هر ساله حداقل یک سوم افراد مسن بالای 65 سالی که در جامعه زندگی میکنند دچار افتادن میشوند. نشان داده شده که ورزشهایی که با هدف تعادل، نحوه راهرفتن و قدرت عضلانی انجام میشوند، از افتادن این افراد پیشگیری میکنند. با توجه به پیامدهای قابلتوجه طولانیمدتی که افتادن و آسیبهای ناشی از افتادن در درازمدت به همراه دارد، یک ترکیب بهروزشده از شواهد اهمیت دارد.
ارزیابی تاثیرات (مزایا و معایب) مداخلات ورزشی برای پیشگیری از افتادن افراد مسنی که در جامعه زندگی میکنند.
ما تا تاریخ 2 می 2018، در CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ سه پایگاه اطلاعاتی دیگر و دو مرکز ثبت کارآزماییها جستوجو کردیم. همچنین به منظور دستیابی به مطالعات بیشتر به بررسی فهرست منابع و تماس با نویسندگان مطالعات پرداختیم.
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای (RCTs ؛randomised controlled trails) را انتخاب کردیم که تاثیر انواع ورزش را به عنوان یک مداخله واحد بر میزان افتادن افراد بالای 60 سالی که در جامعه زندگی میکردند، مورد بررسی قرار داده بودند. ما کارآزماییهایی را که بر شرایط خاصی نظیر سکته مغزی تمرکز کرده بودند، کنار گذاشتیم.
ما از پروسیجرهای روششناسی استاندارد مدنظر کاکرین استفاده کردیم. پیامد اولیه ما تعداد موارد سقوط بود.
ما 108 RCT را با 23407 شرکتکننده از 25 کشور که در جامعه زندگی میکردند، وارد مطالعه کردیم. نه مورد RCT خوشهای (cluster) وجود داشت. بهطور متوسط، شرکتکنندگان 76 ساله و 77% زن بودند. خطر سوگیری (bias) در اکثر کارآزماییها برای یک یا چند مورد، نامشخص یا بالا بود. نتایج حاصل از چهار کارآزمایی که روی افرادی انجام شده بود که اخیرا از بیمارستان ترخیص شده و از مقایسههای تمرینات ورزشی مختلف، در اینجا توضیح داده نشده است.
ورزش (همه انواع) در مقایسه با گروه کنترل
هشتاد و یک کارآزمایی (19684 شرکتکننده) تمرینات ورزشی (همه انواع) را با گروه کنترل (مواردی که بهنظر نمیرسد میزان سقوط افراد را کاهش دهند) مقایسه کرده بودند. ورزش میزان سقوط را تا 23 درصد کاهش میدهد (نسبت میزان (RaR): 0.77؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.71 تا 0.83؛ 12،981 شرکتکننده؛ 59 مطالعه؛ شواهد با اطمینان بالا). بر اساس خطر مشخص (illustrative risk) 850 مورد سقوط در 1000 نفری که برای بیش از یک سال تحت پیگیری قرار گرفته بودند، (دادهها بر اساس دادههای خطر گروه کنترل حاصل از 59 مطالعه)، این میزان معادل 195 (95% فاصله اطمینان (CI): 144 تا 246) مورد سقوط کمتر در گروه ورزش بود. تمرینات ورزشی همچنین تعداد افرادی را که دچار یک یا چند سقوط شدهبودند تا 15% کاهش داد (خطر نسبی (RR): 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.81 تا 0.89؛ 13518 شرکتکننده؛ 63 مطالعه؛ شواهد با اطمینان بالا). بر اساس خطر مشخص 480 مورد افتادن در 1000 نفری که برای بیش از یک سال تحت پیگیری قرار گرفته بودند (دادهها بر اساس دادههای خطر گروه کنترل حاصل از 63 مطالعه)، این میزان معادل 72 (95% فاصله اطمینان (CI): 52 تا 91) مورد سقوط کمتر در گروه ورزش بود. در تجزیهوتحلیل زیرگروهها در کارآزماییهایی که شرکتکنندگانشان از گروه پرخطر برای سقوط انتخاب شده یا نشده بودند، هیچ شواهدی از وجود تفاوت در رابطه با تاثیر بر پیامد سقوط در هیچ یک از این دو گروه وجود نداشت.
