زخمهای سوختگی منجر به سطوح بالایی از موربیدیتی و مرگومیردر سراسر جهان میشوند. افراد مبتلا به سوختگی بهخصوص در برابر عفونتها آسیبپذیر هستند. بیش از 75% از مرگهای ناشی از سوختگی (پس از احیاء اولیه) ناشی از عفونت هستند. ضد عفونیکنندهها داروهای موضعی هستند که برای جلوگیری از رشد میکروارگانیسمها استفاده میشوند. طیف گستردهای از آنها برای جلوگیری از عفونت و تسریع التیام زخمهای سوختگی استفاده میشوند.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی ضد عفونیکنندهها برای درمان سوختگیها در هر شرایط/محیط مراقبت.
ما در سپتامبر 2016 پایگاه ثبت تخصصی گروه زخم در کاکرین، پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین Cochrane Central Register of Controlled Trials (CENTRAL) ،Ovid MEDLINE (In-Process & Other Non-Indexed Citations) ،Ovid Embase، و EBSCO CINAHL را جستوجو کردیم. ما همچنین سه پایگاه ثبت کارآزماییهای بالینی و فهرست منابع مطالعات انتخاب شده و مطالعات مروری نظاممند مرتبط را جستوجو کردیم. هیچ محدودیتی از نظر زبان، تاریخ انتشار یا شرایط مطالعه وجود نداشت.
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (RCT) را انتخاب کردیم که افراد مبتلا به هر نوع زخم سوختگی را وارد کرده و استفاده از درمان موضعی را با خواص ضد عفونی کنندگی ارزیابی کردند.
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل به انتخاب مطالعه، ارزیابی خطر سوگیری (Bias) و استخراج داده پرداختند.
ما 56 RCT را با 5807 شرکتکننده تصادفیسازیشده انتخاب کردیم. تقریبا تمام کارآزماییها روششناسی ضعیفی را گزارش کردند، به این معنی که مشخص نیست آیا آنها در معرض خطر بالای سوگیری قرار داشتند یا خیر. در بسیاری از موارد پیامدهای اولیه مطالعه مروری، التیام زخم و عفونت، گزارش نشده، یا ناقص گزارش شده بودند.
اکثر کارآزماییها افراد مبتلا به سوختگیهای اخیر را ثبت کردند، که با سوختگی درجه دو و کمتر از 40% از کل سطح بدن توصیف شدند. اکثر شرکتکنندگان بزرگسال بودند. عوامل ضد عفونی کننده ارزیابی شده عبارت بودند از: نقره، عسل، آلوئهورا، ید، کلرهگزیدین (chlorhexidine) یا پلیهگزانید (polyhexanide) (بیگواناید biguanides)، هیپوکلریت سدیم (sodium hypochlorite)، مربرومین (merbromin)، اتاکریدین لاکتات (ethacridine lactate)، نیترات سریم (cerium nitrate) و آرنبیا اکروما (Arnebia euchroma). اکثر مطالعات ضد عفونی کننده را با آنتیبیوتیک موضعی، در درجه اول سولفادیازین نقره (SSD) مقایسه کردند؛ سایر مطالعات ضد عفونی کننده را با درمان غیر آنتیباکتریال یا ضد عفونی کننده دیگر مقایسه کردند. اکثر شواهد اغلب به دلیل عدم دقت ناشی از تعداد کم شرکتکننده، میزان عوارض پائین، یا هر دو، اغلب در مطالعات واحد دارای اطمینان پائین یا بسیار پائین ارزیابی شدند.
ضدعفونیکنندهها در مقابل آنتیبیوتیکهای موضعی
در مقایسه با آنتیبیوتیک موضعی، SSD، شواهد با اطمینان پائین وجود دارد که نشان میدهد، بهطور متوسط، تفاوت روشنی از نظر خطر التیام (شانس بهبودی در طول زمان) بین ضد عفونی کنندههای مبتنی بر نقره و SSD وجود ندارد (HR: 1.25؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.94 تا 1.67؛ 0% = I2؛ 3 مطالعه؛ 259 شرکتکننده)؛ ضد عفونیکنندههای مبتنی بر نقره ممکن است، بهطور متوسط، تعداد عوارض التیام را طی پیگیری 21 یا 28 روزه افزایش دهند (HR: 1.17؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.00 تا 1.37؛ 45% = I2؛ 5 مطالعه؛ 408 شرکتکننده) و ممکن است، بهطور متوسط، میانگین مدت زمان التیام را کاهش دهند (تفاوت میانگین (MD): 3.33 - روز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.96 - تا 1.70 - ؛ 87% = I2؛ 10 مطالعه؛ 979 شرکتکننده).
شواهد با اطمینان متوسط وجود دارد که نشان میدهد، به طور متوسط، سوختگیهای درمان شده با عسل در مقایسه با آنتیبیوتیکهای موضعی، احتمال بیشتری دارد که در طول زمان بهبود یابند (HR: 2.45؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.71 تا 3.52؛ 66% = I2؛ 5 مطالعه؛ 140 شرکتکننده).
