سوال مطالعه مروری
ما برآن شدیم تا بررسی کنیم که استفاده از بیحسی موضعی (داروهای بیحسکننده) در زمان عمل جراحی باعث کاهش دردی میشود که پس از گذشت سه ماه از جراحی یا بیشتر تداوم مییابد یا خیر. این داروها با استفاده از ضد‐دردها بهتنهایی، مانند داروهای اوپیوئیدی و داروهای غیر‐استروئیدی ضد‐التهابی مورد مقایسه قرار گرفتند.
پیشینه
دردی که مدتی طولانی پس از جراحی ادامه پیدا میکند، درد مداوم پس از عمل (persistent postoperative pain; PPP) نامیده شده و غیر‐شایع نیست. آسیب بافتی و آسیب عصبی میتوانند مسیرهای درد و حساسیت را به درد تغییر دهند به طوری که درد برای ماهها ادامه یابد. فرد ممکن است درد را با شدت بیشتر یا با محرکی احساس کند که معمولا منجر به درد نمیشود. این تغییرات میتوانند دائمی شوند. استفاده از بیحسی موضعی نزدیک به اعصاب، رشتههای (bundle) عصبی، یا ریشههای عصبی در سیستم عصبی مرکزی، مانند اپیدورال، میتواند موجب قطع انتقال حس درد از محل جراحی به سیستم عصبی مرکزی شود. درمان موثر درد حاد ممکن است از بروز PPP پیشگیری کند. انفیلتراسیون زخم از لوله مخصوصی استفاده میکند که در آن چندین حفره طراحی شده و داخل زخم قرار میگیرد تا داروی بیحسی موضعی وارد داخل زخم شود.
ویژگیهای مطالعه
شواهد تا دسامبر 2016 بهروز است. ما 63 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) را پیدا کردیم که شرکتکنندگان آنها تحت عمل جراحی قفسهسینه، قلب، پستان، شکم، عروق، بیماریهای زنان و دیگر جراحیها، به جز ارتوپدی، قرار گرفتند. RCTها مطالعاتی هستند که در آنها افراد به صورت شانسی به یکی از درمانهای مختلف مورد بررسی تخصیص مییابند. مطالعات فقط شامل بزرگسالان بوده، و عمدتا در اروپا و آمریکای شمالی، و برخی نیز در چین، مصر و برزیل انجام شدند. جراحیها شامل مواردی بودند که احتمال وقوع درد پایدار پس از جراحی در آنها بالا است، مانند جراحی پستان، قطع عضو و باز کردن قفسهسینه، و نیز مواردی که کم‐خطرتر هستند اما تعداد پروسیجرها در آنها بالا است، مانند سزارین.
ما توانستیم نتایج حاصل از 39 RCT را که مجموعا 3027 شرکتکننده داشتند، برای تجزیهوتحلیل جامع خود جمعآوری کنیم. پیگیری برای 1293 شرکتکننده به مدت سه ماه، برای 1365 شرکتکننده به مدت شش ماه، برای 326 نفر به مدت 12 ماه، و برای 43 شرکتکننده به مدت 20 ماه یا بیشتر پس از جراحی صورت گرفت. RCTها عوارض جراحی و بیحسی را به طور همسو و سازگار گزارش نکردند و اطلاعات کمی در رابطه با این موارد به دست آمد. بودجه این مطالعات بیشتر توسط نهادهایی تامین شد که مطالعات را انجام دادند.
نتایج کلیدی
بیحسی منطقهای تعداد افرادی را که پس از انجام جراحی غیر‐ارتوپدی دچار درد مداوم شدند، کاهش داد. برای عمل جراحی باز قفسهسینه، تجویز بیحسی اپیدورال احتمال اینکه یک فرد در عرض سه تا 18 ماه پس از عمل جراحی دچار درد پایدار بعد از جراحی شود، به نصف کاهش داد (7 کارآزمایی؛ 499 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط). لازم است هفت نفر به این شیوه درمان شوند تا یک نفر سود ببرد.
برای پیشگیری از بروز درد پایدار طی سه تا 12 ماه پس از عمل جراحی سرطان پستان، لازم است هفت نفر بیحسی منطقهای دریافت کنند تا یک نفر به تاثیر مثبت دست یابد (18 کارآزمایی؛ 1297 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین). شواهد نشان میدهد انفوزیون بیحسی موضعی به صورت وریدی خطر بروز درد پایدار را سه تا شش ماه پس از عمل جراحی پستان کاهش میدهد (2 RCT؛ 97 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط) به طوری که سه نفر نیاز به درمان دارند تا این اثر برای یک فرد مفید واقع شود. بیحسی منطقهای احتمال اینکه یک زن پس از سزارین دچار درد مداوم شود، به بیش از نصف کاهش داد (4 کارآزمایی؛ 551 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط). تعداد زنانی که لازم بود تحت درمان قرار گیرند تا یک نفر سود ببرد، 19 نفر بود.
انفوزیون مداوم بیحسی موضعی در محلی از لگن که از آنجا بافت استخوانی برداشته شده، کاهش واضحی را در تعداد افراد مبتلا به درد مداوم طی سه تا 55 ماه پس از جراحی ایجاد نکرد (3 کارآزمایی؛ 123 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین).
به علت تفاوت در نحوه ارائه درمان یا نحوه گزارش نتایج، نتوانستیم شواهد مربوط به قطع عضو، ترمیم فتق، جراحی قلبی یا شکمی را با یکدیگر ترکیب کنیم.
کیفیت شواهد
شواهد همسو و سازگاری را برای حمایت از استفاده از بیحسی منطقهای در بزرگسالان به منظور پیشگیری از بروز درد پایدار پس از تعدادی از انواع جراحیها پیدا کردیم. با این حال، تفاوتهایی در میزان تاثیر و در زمانهای مختلف پس از جراحی وجود داشت. برخی از مطالعات نتوانستند کورسازی را نسبت به درمان دریافت شده انجام دهند و نتایج ما تحت تاثیر تعداد اندک مطالعات و شرکتکنندگان و نیز فقدان پیگیری شرکتکنندگان در طول زمان قرار دارد. بنابراین سطح کیفیت شواهد پائین یا متوسط بود.