یافتههای مربوط به پیامدهای دیگر کمتر قابل اعتماد هستند، چراکه منعکسکننده تعداد نسبتا کم مطالعات و شرکتکنندگان است. ورزش ممکن است باعث کاهش تعداد افرادی شود که دچار یک یا چند شکستگی ناشی از سقوط میشوند (RR: 0.73؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56 تا 0.95؛ 4047 شرکتکننده؛ 10 مطالعه؛ شواهد با اطمینان کم) و نیز تعداد افرادی که دچار یک یا چند مورد سقوط میشوند که نیاز به مراقبت پزشکی دارد (RR: 0.61؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.47 تا 0.79؛ 1019 شرکتکننده؛ 5 مطالعه؛ شواهد با اطمینان کم). تاثیر ورزش بر تعداد افرادی که دچار یک یا چند مورد سقوط نیازمند بستری در بیمارستان میشوند، مشخص نیست (RR: 0.78؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 1.18؛ 1705 شرکتکننده؛ 2 مطالعه؛ شواهد با اطمینان بسیار کم). ورزش ممکن است تفاوت مهم اندکی در کیفیت زندگی مرتبط با سلامت داشته باشد: تبدیل (conversion) نتایج ادغام شده (میانگین تفاوت استانداردشده (SMD): 0.03-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.10- تا 0.04؛ 3172 شرکتکننده؛ 15 مطالعه؛ شواهد با اطمینان کم) با مقیاسهای EQ-5D و SF-36 نشان داد که 95% CIهای مربوطه بسیار کوچکتر از حداقل تفاوتهای معنادار برای هر دو مقیاس بودند.
در 27 کارآزمایی (6019 شرکتکننده) تا حدی عوارض جانبی گزارش شده بود، اما فقط در یک کارآزمایی در هر دو گروه ورزش و کنترل بهطور دقیق پایش شده بود. چهارده کارآزمایی هیچ عارضه جانبی را گزارش نکرده بودند. بهجز دو عارضه جانبی جدی (یک شکستگی استرسی (stress fracture) لگنی و یک مورد عمل جراحی فتق اینگوئینال) که در یک کارآزمایی گزارش شده بود، باقی عوارض جانبی غیرجدی بودند و عمدتا ماهیت اسکلتیعضلانی داشتند. بهطور متوسط سه رویداد (بین 1 تا 26) در گروههای ورزش وجود داشت.
انواع مختلف ورزش در مقایسه با گروه کنترل
اشکال مختلف ورزش تاثیرات مختلفی روی سقوط داشتند (آزمون برای تفاوتهای زیرگروهی، میزان سقوط: 0.004= P؛ I² = 71%). در مقایسه با گروه کنترل، ورزشهای تعادلی و عملکردی میزان سقوط را 24% کاهش میدهند (RaR: 0.76؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.70 تا 0.81؛ 7920 شرکتکننده؛ 39 مطالعه؛ شواهد با اطمینان بالا) و تعداد افرادی که یک یا چند سقوط را تجربه کرده بودند را تا 13% کاهش میدهند (RR: 0.87؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.82 تا 0.91؛ 8288 شرکتکننده؛ 37 مطالعه؛ شواهد با اطمینان بالا). انواع مختلفی از ورزش (عمدتا ورزشهای تعادلی و عملکردی به علاوه تمرینات مقاومتی) احتمالا میزان سقوط را به میزان 34% کاهش میدهند (RaR: 0.66؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.50 تا 0.88؛ 1374 شرکتکننده؛ 11 مطالعه؛ مدارک با اطمینان متوسط) و تعداد افرادی را که دچار یک یا چند سقوط میشوند، تا 22% کاهش میدهند (RR: 0.78؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.64 تا 0.96؛ 1623 شرکتکننده؛ 17 مطالعه؛ شواهد با اطمینان متوسط). ورزش تای چی (Tai Chi) میتواند میزان سقوط را تا 19% کاهش دهد (RaR: 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.67 تا 0.99؛ 2655 شرکتکننده؛ 7 مطالعه؛ شواهد با اطمینان کم) و همچنین تعداد افرادی را که سقوط کرده بودند تا 20% کاهش خواهد داد (RR: 0.80؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.70 تا 0.91؛ 2677 شرکتکننده؛ 8 مطالعه؛ شواهد با اطمینان بالا). تاثیر برنامههایی که عمدتا تمرینات مقاومتی هستند، یا برنامههای رقص یا پیادهروی بر میزان سقوط و تعداد افرادی که دچار سقوط میشوند، نامعلوم است. هیچ یک از کارآزماییها تاثیر ورزشهای انعطافپذیری و استقامتی را با گروه کنترل مقایسه نکرده بودند.
برنامههای ورزشی میزان سقوط و تعداد افراد مسنی را که در جامعه زندگی کرده و دچار سقوط میشوند، کاهش میدهند (شواهد با اطمینان بالا). تاثیرات چنین برنامههای ورزشی برای سایر پیامدها به جز سقوط مشخص نیست. تا جایی که گزارش شده بود، عوارض جانبی عمدتا غیرجدی بودند.
برنامههای ورزشی که میزان سقوط را کاهش میدهند عمدتا شامل تمرینات تعادلی و عملکردی هستند، در حالی که برنامههایی که احتمال دارد منجر به کاهش میزان سقوط شوند، ورزشهای مختلفی را شامل میشوند (خصوصا تمرینات تعادلی و عملکردی به همراه تمرینات مقاومتی). تای چی نیز ممکن است از افتادن پیشگیری کند اما ما از تاثیر تمرینات مقاومتی (بهغیراز تمرینات تعادلی و عملکردی)، رقص یا قدم زدن بر میزان سقوط، مطمئن نیستیم.