شواهد با اطمینان پائین بهدست آمده از تککارآزماییها وجود دارند که نشان میدهند هیپوکلریت سدیم ممکن است، بهطور متوسط، زمان متوسط بهبودی را در مقایسه با SSD (MD: 2.10 - روز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.87 - تا 0.33 - ؛ 10 شرکتکننده (20 سوختگی)) و مربرومین در مقایسه با سولفادیازین زینک (MD: 3.48 - روز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 6.85 - تا 0.11 - ؛ 50 شرکتکننده مرتبط) کمی کاهش دهد. مقایسههای دیگر با شواهد دارای اطمینان پائین یا بسیار پائین تفاوتهای بارزی را میان گروهها نیافتند.
اکثر مقایسهها دادههای مربوط به عفونت را گزارش نکردند. بر اساس دادههای موجود ما نمیتوانیم مطمئن باشیم که درمانهای ضد عفونی کننده خطر ابتلا به عفونت را نسبت به آنتیبیوتیکهای موضعی افزایش یا کاهش میدهد (شواهد با اطمینان بسیار پائین).
ضد عفونی کنندهها در مقابل ضد عفونی کنندههای جایگزین
ممکن است در میانگین زمان التیام زخمهای درمانشده با آیوداین در مقایسه با کلرهگزیدین کاهش وجود داشته باشد (MD: 2.21 - روز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.34 تا 4.08). شواهد دیگر تفاوتهای روشنی را نشان ندادند و دارای اطمینان پائین یا بسیار پائین هستند.
ضد عفونی کنندهها در مقابل مقایسه کنندههای غیر آنتیباکتریال
ما شواهدی را با اطمینان بالا یافتیم که نشان دادند درمان سوختگی با عسل، بهطور متوسط، باعث کاهش زمان متوسط بهبودی در مقایسه با درمانهای غیر آنتیباکتریال میشود (MD: 5.3 - روز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): - 6.30 تا 4.34 - ؛ 71% = I2؛ 4 مطالعه؛ 1156 شرکتکننده) اما این مقایسه شامل برخی از درمانهای غیر متعارف مانند غشای آمنیوتیک و پوست سیبزمینی بود. شواهد با اطمینان متوسط وجود دارد که نشان میدهند عسل ممکن است احتمال بهبودی زخم را در طول زمان در مقایسه با درمانهای غیر آنتیباکتریال غیر متعارف افزایش دهد (HR: 2.86؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.60 تا 5.11؛ 50% = I2؛ 2 مطالعه؛ 154 شرکتکننده).
شواهد با اطمینان متوسط وجود دارد که نشان میدهد، بهطور متوسط، سوختگیهای درمان شده با پانسمانهای نانوکریستالین نقره احتمالا زمان متوسط بهبودی نسبتا کمتری نسبت به سوختگیهای درمان شده با گاز پانسمان وازلین دار دارند (MD: 3.49 - روز؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.46 - تا 2.52 - ؛ 0% = I2؛ 2 مطالعه؛ 204 شرکتکننده)، اما شواهد با اطمینان پائین نشان میدهند که ممکن است در تعداد عوارض بهبودی در 14 روز بین سوختگیهای درمان شده با زنوگرافت نقره (silver xenograft) یا گاز پانسمان پارافیندار تفاوت کمی وجود داشته باشد یا تفاوتی وجود نداشته باشد (RR: 1.13؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.59 تا 2.16؛ 1 مطالعه؛ 32 شرکتکننده). مقایسههای دیگر شواهد با اطمینان پائین یا بسیار پائین را ارائه کردند.
مشخص نیست که آیا میزان عفونت در سوختگیهای درمان شده با ضد عفونی کنندههای با پایه نقره یا عسل در مقایسه با درمانهای غیر آنتیباکتریال متفاوت باشد (شواهد با اطمینان بسیار پائین). احتمالا تفاوتی در میزان عفونت بین درمان مبتنی بر آیوداین در مقایسه با پماد سوختگی مرطوبکننده وجود ندارد (شواهد با اطمینان متوسط). همچنین مشخص نیست که میزان عفونت در SSD به همراه نیترات سریم، در مقایسه با SSD بهتنهایی متفاوت باشد (شواهد با اطمینان پائین).
مرگمیر کمی گزارش شده بود. اکثر مقایسهها شواهدی با اطمینان پائین ارائه کردند که نشان میدهد ممکن است تفاوت کمی بین بسیاری از درمانها وجود داشته یا تفاوتی وجود نداشته باشد. ممکن است مرگومیر کمتری در گروههای درمان شده با نیتریت سریم به علاوه SSD در مقایسه با SSD به تنهایی وجود داشته باشد (RR: 0.22؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.05 تا 0.99؛ 0% = I2؛ 2 مطالعه؛ 214 شرکتکننده).
در اغلب مواقع اینکه آیا ضد عفونی کنندهها با هر گونه تفاوت در التیام، عفونتها، یا سایر پیامدها مرتبط باشند، نامشخص بود. در مواردی که شواهد با اطمینان متوسط یا بالا وجود دارد، لازم است که تصمیمگیرندگان، کاربرد شواهد بهدست آمده را از مقایسه بیماران خود بررسی کنند. گزارشدهی ضعیف بود، تا آنجا که ما مطمئن نیستیم که اکثر کارآزماییها عاری از خطر سوگیری باشند.