اپیستاکسی (epistaxis) (خونریزی از بینی) کودکان و سالمندان را بیشتر تحت تاثیر قرار میدهد. اکثر اپیزودها در خانه با اقدامات سادهای مدیریت میشوند. در موارد شدیدتر، مداخله پزشکی لازم است که یا عروق خونریزیدهنده را کوتریزه کرده (میسوزانند)، یا بینی را با مواد مختلف پک میکنند. ترانکسامیک اسید (tranexamic acid) در شرایط بالینی مختلف استفاده میشود تا خونریزی را از طریق جلوگیری از تخریب لخته (فیبرینولیز (fibrinolysis)) متوقف کند. این دارو ممکن است در مدیریت اپیستاکسی بهعنوان یک درمان کمکی درمانهای استاندارد نقش داشته باشد، تا نیاز به مداخله بیشتر را کاهش دهد.
تعیین اثرات ترانکسامیک اسید (خوراکی، داخل وریدی یا موضعی) در مقایسه با دارونما (placebo)، بدون مداخله اضافی یا هر داروی هموستاتیک دیگر در مدیریت بیماران مبتلا به اپیستاکسی.
متخصص اطلاعات گروه گوش و حلق و بینی (ENT) در کاکرین برای یافتن کارآزماییهای منتشرشده و منتشرنشده به جستوجو در پایگاه ثبت گروه گوش و حلق و بینی (ENT) در کاکرین (via CRS Web)؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترلشده کاکرین (CENTRAL) (via CRS Web)؛ PubMed؛ Ovid Embase؛
(CINAHL) Cumulative Index To nursing and Allied Health Lireture؛ Web of Science؛ ClinicalTrials.gov؛ ICTRP و منابع اضافی پرداخت. تاریخ جستوجو 29 اکتبر 2018 بود.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT ؛rabdomised cotreolled trails) در مورد ترانکسامیک اسید (علاوه بر مراقبت معمول) در مقایسه با مراقبت معمول بههمراه دارونما، مراقبت معمول بهتنهایی یا مراقبت معمول به همراه هر داروی هموستاتیک دیگر، برای کنترل اپیستاکسی در بزرگسالان یا کودکان.
ما از روشهای استاندارد روششناسی مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم. پیامدهای اولیه عبارت بود از کنترل اپیستاکسی: خونریزی مجدد (که بر اساس نسبت بیمارانی که در یک دوره 10 روزه خونریزی مجدد داشتند، اندازهگیری شد) و عوارض جانبی قابلتوجه (تشنجها، عوارض ترومبوآمبولیک). پیامدهای ثانویه عبارت بود از کنترل اپیستاکسی که بر اساس زمان لازم تا توقف خونریزی اولیه (نسبت بیمارانی که خونریزی آنها در یک دوره 30 دقیقهای کنترل میشود)؛ شدت خونریزی مجدد (بر اساس (a) نسبت بیماران نیازمند به مداخله بیشتر و (b) نسبت بیماران نیازمند به ترانسفیوژن خون)؛ طول مدت بستری در بیمارستان و سایر عوارض جانبی اندازهگیری شد. ما از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) برای ارزیابی کیفیت شواهد مربوط به هر پیامد استفاده کردیم؛ این بهصورت ایتالیک نشان داده شدند.
ما 6 RCT را وارد کردیم (692 شرکتکننده). خطر کلی سوگیری (bias) در این مطالعات پایین بود. دو مطالعه تجویز خوراکی ترانکسامیک اسید را که بهطور منظم طی چند روز ارائه شد، ارزیابی و آن را با دارونما مقایسه کرد. در چهار مطالعه دیگر، یک استفاده واحد از ترانکسامیک اسید موضعی با دارونما (یک مطالعه) و ترکیبی از اپینفرین (epinephrine) و لیدوکایین (lidocaine) یا فنیلافرین (phenylephrine) (سه مطالعه) مقایسه شد. همه شرکتکنندگان بزرگسال بودند.
ترانکسامیک اسید در مقابل دارونما
برای پیامد اولیه ما، کنترل اپیستاکسی: خونریزی مجدد (نسبت خونریزی مجدد در طول 10 روز)، ما قادر به ترکیب دادههای بهدست آمده از سه مطالعه بودیم. نتایج ترکیبشده منفعتی را از ترانکسامیک اسید در مقایسه با دارونما نشان دادند، خطر خونریزی مجدد از 67% به 47% کاهش یافت (خطر نسبی (RR): 0.71؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56 تا 0.90؛ 3 مطالعه؛ 225 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط).
