علیرغم وجود شواهد حمایتکننده از اثربخشی غربالگری رتینوپاتی دیابتی (DRS ؛Diabetic Retinopathy Screening) در کاهش خطر از دست دادن بینایی، حضور در برنامههای غربالگری همواره کمتر از میزان توصیه شده است.
هدف اولیه این مرور ارزیابی اثربخشی مداخلات بهبود کیفیت (QI) به دنبال افزایش حضور در DRS در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 و 2 است.
اهداف ثانویه عبارت بودند از:
استفاده از طبقهبندیهای تایید شده از استراتژیهای مداخله QI و تکنیکهای تغییر رفتار (BCTs) برای کدگذاری توصیف مداخلات در مطالعات انتخاب شده و تعیین اینکه آیا مداخلات مربوط به استراتژیهای QI خاص یا BCTهای جزئی در افزایش انجام غربالگری موثر هستند؛
بررسی ناهمگونی در اندازه اثر در داخل و بین مطالعات برای شناسایی عوامل بالقوه توضیح دهنده تغییرپذیری در اندازه اثر؛
بررسی اثرات افتراقی در زیرگروهها برای ارائه اطلاعات در مورد چگونگی بهبود تساوی (عدالت) در انجام غربالگری؛
ارزیابی نقادانه و خلاصه کردن شواهد کنونی در مورد استفاده از منابع، هزینهها و اثربخشی هزینه.
ما کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)؛ MEDLINE؛ Embase، PsycINFO؛ Web of Science؛ ProQuest Family Health؛ OpenGrey؛ ISRCTN؛ ClinicalTrials.gov و ICTRP WHO را برای شناسایی کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای (RCTs ؛randomised controlled trails) که برای بهبود حضور در DRS طراحی شدند یا به ارزیابی استراتژیهای کلی بهبود کیفیت (QI) برای مراقبت از دیابت پرداختند و تأثیر مداخله را بر حضور در DRS گزارش کردند جستوجو کردیم. ما منابع را در 13 فوریه 2017 جستوجو کردیم. ما از هیچ محدودیت تاریخی یا زبانی در جستوجوها استفاده نکردیم.
ما RCTهایی را انتخاب کردیم که هرگونه مداخله QI را با مراقبت معمول یا مداخلهای شدیدتر (پلکانی) در مقابل مداخله کمتر شدید مقایسه کردند.
ما استراتژی QI را با استفاده از اصلاح طبقهبندی توسعه یافته توسط گروه عملکرد مؤثر و سازماندهی مراقبت در کاکرین (EPOC ؛Cochrane Effective Practice and Organisation of Care Group) و BCTها را با استفاده از ویرایش نخست BCT Taxonomy (BCTTv1؛ BCT Taxonomy version 1) کدگذاری کردیم. ما از محل اقامت، نژاد / قومیت / فرهنگ / زبان، شغل، جنسیت / جنس، مذهب، تحصیلات، وضعیت اجتماعی اقتصادی، و عناصر سرمایه اجتماعی (PROGRESS) برای توصیف ویژگیهای شرکتکنندگان در مطالعات انتخابشده استفاده کردیم که میتوانست در تساوی/ عدالت دسترسی به خدمات بهداشتی موثر باشد.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم دادهها را استخراج کردند. یک نویسنده مرور دادهها را در Review Manager 5 وارد کرد و نویسنده دوم مرور آنها را کنترل کرد. دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم خطرات سوگیری (bias) را در مطالعات انتخاب شده ارزیابی و دادهها را استخراج کردند. ما قطعیت شواهد را با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) رتبهبندی کردیم.
ما 66 RCT را انتخاب کردیم که عمدتا (62%) در ایالات متحده آمریکا انجام شدند. بهطور کلی، ما کارآزماییها را در معرض خطر پایین یا نامشخص سوگیری قضاوت کردیم. استراتژیهای QI چندمنظوره و بیماران، متخصصین مراقبتهای بهداشتی یا سیستمهای مراقبتهای بهداشتی را هدف قرار دادند. 66 مطالعه (329164 شرکتکننده) به مقایسه مداخله (میانگین دوره پیگیری 12 ماه) در مقابل مراقبت استاندارد پرداختند. بهطور کلی، حضور در DRS در مقایسه با مراقبت معمول، با ناهمگونی قابل توجه در اندازه اثر، 12٪ افزایش یافت (تفاوت خطر (RD): 0.12؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.10 تا 0.14؛ شواهد با قطعیت پایین). هم DRS هدفمند (RD: 0.17؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.11 تا 0.22) و هم مداخلات کلی QI (RD: 0.12؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.09 تا 0.15) موثر بودند، بهخصوص هنگامیکه حضور در DRS در شروع پایین بود.
تمام ترکیبات BCT با بهبودهای قابل توجهی همراه بودند، به ویژه در ترکیبات دارای حضور ضعیف. ما برآوردهای اثر بالاتری در تجزیهوتحلیل زیرگروه برای «شرایط هدف (پیامد)» (RD: 0.26؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.15 تا 0.29) و «بازخورد در پیامدهای رفتار» (RD: 0.22؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.15 تا 0.29) در مداخلات هدفمند بیمار، و «بازسازی محیط اجتماعی» (RD: 0.19؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.12 تا 0.26) و «منبع معتبر» (RD: 0.16؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.08 تا 0.24) در مداخلات هدفمند متخصصان مراقبتهای بهداشتی یافتیم.
10 مطالعه (23715 شرکتکننده) مداخله شدیدتر (پلکانی) را در مقابل مداخله کمتر شدید مقایسه کردند. در این مطالعات، حضور در DRS تا 5% افزایش یافت (RD: 0.05؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.02 تا 0.09؛ شواهد با قطعیت متوسط).
14 مطالعه گزارش دهنده مقایسه مداخله QI با مراقبت معمول شامل پیامدهای اقتصادی بود. با این حال، فقط پنج پیامد جزو ارزیابیهای کامل اقتصادی بودند. بهطور کلی، ما دریافتیم که شواهد کافی برای نتیجهگیری قوی در مورد اثربخشی هزینههای نسبی مداخلات در مقایسه با یکدیگر یا در برابر مراقبت معمول وجود ندارد.
به استثنای جنسیت و قومیت، خصوصیات شرکتکنندگان از لحاظ عناصر PROGRESS ضعیف بود. 70 مطالعه (25.8%) در جمعیت های محروم انجام شد. هیچ مطالعهای در کشورهای با درآمد کم و متوسط انجام نشد.
نتایج این مرور شواهدی را ارائه کرد که نشان میدهد مداخلات QI با هدف قرار دادن بیماران، متخصصان مراقبتهای بهداشتی یا سیستم مراقبتهای بهداشتی با بهبود معناداری در حضور در DRS، در مقایسه با مراقبت معمول همراه است. تفاوت آماری معنیداری بین مداخلات بهطور خاص با هدف DRS و مداخلاتی که بخشی از استراتژی کلی QI برای بهبود مراقبت دیابت بودند، وجود نداشت. این یافته به علت منافع اضافی مداخلات کلی QI از نظر بهبود کنترل گلیسمی، مدیریت خطر عروق و غربالگری برای سایر عوارض میکروواسکولار (Microvascular) قابل توجه است. این احتمال وجود دارد که بهبودهای بیشتر (اما کوچکتر) با انجام DRS نیز میتواند با افزایش شدت یک جزء QI خاص یا اضافه کردن اجزای بیشتر به دست آید.