سوال مطالعه مروری
استفاده از دستگاههای تمیز کننده بین دندانی در منزل، علاوه بر مسواک زدن، در مقایسه با مسواک زدن به تنهایی یا یک وسیله دیگر، تا چه اندازه در پیشگیری و کنترل بیماریهای پریودنتال (لثه) (التهاب لثه و پریودنتیت)، پوسیدگی دندان (dental caries) و پلاک، موثر هستند؟
پیشینه
پوسیدگی دندان و بیماریهای لثه اغلب افراد را تحت تاثیر قرار میدهند. آنها میتوانند موجب درد، مشکلاتی در خوردن و صحبت کردن، اعتماد به نفس پایین شده، و در موارد شدید، ممکن است منجر به از دست دادن دندان و نیاز به جراحی شوند. هزینه خدمات سلامت برای درمان این بیماریها بسیار زیاد است.
از آنجا که پلاک دندان (یک لایه از باکتری در یک ماتریکس ارگانیک که روی دندانها شکل میگیرد) علت اصلی این وضعیت است، مهم است که پلاک را به طور منظم از روی دندانها برداریم. در حالی که بسیاری از افراد به طور معمول دندانهایشان را مسواک میزنند تا پلاک را تا خط لثه از بین ببرند، رساندن مسواک به مناطق بین دندانها (interdental) دشوار است، بنابراین تمیز کردن بین دندانها اغلب به عنوان یک گام اضافی در روتین بهداشت شخصی دهان توصیه میشود. ابزارهای مختلفی میتوانند برای تمیز کردن بین دندانها استفاده شوند، مانند نخ دندان، برسهای بین دندانی، خلالهای تمیز کننده دندان، و دستگاههای فشار آب که به عنوان شستوشو دهندههای دهان شناخته میشوند.
ویژگیهای مطالعه
نویسندگان مرور با همکاری گروه بهداشت دهان کاکرین، برای یافتن مطالعات تا 16 ژانویه 2019 جستوجو کردند. ما 35 مطالعه (3929 شرکتکننده بزرگسال) را شناسایی کردیم. شرکتکنندگان میدانستند در یک مطالعه آزمایشی بودند، که ممکن است رفتار تمیز کردن دندان یا خوردنشان را تحت تاثیر قرار داده باشد. برخی از مطالعات مشکلات دیگری داشتند که ممکن است یافتههای خود را کمتر قابل اعتماد سازند، مانند خروج افراد از مطالعه یا عدم استفاده از دستگاه اختصاص داده شده به هر فرد.
مطالعات دستگاههای زیر را به همراه مسواک زدن، در مقایسه با مسواک زدن به تنهایی، ارزیابی کردند: نخ دندان (15 مطالعه)، برسهای بین دندانی (2 مطالعه)، خلالهای تمیز کننده چوبی (2 مطالعه)، خلالهای تمیز کننده لاستیکی/الاستومری (2 مطالعه) و دستگاههای شستوشوی دهان (5 مطالعه). چهار دستگاه با نخ دندان مقایسه شدند: برسهای بین دندانی (9 مطالعه)، خلالهای تمیز کننده چوبی (3 مطالعه)، خلالهای تمیز کننده لاستیکی/الاستومری (9 مطالعه)، دستگاههای شستوشوی دهان (2 مطالعه). سه مطالعه خلالهای تمیز کننده لاستیکی/الاستومری را با برسهای بین دندانی مقایسه کردند.
هیچ مطالعهای به ارزیابی پوسیدگی نپرداخت و تعداد اندکی، بیماری شدید لثه را بررسی کردند. پیامدها در کوتاهمدت (یک ماه تا شش هفته) و میانمدت (سه و شش ماه) اندازهگیری شدند.
نتایج کلیدی
ما دریافتیم که استفاده از نخ دندان، علاوه بر مسواک زدن، ممکن است التهاب لثه را در کوتاهمدت و میانمدت کاهش دهد. معلوم نیست نخ دندان باعث کاهش پلاک میشود یا خیر.
استفاده از یک برس بین دندانی، علاوه بر مسواک زدن، ممکن است در کوتاهمدت باعث کاهش التهاب لثه و پلاک شود.
استفاده از خلالهای تمیز کننده چوبی دندان ممکن است بهتر از مسواک زدن به تنهایی، برای کاهش التهاب لثه (اندازهگیری شده با محلهای خونریزی) باشد، اما نه برای پلاک در میانمدت (فقط 24 شرکتکننده).
استفاده از خلالهای تمیز کننده دندان ساخته شده از لاستیک یا الاستومر، ممکن است بهتر از مسواک زدن به تنهایی برای کاهش پلاک باشند، اما نه برای التهاب لثه در کوتاهمدت (فقط 30 شرکتکننده).
مسواک زدن به همراه شستوشوی دهان (فشار آب) ممکن است منجر به کاهش التهاب لثه در کوتاهمدت شود، اما هیچ شواهدی برای این در میانمدت وجود ندارد. هیچ شواهدی دال بر تفاوت در پلاک وجود نداشت.
برسهای بین دندانی ممکن است بهتر از نخ دندان برای التهاب لثه در یک و سه ماه باشند. شواهد برای پلاک متناقض است. هیچ شواهدی از تفاوت بین دستگاهها برای پریودنتیت که توسط پروب کردن عمق پاکت (probing pocket depth) اندازهگیری شد، وجود نداشت.
شواهدی وجود دارد که شستوشوی دهان ممکن است بهتر از نخ دندان برای کاهش التهاب لثه (اما نه پلاک) در کوتاهمدت باشد.
شواهد موجود برای خلالهای تمیز کننده بین دندانی، نشان نمیدهند که بهتر یا بدتر از نخ دندان یا برسهای بین دندانی برای کنترل التهاب لثه یا پلاک باشند.
مطالعاتی که «عوارض جانبی» را اندازهگیری کردند، هیچ موردی را از عوارض جانبی جدی نیافتند و هیچ شواهدی دال بر تفاوت بین گروههای مطالعه در اثرات جزئی مانند التهاب لثه دیده نشد.
قطعیت شواهد
قطعیت شواهد پائین تا بسیار پائین است. اثرات مشاهده شده ممکن است از نظر بالینی مهم نباشند. مطالعات پیامدها را عمدتا در کوتاهمدت اندازهگیری کردند و بسیاری از شرکتکنندگان سطح پائینی را از بیماری لثه در آغاز مطالعات داشتند.
تحقیقات آینده
مطالعات آینده باید از طبقهبندی جدید بیماریهای پریودنتال برای توصیف سلامت لثه شرکتکنندگان استفاده کنند، و آنها باید به اندازه کافی طولانی باشند تا بتوانند پریودنتیت و پوسیدگی دندان را اندازهگیری کنند.