صرع مقاوم به دارو چیست؟
صرع نوعی بیماری مغزی است که در آن فعالیت الکتریکی شدیدی در مغز بطور ناگهانی رخ میدهد و باعث میشود پیامهای مغزی با هم تداخل پیدا کنند، در نتیجه تشنج ایجاد شود. تشنجها از راههای مختلفی بر افراد تأثیر میگذارند: ممکن است باعث ایجاد حسها، حرکات یا احساسات غیرمعمول، از دست دادن آگاهی، سقوط، سفتی یا حرکات پرشی ناگهانی (jerking) شود. حملات صرعی میتوانند بهطور مکرر و بدون هیچگونه محرکی رخ دهند. تشنجها در هر زمان و در هر مکانی اتفاق میافتند؛ آنها ممکن است ناگهانی بروز کنند و ممکن است به کرات، رخ دهند.
درمانهای صرع، معمولا متمرکز بر متوقف کردن یا کاهش تعداد تشنجها در فرد، با کمترین عوارض جانبی ممکن، است. اکثر تشنجها با استفاده از فقط یک داروی ضدصرع کنترل میشوند. اما صرع در بعضی افراد به درمان پاسخ نمیدهد (صرع مقاوم به دارو) و بیماران ممکن است برای کنترل تشنج به بیش از یک دارو نیاز داشته باشند. صرع مقاوم به دارو بیشتر با بروز تشنج در یک ناحیه از مغز (صرع کانونی (focal epilepsy)) مشخص میشود، تا آنکه کل ناحیه خارجی مغز (صرع جنرالیزه (generalised epilepsy)) درگیر شود.
چرا این مرور را انجام دادیم
روفینامید (rufinamide) یک داروی ضدصرع است. این دارو همراه با دیگر داروهای ضدصرع به عنوان درمان «کمکی (add‐on)» برای مدیریت صرع کانونی در بزرگسالان و نوجوانان تجویز میشود.
ما میخواستیم بدانیم که روفینامید کمکی برای درمان صرع مقاوم به دارو چقدر خوب عمل میکند، از جمله مزایای بالقوه و هر گونه اثرات ناخواسته درمان.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
ما به دنبال مطالعاتی بودیم که استفاده از روفینامید را به عنوان درمان کمکی در مدیریت صرع مقاوم به دارو بررسی کردند.
ما به دنبال مطالعات تصادفیسازی و کنترل شده بودیم، که در آنها برای درمانهایی که افراد دریافت میکنند، به صورت تصادفی تصمیمگیری میشود؛ زیرا این مطالعات اغلب قابل اعتمادترین شواهد را درباره تاثیرات یک درمان ارائه میدهند. ما شواهد پیدا شده را با بررسی چگونگی انجام مطالعات، حجم نمونههای مطالعه، و میزان سازگاری یافتههای مطالعه، ارزیابی کردیم.
تاریخ جستوجو: شواهدی را که تا 20 فوریه 2020 منتشر شدند، وارد کردیم.
آنچه ما پیدا کردیم
ما شش مطالعه را روی 1759 نفر (4 تا 80 سال) پیدا کردیم. چهار مطالعه شامل افراد مبتلا به تشنجهای کانونی و دو مطالعه شامل کودکان مبتلا به سندرم لنوکس‐گستو (Lennox‐Gastaut) (نوعی صرع که کودکان را درگیر میکند) بود. آنها مطالعات کوتاهمدتی بودند: درمانها حداکثر 96 روز طول کشیدند، و ارزیابیها 3 تا 6 ماه پس از آن ادامه یافتند.
مطالعات انجام شده درمان کمکی روفینامید را در مقایسه با درمان کمکی ساختگی (دارونما (placebo)) ارزیابی کردند. دوزهای روفینامید در مطالعات از 200 میلیگرم تا 3200 میلیگرم در روز متغیر بود.
هدف مورد نظر ما، تعداد تشنجهایی بود که افراد داشتند. ما همچنین میخواستیم دریابیم که افزودن روفینامید، تاثیری بر تعداد و انواع اثرات ناخواسته دارد یا خیر.
نتایج مرور ما چه هستند؟
افزودن روفینامید به داروی ضدصرع دیگر، احتمالا تعداد دفعات وقوع حملات تشنجی را بیش از دارونمای کمکی کاهش داد (6 مطالعه). روفینامید کمکی، احتمال دستیابی بیمار را به وضعیت بدون تشنج، بیش از دارونمای افزودنی افزایش داد، اگرچه فقط یک مطالعه این مورد را اندازهگیری کرد.
در مقایسه با افرادی که درمان خود را با دارونمای کمکی قطع کردند، افراد بیشتری مصرف روفینامید کمکی را متوقف کردند (به دلیل اثرات ناخواسته یا به هر دلیل دیگری) (6 مطالعه). اثرات ناخواسته در افرادی که روفینامید کمکی دریافت کردند، در مقایسه با دارونمای کمکی، احتمالا بیشتر بود. اثرات ناخواسته گزارش شده عبارت بودند از: احساس سرگیجه (3 مطالعه)، احساس خستگی (3 مطالعه)، احساس تهوع (3 مطالعه)، سردرد (3 مطالعه)، احساس خوابآلودگی یا خوابآلوده بودن (6 مطالعه)، استفراغ (4 مطالعه) و دوبینی (3 مطالعه).
این نتایج تا چه حد قابل اطمینان هستند؟
ما نسبت به یافتههای خود در مورد تأثیرات روفینامید کمکی بر تعداد تشنجها در افراد، و بر برخی از اثرات ناخواسته دیده شده (سرگیجه، خوابآلودگی، سردرد، خستگی و احساس بیماری)، اطمینان نسبتا کمی داریم. در صورت در دسترس قرار گرفتن شواهد بیشتر، این نتایج ممکن است تغییر کنند.
نسبت به عوارض جانبی استفراغ و دوبینی که با افزودن روفینامید مشاهده میشود، اطمینان کمی داریم، زیرا نتایج این اثرات بهطور گستردهای متفاوت هستند. اگر شواهد بیشتری در دسترس قرار گیرند، احتمالا این نتایج تغییر میکنند.
تمامی مطالعات توسط یک شرکت دارویی که روفینامید را تولید میکند، انجام گرفت یا حمایت مالی شد: این موضوع ممکن است بر نحوه طراحی، اجرا و گزارش مطالعه، تأثیر داشته باشد. یک مطالعه طراحی مطالعه خود را کامل گزارش نکرد.
نتیجهگیریها
افزودن روفینامید به داروی ضدصرع احتمال وقوع تشنج را بیشتر از دارونما کاهش میدهد، اما میتواند اثرات ناخواسته بیشتری ایجاد کند (در کوتاهمدت)؛ افراد بیشتری درمان کمکی روفینامید را متوقف کردند.