام شد. ما فهرست منابع دستورالعملهای مرتبط، مرورهای سیستماتیک و گزارشهای مطالعه واردشده را بهصورت دستی جستوجو کردیم. مطالعات شناساییشده با متخصصان اصلی در این زمینه به اشتراک گذاشته شد.
ما یک جستوجوی بهروزشده را انجام دادیم (15 مارچ 2019) و هر کارآزمایی جدید را در بخش «در انتظار طبقهبندی» قرار دادیم. در صورت لزوم، این موارد در نسخه بعدی این مرور گنجانده خواهند شد.
معیارهای انتخاب
ما به جستوجوی کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده مربوط به هرگونه مداخله زودهنگام روانشناختی چندجلسهای (دو یا چندجلسه) یا درمان طراحیشده برای پیشگیری از علائم PTSD پرداختیم. ما مداخلات روانشناختی فردی/ گروهی تک جلسهای را خارج کردیم. مداخلات مقایسهشونده شامل لیست انتظار/ مراقبت معمول و وضعیت کنترل فعال بود. ما مطالعات مربوط به بزرگسالانی را وارد کردیم که دچار یک واقعه آسیبزا مطابق با معیار A1 از کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری (DSM-IV) برای PTSD شده بودند.
ما دادهها را وارد نرمافزار Review Manager 5 کردیم. ما پیامدهای گروهی را بر اساس خطرات نسبی (RRs) و پیامدهای پیوسته را با میانگین تفاوت (MD) یا میانگین تفاوت استانداردشده (SMDs)؛ با 95% فاصله اطمینان (CI) تجزیهوتحلیل کردیم. ما دادهها را با متاآنالیز اثر ثابت ترکیب کردیم، به غیر از جایی که ناهمگونی وجود داشت، که در این حالت ما از یک مدل اثرات تصادفی استفاده کردیم. دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم، مطالعات واردشده را از نظر خطر سوگیری (bias) ارزیابی کرده و در صورت هرگونه تعارض با نویسنده سوم مرور بحث کردند.
این یک بهروزرسانی از مرور قبلی است.
ما 27 مطالعه را با 3963 شرکتکننده وارد کردیم. متاآنالیز شامل 21 مطالعه با 2721 شرکتکننده بود. هفده مطالعه به مقایسه مداخله زودهنگام روانشناختی چندجلسهای در مقابل درمان معمول و چهار مطالعه به مقایسه مداخله زودهنگام روانشناختی چندجلسهای با وضعیت کنترل فعال پرداختند.
شواهدی با قطعیت پایین نشان دادند که مداخلات زودهنگام روانشناختی چندجلسهای ممکن است در کاهش تشخیص PTSD در پیگیری سه تا شش ماه موثرتر باشند (RR: 0.62؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 0.93؛ 34% = I2؛ 5 مطالعه؛ 758 شرکتکننده). با این حال، هیچ تفاوت آماری معنیداری پس از درمان (RR: 1.06؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.85 تا 1.32؛ 0% = I2؛ 5 مطالعه؛ 556 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پایین) یا در 7 تا 12 ماه (RR: 0.94؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.20 تا 4.49؛ 1 مطالعه؛ 132 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت بسیار پایین) وجود نداشت. متاآنالیزها نشان دادند که هیچ تفاوت آماری از نظر خروج از مطالعه در مقایسه با مراقبت معمول وجود نداشت (RR: 1.34؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.91 تا 1.95؛ 34% = I2؛ 11 مطالعه؛ 1154 شرکتکننده؛ شواهد با قطعیت پایین). در نقطه پایانی اولیه از سه تا شش ماه، شواهدی با قطعیت پایین، هیچ گونه تفاوت آماری را بین گروهها از نظر کاهش شدت PTSD (SMD: 0.10-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.22- تا 0.02؛ 34% = I2؛ 15 مطالعه؛ 1921 شرکتکننده)، افسردگی (SMD: 0.04-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.19- تا 0.10؛ 6% = I2؛ 7 مطالعه؛ 1009 شرکتکننده) یا علائم اضطراب (SMD: 0.05-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.19- تا 0.10؛ 2% = I2؛ 6 مطالعه؛ 945 شرکتکننده) نشان ندادند.
هیچ مطالعهای که مداخله و کنترل فعال را مقایسه کرده باشد، پیامدها را برای تشخیص PTSD گزارش نکرد. شواهدی با قطعیت پایین نشان میدهند که مداخلات ممکن است با میزان بالای خروج از مطالعه نسبت به شرایط کنترل فعال مرتبط باشد (RR: 1.61؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.11 تا 2.34؛ 2 مطالعه؛ 425 شرکتکننده). در سه تا شش ماه، شواهدی با قطعیت پایین هیچ گونه تفاوت آماری را بین مداخلات از نظر شدت علائم PTSD (SMD: 0.02-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.31- تا 0.26؛ 43% = I2؛ 4 مطالعه؛ 465 شرکتکننده)، افسردگی (SMD: 0.04؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.16- تا 0.23؛ 0% = I2؛ 2 مطالعه؛ 409 شرکتکننده)، اضطراب (SMD: 0.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.19- تا 0.19؛ 0% = I2؛ 2 مطالعه؛ 414 شرکتکننده) یا کیفیت زندگی (MD: 0.03-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.06- تا 0.00؛ 1 مطالعه؛ 239 شرکتکننده) نشان ندادند.
هیچ یک از مطالعات واردشده، عوارض جانبی یا استفاده از منابع مرتبط با سلامت را گزارش نکردند.
در حالی که این مرور چندین اثر مفید را از مداخلات زودهنگام روانشناختی چندجلسهای در پیشگیری از PTSD یافت، قطعیت شواهد به دلیل خطر بالای سوگیری در کارآزماییهای واردشده پایین بود. پیامد عملی روشن در این مورد این است که، در حال حاضر، مداخلات چندجلسهای، به هر فردی که در معرض حوادث آسیبزا قرار دارد، توصیه نمیشود. تعدادی از مطالعات در حال انجام وجود دارند که نشان میدهند این یک زمینه تحقیقاتی بهسرعت در حال پیشرفت است. بهروزرسانیهای آینده این مرور، نتایج این مطالعات جدید را ادغام خواهند کرد.