موضوع چیست؟
در حالی که خونریزی پس از زایمان (postpartum haemorrhage; PPH) یکی از علل اصلی مرگومیر مادران در سراسر جهان است، اغلب در کشورهای با سطح درآمد پائین اتفاق میافتد. این بیماری اغلب در مرحله سوم زایمان، دورهای از زمان خروج نوزاد تا خروج جفت و پردهها، رخ میدهد. طی این دوره، کمک کننده به زایمان ارزیابی میکند که مادر چقدر خون از دست داده است.
چرا این موضوع مهم است؟
همیشه بعد از تولد نوزاد مقداری خون از دست میرود، اما وقتی این میزان بیش از حد است، آن را PPH مینامند. PPH شدید میتواند منجر به سلامت ضعیف برای مادر (موربیدیتی مادری) و گاهی حتی مرگومیر، به ویژه در کشورهای با سطح درآمد پائین و متوسط شود. اگر از دست دادن خون بیش از حد زودهنگام تشخیص داده شود، مداخلات را برای کمک به متوقف کردن جریان خون میتوان زودتر شروع کرد و پیامدهای سلامت برای مادر را بهبود بخشید. بنابراین، پیدا کردن بهترین روش برای اندازهگیری از دست دادن خون پس از زایمان مهم است؛ روشی که در همه شرایط و محیطهای زایمان، از جمله آنهایی که در کشورهای با سطح درآمد پائین هستند، عملی باشد.
در بسیاری از موارد، فرد کمک کننده به زایمان، میزان از دست رفتن خون را با نگاه کردن به میزان خون از دست رفته و تخمین حجم آن (تخمین دیداری) ارزیابی میکند. در حالی که این روش خیلی دقیق نیست، در تمام شرایط زایمان به کار میرود. در روش دیگر، فرد کمک کننده به زایمان یک پوشش کمعمق در زیر باتک (buttocks) مادر قرار میدهد و سپس خون جمعآوری شده را همراه با هر پد و ماده به خون آغشته شده، وزن میکند. این به عنوان یک روش غیر‐مستقیم شناخته میشود. در یک روش مستقیم که ابداع شده، یک «پرده زایمان کالیبره شده» (calibrated delivery drape) زیر باتک مادر قرار داده شده و به دور کمر مادر بسته میشود، با یک بخش قیف مدرج (که نشان میدهد چه میزان خون از بین رفته است) بین پاهایش آویزان است. روشهای دیگری نیز در دسترس هستند، مانند محلولهای رنگ و تکنیکهای رادیواکتیو، اما اینها در بسیاری از شرایط زایمان عملی نیستند.
ما چه شواهدی را پیدا کردیم؟
در فوریه سال 2018 به جستوجوی شواهد پرداختیم، و سه کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده پیدا کردیم که شامل بیش از 26,000 زن بود. دو کارآزمایی به تجزیهوتحلیل ما کمک کردند؛ یک مطالعه دادههایی را برای هیچ کدام از پیامدهای مورد نظر در این مرور ارائه ندادند. همه این کارآزماییها در محیطهای بیمارستانی رخ دادند. دو کارآزمایی در هند صورت گرفته و دیگری در 13 کشور مختلف اروپایی انجام شده است. کارآزماییها روشهای مختلفی را برای تخمین زدن مقدار خون از دست رفته مورد بررسی قرار دادند.
یک کارآزمایی (که در 13 کشور اروپایی انجام شد، و شامل بیش از 25,000 زن میشد) به مقایسه استفاده از یک پرده کالیبره شده (تخمین مستقیم) با تخمین بصری (تخمین غیر‐مستقیم) پرداخت. شواهد با کیفیت متوسط نشان میدهند که احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت بین روشها برای خطر ابتلا به شرایط حاد وجود دارد (به عنوان مثال شکست در تشکیل لختههای خونی، عملکرد ضعیف کبد، کلیهها و مغز، پذیرش در بخش مراقبتهای ویژه)؛ نیاز به ترانسفیوژن خون؛ استفاده از مایعات برای حفظ فشار خون؛ یا استفاده از داروها برای کمک به انقباض رحم برای جلوگیری از خونریزی. این کارآزمایی تعداد زنانی را که بعد از زایمان دچار کمخونی شده بودند، مقدار خون از دسته رفته به میزان حداقل 500 میلیلیتر، یا عفونت گزارش نکرده است.
یک کارآزمایی (که در هند انجام شد و شامل 900 زن میشد) به مقایسه استفاده از یک پرده کالیبره شده (تخمین مستقیم) با وزن کردن و اندازهگیری خون و مواد آغشته به خون (روش غیر‐مستقیم) پرداخت. شواهد با کیفیت بالا نشان دادند که پردههای کالیبره شده بهتر از اندازهگیری خون و مواد آغشته شده به خون در تشخیص مقدار خون از دست رفته به میزان حداقل 500 میلیلیتر عمل میکنند. شواهد با کیفیت پائین نشان میدهند که ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت بین روشها در نیاز به ترانسفیوژن خون یا مایعات برای حفظ فشار خون وجود داشته باشد. شواهد با کیفیت بالا نشان میدهند که تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در استفاده از داروها برای کمک به انقباض رحم به منظور توقف خونریزی وجود دارد. این کارآزمایی تعداد زنانی را که به کمخونی پس از زایمان یا عفونت، یا خطر پیشرفت شرایط جدی (مانند شکست در شکلگیری لختههای خونی، عملکرد ضعیف کبد، کلیهها و مغز، یا پذیرش در بخش مراقبتهای ویژه) مبتلا شدند، گزارش نکرده است.
این یافتهها چه معنایی دارند؟
شواهد کافی برای پشتیبانی از استفاده از یک روش نسبت به روش دیگر برای تخمین مقدار خون از دست رفته پس از زایمان واژینال وجود ندارد. نیاز به کارآزماییهایی با کیفیت بالا وجود دارد که پیامدهای مهم را اندازهگیری کنند، مانند آنهایی که در این مرور فهرست شدهاند.