هنگامی که ما اثرات ترانکسامیک اسید خوراکی و موضعی را بهطور جداگانه مقایسه کردیم، خطر خونریزی مجدد با ترانکسامیک اسید خوراکی از 69% به 49% (RR: 0.73؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.55 تا 0.96؛ 2 مطالعه؛ 157 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت متوسط) کاهش یافت و با ترانکسامیک اسید موضعی از 66% به 43% (RR: 0.66؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 1.05؛ 1 مطالعه؛ 68 شرکتکننده) کاهش یافت. ما کیفیت شواهد ارائهشده را توسط فقط یک مطالعه پایین ارزیابی کردیم، بنابراین مشخص نیست که آیا ترانکسامیک اسید موضعی در متوقف کردن خونریزی در یک دوره 10 روزه پس از یک برنامه کاربردی واحد موثر است یا خیر.
هیچ مطالعهای بهطور خاص به دنبال شناسایی و گزارش پیامد اولیه ما نبود: عوارض جانبی قابلتوجه (مانند تشنج؛ عوارض ترومبوآمبولیک).
پیامد ثانویه که عبارت بود از مدت زمان لازم تا توقف خونریزی اولیه (نسبت با خونریزی کنترلشده در عرض 30 دقیقه) در یک مطالعه با استفاده از ترانکسامیک اسید موضعی اندازهگیری شد و هیچ مدرکی که حاکی از تفاوت در 30 دقیقه باشد، وجود نداشت (RR: 0.79؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56 تا 1.11؛ شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین).
هیچ مطالعهای نسبت بیماران نیازمند به مداخله بیشتر (برای مثال پانسمان (بستن) مجدد (repacking)، عمل جراحی، آمبولیزاسیون (embolisation)) را گزارش نکرد.
یک مطالعه در مورد ترانکسامیک اسید خوراکی، نسبت بیماران نیازمند به ترانسفیوژن خون را گزارش کرد و تفاوتی بین گروهها نیافت: 45/5 (11%) در مقابل 44/6 (14%) (RR: 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.27 تا 2.48؛ 89 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پایین).
دو مطالعه طول مدت بستری را در بیمارستان گزارش کردند. یک مطالعه گزارش کرد که طول مدت بستری در گروه ترانکسامیک اسید خوراکی بهطور معنیداری کوتاهتر بود (میانگین تفاوت (MD): -1.60 روز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.49- تا 0.71-؛ 68 شرکتکننده). مطالعه دیگر هیچ شواهدی را از تفاوت بین گروهها نیافت.
ترانکسامیک اسید در مقابل سایر داروهای هموستاتیک
هنگامی که ما دادههای بهدست آمده را از سه مطالعه ترکیب کردیم، نسبت بیمارانی که خونریزی آنها در عرض 10 دقیقه متوقف شد، در گروه ترانکسامیک اسید موضعی در مقایسه با گروه دریافتکننده داروی هموستاتیک دیگر، بهطور معنیداری بالاتر بود (70% در مقابل 30%: RR: 2.35؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.90 تا 2.92؛ 460 شرکتکننده) (شواهد با کیفیت متوسط)
عوارض جانبی در تمام مطالعات
پنج مطالعه، «عوارض جانبی» را بهصورت کلی ثبت کردند. هیچ مطالعهای از لحاظ بروز عوارض جانبی جزئی (مانند تهوع و اسهال خفیف، مزه ناخوشایند ژل) تفاوتی را بین گروهها نیافت. در یک مطالعه یک بیمار پس از ترخیص در هر دو پا دچار ترومبوفلبیت سطحی (superficial thrombophlebitis) شد، اما گزارش نشد که این عارضه در کدام گروه اتفاق افتاد. در هیچ یک از مطالعات «عارضه جانبی جدی دیگری» گزارش نشد.
ما شواهدی را با کیفیت متوسط یافتیم که نشان دادند احتمال کاهش خطر خونریزی مجدد با استفاده از ترانکسامیک اسید خوراکی یا موضعی به همراه مراقبت معمول در بیماران بزرگسال مبتلا به اپیستاکسی، در مقایسه با دارونما با مراقبت معمول، وجود دارد. با این حال، کیفیت شواهد مربوط به ترانکسامیک اسید موضعی تنها پایین بود (فقط یک مطالعه)، بنابراین ما مطمئن نیستیم که آیا ترانکسامیک اسید موضعی در متوقف کردن خونریزی در یک دوره 10 روزه، پس از فقط یک بار استفاده موثر است یا خیر. ما شواهدی را با کیفیت متوسط یافتیم که نشان دادند ترانکسامیک اسید موضعی در متوقف کردن خونریزی در 10 دقیقه اول، احتمالا بهتر از سایر داروهای موضعی است.
از سال 1995 فقط سه RCT در مورد این موضوع وجود داشته است. از آن زمان تاکنون تغییرات قابلتوجهی در کوتریزاسیون بینی و روشهای پانسمان وجود داشته است (بهعنوان مثال، تکنیکهایی شامل آندوسکوپی بینی و روشهای تهاجمیتر مانند لیگاسیون آندوسکوپیک شریان اسفنوپالاتین (endoscopic sphenopalatine artery ligation)). در سایه این پیشرفتها، کارآزماییهای جدید ما را از اثربخشی ترانکسامیک اسید آگاه خواهند کرد.